Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การใช้ยาอย่างสมเหตุสมผลทางสูติกรรม - Coggle Diagram

- - - - ต่อร่างกาย
        
        ช่วยในการมองเห็น โดยเฉพาะการมองในเวลากลางคืน การเจริญเติบโตของกระดูก การแบ่งตัวของเซลล์ต่างๆ ในร่างกาย และกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
      - ต่อทารกในครรภ์
        
        ช่วยในการเจริญเติบโต และพัฒนาระบบต่างๆ ของทารก เช่นระบบ ประสาท หัวใจ ปอด ไต ตา ระบบสืบพันธุ์ กระดูก และระบบภูมิคุ้มกันร่างกายด้วย
    - - หญิงตั้งครรภ์ 3,300 IU/วัน
      - หญิงให้นมบุตร 4,000 IU/วัน
      - ผู้หญิงปกติ 2,600/วัน
    - - วิตามินเอจากสัตว์
      - วิตามินเอจากผักและผลไม้
        
        แครอท ผลไม้สีเหลืองส้ม เช่น แคนตาลูบ ลูกพีซ แอพริคอท มะละกอมะม่วง ผักใบเขียวต่างๆ เช่น บร็อคโคลี่ กระหล่ำเขียว ผักโขม ผักบุ้ง
    - - ภาวะตับทำงานผิดปกติ เนื่องจากวิตามินเอที่มากเกินจะถูกนำไปสะสมที่ตับ
      - ภาวะแร่ธาตุในกระดูกลดลง เกิดภาวะกระดูกพรุน
      - ภาวะแท้งบุตร หรือทารกพิการแต่กำเนิด ถ้าได้รับในช่วงไตรมาสแรกของการตั้งครรภ์
      - ระบบประสาทส่วนกลางไม่ทำงาน มักมีอาการคลื่นไส้อาเจียน ปวดศีรษะ วิงเวียน ตาพร่ามัว
  - - - ในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุหรือเกิดบาดแผลเลือดอาจออกไม่หยุด หากบาดแผลมีขนาดเล็กและไม่ลึกวิธีแก้ไขไม่ให้เลือดออกมาก คือ ใช้มือสะอาดกดไว้ให้แน่นตรงบาดแผล เลือดจะหยุดหรือออกน้อยลง หากเลือดยังไม่หยุดไหล ให้รีบไปโรงพยาบาลทันที และแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลทราบว่ารับประทานยาวาร์ฟารินอยู่
      - หากต้องทำหัตถการทางทันตกรรม ต้องบอกให้ทันตแพทย์ทราบว่ากำลังรับประทานยาวาร์ฟารินโดยเฉพาะในกรณีที่จะต้องทำการผ่าตัด ถอนฟัน หรือต้องรับประทานยาอย่างอื่นเพิ่ม
      - ลีกเลี่ยงกีฬาหรือกิจกรรมที่มีโอกาสเกิดอุบัติเหตุเลือดออกง่าย ควรใช้แปรงสีฟันที่อ่อนนุ่ม ควรใช้แผ่นกันลื่นบริเวณห้องน้ำ เพื่อป้องกันอุบัติเหตุ
      - กรณีเข้ารับบริการรักษาพยาบาลในโรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลอื่นต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบทุกครั้งและห้ามรับการรักษาโดยการฉีดยาเข้ากล้ามเนื้อ
      - หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่ทำให้ระดับยาวาร์ฟารินในเลือดเปลี่ยนแปลงได้ เช่น การดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่
      - หากลืมรับประทานยามีข้อปฏิบัติ
        
        กรณีลืมรับประทานยาและยังไม่ถึง12 ชั่วโมงให้รับประทานยาทันทีในขนาดเท่าเดิม
        
        กรณีลืมรับประทานยาและเลย12 ชั่วโมงไปแล้ว ให้ข้ามยาในมื้อนั้นไป แล้วรับประทานยามื้อต่อไปในขนาดเท่าเดิม
      - รับประทานอาหารครบ 5 หมู่ และควบคุมปริมาณอาหารชนิดพืช ผักใบเขียวที่รับประทานให้สม่ำเสมอ
      - ควรพกบัตรประจำตัวเมื่อได้รับยาวาร์ฟาริน (warfarin card) ติดตัวไว้เพื่อเป็นการดูแลตนเองและแสดงบัตรทุกครั้งที่เข้ารับบริการในโรงพยาบาล
      - ต้องรับประทานยาอย่างต่อเนื่อง และสม่ำเสมอ ไม่เพิ่ม/ลด/หยุดยาเอง
      - การเก็บรักษายา เก็บให้พ้นแสงและความชื้นควรเก็บไว้ในภาชนะที่โรงพยาบาลจัดให้ และเก็บยาให้พ้นมือเด็ก
    - - พบจ้ำเลือดตามผิวหนัง
      - อาเจียนหรือไอเป็นเลือด
      - อาการปวดท้อง ถ่ายดำ
      - ภาวะเลือดออก
      - ปัสสาวะเป็นเลือด
    - - มือเท้าบวม
      - มีไข้
      - แน่นหน้าอก
      - คลื่นไส้ อาเจียน
      - หนังตา หน้า ลิมฝีปากบวม
      - ผิวและตาเหลือง
      - กลืนอาหารหรือหายใจลำบาก
      - ชา ปวดแสบร้อนผิวหนัง
      - ลมพิษ ผื่นแดงคัน
      - ออ่นเพลีย
- - - - เป็นเกลือแร่ที่ใช้รักษาภาวะความดันโลหิตสูงในสตรีตั้งครรภ์เพื่อป้องกัน
        อาการชัก ในสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะ severe-preeclampsia โดยออกฤทธิ์ลดการหลั่งสาร acetylcholine ที่ปลายประสาททำให้ยับยั้งการส่งกระแสประสาทไปยังกล้ามเนื้อได้ และออกฤทธิ์กดการท างานของระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้หลอดเลือดขยายตัว รู้สึกร้อน มีเหงื่อออก ลดความถี่และความแรงในการหดรัดตัวของมดลูกด้วย
      - แนวทางการให้ยา
        
        loading dose: MgSo4 4-6 g ในสารน้ า 100 มล. ให้ทางหลอดเลือดด า 15-20 นาที หรือ ให้ 10% MgSo4 4 g โดยเจือจางจาก 50% MgSo4 4 g ( 1 amp = 1 g= 2 ml) 8 ml ผสมกับ sterile water 32 ml)
        
        หลังจากนั้นให้ 50% MgSo4 1-2 g/hr โดยผสมในสารน้ า isotonic solution เช่น 5%D/N/2, NSS, LRI หรือฉีด 50% MgSo4 10 g (20 ml) เข้าทางกล้ามเนื้อสะโพก (gluteus maximus) ข้างละ 5 g (10 ml) และ 5 g IM ทุก 6 ชม. จนครบ 24 ชม.
      - ผลข้างเคียง
        
        คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน หน้ามืด
        
        หัวใจเต้นช้า หรือหัวใจเต้นเร็ว
        
        อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม และคอบวม เป็นต้น
        
        รู้สึกอุ่น คล้ายเข็มทิ่ม หรือมีอาการแดงบริเวณผิวหนัง
      - หลักการพยาบาลก่อนและหลังให้ยา MgSo4
        
        ติดตามประเมินปริมาตรน้ าเข้า ออกจากร่างกาย โดยเฉพาะปัสสาวะต้องไม่น้อยกว่า 25-30 มล./ชม.
        
        ควรให้ยา MgSo4 ในสารละลาย ร่วมกับการให้สารละลาย อีกในขวด (piggyback) เพื่อสามารถหยุด ให้ยาได้ทันทีเมื่อมีอาการไม่พึงประสงค์เกิดขึ้น
        
        ประเมินภาวะ hyperreflexia หรือ hyporeflexia จาก deep tendon reflex (patellar,brachial) โดย 0=reflex absent, +1 = hypoactive reflex, +2 = normal reflex, +3 = brisker than average reflex, +4 = hyperactive reflex or clonus
        
        ติดตามระดับความเข้มข้นของ MgSo4 ในเลือดโดยระดับยาในขนาดของการรักษา ต้องอยู่ระดับ 4.0-8.0 mEq/L (กรณีระดับยาในเลือด 10.0 mEq/L ท าให้ไม่มี deep tendon reflex, ระดับยา 15 mEq/L จะกดการหายใจ (respiratory paralysis), และระดับยา25.0 mEq/L ท าให้หัวใจหยุดเต้น (cardiac arrest)
        
        ติดตามประเมินสัญญาณชีพทุก 30 นาที- 1 ชม. หรือทุก 2-4 ชม. ตามสภาพอาการของสตรีตั้งครรภ์หรือสตรีหลังคลอด โดยอัตราการหายใจต้องไม่ต่ ากว่า 12 ครั้ง/นาที
        
        กรณีได้รับยา MgSo4 เกินขนาดต้องให้ยา 10% calcium gluconate เพื่อต้านการออกฤทธิ์ของMgSo4
  - - - หลักการพยาบาลหลังการให้ยา pethidine
        
        เฝ้าระวังการกดหายใจในทารกซึ่งอาจเกิดขึ้นได้ หลังฉีดยา pethidine 3-5ชั่วโมง
        
        ติดตามประเมินสัญญาณชีพหลังฉีดยา 15 นาที, 30 นาที -1 ชั่วโมง
        
        ประเมินอาการคลื่นไส้ อาเจียน และการกดการหายใจ
      - เป็นยาสังเคราะห์ในกลุ่ม opioid มีการใช้เพื่อบรรเทาอาการเจ็บครรภ์ใน
        ระยะคลอด โดยให้ในอัตรา 12.5-50 mg intravenous หรือ 50-100 mg intramuscular ทุก 2-4 ชั่วโมง โดยยาจะเริ่มออกฤทธิ์หลังฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ 5 นาที และอาจให้ยาร่วมกับ plasil (metoclopramide) 10 mg
        เพื่อป้องกัน หรือบรรเทาอาการคลื่นไส้ อาเจียน
  - - - หลักในการใช้ยา
        
        ควรเริ่มให้สารน้ าที่ไม่มี oxytocin ก่อน และให้สารน้ าที่มี oxytocin ในอัตราที่ช้าๆก่อน
        
        ปรับอัตราการให้ยา oxytocin เพิ่มขึ้น ในอัตรา 1-2 milliunit/min ตามการตอบสนองของการหดรัดตัวของมดลูก ทุก 30 นาที – 1 ชั่วโมง โดยอาจปรับเป็น 6 milliunit/min (36 ml/hr, 12drops/min), 8 milliunit/min (48 ml/hr, 16 drops/min) 10 milliunit/min (60 ml/hr, 20drops/min) ซึ่งต้องคิดคำนวณอัตราการให้ยาตามชนิดของชุดให้สารน้ำ
        
        ควรให้คู่กับสารน้ าอีก 1 ขวด (piggy back) เพื่อสามารถหยุดให้ยาได้ทันที
        
        ควรปรับอัตราการให้ยา oxytocin ลดลง หรือหยุดการให้ยา เมื่อมีการหดรัดตัวของมดลูกนาน ถี่ หรือ แรง มากเกินไป (hypertonic contraction)
        
        ต้องเจือจางยา oxytocin ในสารน้ า isotonic solution
        
        ต้องติดตามประเมินการหดรัดตัวของมดลูก และอัตราการเต้นของหัวใจทารกก่อนให้ยา Oxytocin หลังให้ยา และตลอดระยะเวลาที่ให้ยา โดยใช้เครื่อง electronic fetal monitoring หรือ ทุก 15นาที ในระยะที่ 1 ของการคลอด และทุก 5 นาที ในระยะที่ 2 ของการคลอด
      - ภาวะแทรกซ้อนจากการให้ oxytocin
        
        abruptio placentae
        
        amniotic fluid embolism
        
        precipitated labour
        
        postpartum hemorrhage จาก uterine atony
        
        ruptured uterus
        
        water intoxication จากฤทธิ์ antidiuretic effect
        
        ทารกในครรภ์ขาดออกซิเจน
      - เป็นยาที่ใช้เพื่อกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกในระยะคลอด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อชักนำการคลอด (induction of labor) หรือเพิ่มประสิทธิภาพในการหดรัดตัวของมดลูก (augmentation of labor)