Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่2 ยาใช้ในระบบประสาทอัตโนมัติ - Coggle Diagram

- - - - ออกฤทธิ์กระตุ้นที่ Muscarinic และ Nicotinic receptor
      - มีฤทธิ์ต่อระบบร่างกาย
        
        ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        เพิ่มความดันกระเพาะปัสสาวะ
        
        เพิ่มการบีบตัวของท่อปัสสาวะและการคลายตัวของกล้ามเนื้อหูรูดและ trigone ของกระเพาะปัสสาวะ
        
        กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะหดตัว(detrusor muscle)
        
        ระบบทางเดินอาหาร
        
        เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง
        
        กรดในกระเพาะอาหาร
        
        ต่อมในตับอ่อน
        
        น้ำลาย
        
        ลำไส้เล็ก
        
        กระตุ้นกล้ามเนื้อของทางเดินอาหารบีบตัว (peristalsis)
        
        กล้ามเนื้อsphincter ต่างๆคลายตัวให้อาหารเคลื่อนผ่านได้
        
        ระบบหายใจ
        
        ต่อมในหลอดลมหลั่งสารคัดหลั่งเพิ่มขึ้น
        
        ถ้ามีการกระตุ้นมากจะมีอาการคล้ายหืด (Asthma)
        
        กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว
        
        ฤทธิ์ต่อตา
        
        ทำให้ม่านตาหรี่ (miosis)
        
        ความดันในเบ้าตาลดลง
        
        ระบบไหลเวียนเลือด
        
        Muscarinic agonist มีผลโดยตรง
        
        หลอดเลือดขยายตัว (vasodilation)
        
        ลดความดันโลหิต
        
        ลดความต้านทานหลอดเลือดส่วนปลาย (peripheral vascular resistance)
        
        ลดการเต้นของหัวใจ
        
        ระบบประสาทส่วนกลาง
        
        กระตุ้นสมองส่วน Cortex
      - ผลของยาต่อเนื้อเยื่อระบบต่างๆ คล้ายกับการกระตุ้นระบบประสาทพาราซิมพาเทตก
    - - ใช้รักษาระบบปัสสาวะ
      - Bethanechol ใช้รักษาอาการปัสสาวะไม่ออกจากหัตถการผ่าตัดจากการคลอดบุตร
      - ใช้รักษาต้อหิน (glaucoma)
      - ยา Pilocarpine ชนิดหยอด ใช้ในการรักษาต้อหินเฉียบพลัน
      - ใช้รักษาอาการท้องอืด ไม่ถ่าย
    - - ยาที่มีผลทั่วร่างกาย
        
        Pilocapine ชนิดเม็ด
        
        Bethanechol
      - เกิดจากการกระตุ้น musccarinic receptor
    - - โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ (Peptic ulcer) ยาจะไปกระตุ้นการหลั่งกรดและน้ำย่อยมากขึ้น
      - ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน นิ่วทางเดินปัสสาวะ จะทำให้มีการกระตุ้นการบีบตัวก่อให้เกิดอันตารายได้
      - ผู้เป็นโรคหืด (Asthma)หรือปอดอุดกั้น จะทำให้หลอดลมหดตัว
  - - - ผลต่อ musccarinic receptor คล้ายกับ Cholinergic agnist
        
        ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบและต่อมของกระเพารอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางเดินหายใจ ตา
        
        มีผลต่อระบบไหลเวียนอาจทำให้หัวใจเต้นช้า ลด cardiac output
        
        ลด cardiac output ความดันโลหิตลดลง
      - มีผลต่อ nicotinic receptor
        
        ผลต่อกล้ามเนื้อลาย
        
        การบีบตัวของใยกล้ามเนื้อ ทำให้กล้ามเนื้อมีอาการสั่นพริ้ว
    - - ใช้ในการรักษาโรค Myasthenia gravis (MS)
      - ใช้ในการยุติฤทธิืของยาคลายกล้ามเนื้อกลุ่มที่เป็น competitive antagonist
      - ใช้ในการรักษาอาการลำไส้ กระเพาะอาการไม่บีบตัว
        
        ยาNeostigmine
      - รักษา Alzheimer 's disease
        
        ยาช่วยปรับปรุงด้านความทรงจำ
        
        donepezil galantamine และ rivastigmine
    - - ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Acetylinesterase (AChE)
    - - organophosphate หรือยาฆ่าแมลง
        
        เป็นยาที่จับกับเอนไซม์อย่างถาวร (irreversible)
        
        เมื่อได้รับสารพิษจะมีอาการพิษ
        
        รูม่านตาเล็ก หายใจลำบาก หัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตต่ำ
- - - - ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
        
        ระบบทางเดินอาหาร
        
        มีผลทำให้กล้ามเนื้อเรียบของทางเดินอาหารคลายตัว
        
        ระบบหายใจ
        
        ทำให้กล้ามเนื้อทางเดินหายใจคลายตัว หลอดลมขยายตัว
        
        ผลต่อเมตาบอลิซึม
        
        ทำให้กลูโคสและLactoseในเลือดสูง
        
        ระบบไหลเวียนโลหิต
        
        มีฤทธิ์แรงในการบีบหลอดเลือดและกระตุ้นหัวใจ
        
        ยาเข้าสู่สมองได้น้อย
        
        ไม่มีการกระตุ้นสมอง
      - การนำไปใช้ทางคลินิก
        
        ยาลดหดเกร็งหลอดลม ทำให้หลอดลมขยาย
        
        ใช้ผสมยาชาเฉพาะที่ เพื่อช่วยให้ออกฤทธิ์นานขึ้น
        
        เป็นยาชนิดแรกที่ควรใช้ในภาวะหัวใจหยุดเต้น
      - กลไกการออกฤทธิ์
        
        ออกฤทธิ์กระตุ้นได้ทั้ง α( α1และα2)และ β( β1และ β2)receptor ถูกทำลายอย่างรวดเร็วโดย MAOและCOMT
    - - ออกฤทธิ์เช่นเดียวกับepinephrine
        
        มีความชอบ(affinity)ต่อ α receptorสูงกว่า
        
        เพิ่มความต้านทานรวมของหลอดเลือดส่วนปลายได้มาก
        
        ทำให้หลอดเลือดหดตัว
        
        กระตุ้นที่ α1 และ β2 receptor
      - ประโยชน์ทางคลินิก
        
        รักษาความดันโลหิตต่ำรุนแรง
    - - ยาออกฤทธิ์ต่อreceptor
      - เพิ่มแรงบีบของหัวใจ
        
        ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจไม่ต้องใช้ออกซิเจนมาก
      - เป็นNeurotransmitter ในสมอง
      - รักาาภาวะช็อคจากหัวใจขาดเลือด
    - - มีผลเล็กน้อยต่ออัตราการเต้นของหัวใจ
      - อาการและอาการข้างเคียง
        
        ระบบประสาท
        
        วิตกกังวล ปวดศีรษะ อาการสั่น
        
        ระบบไหลเวียน
        
        หัวใจเต้นผิดจังหวะ ปอดบวมน้ำ เจ็บหน้าอก
        
        Tissue necrosis
        
        ถ้าฉีดเข้าหลอดเลือดดำรั่วไปเนื้อเยื่อรอบๆ จะทำให้เกิดvasoconstrictionอย่างมากจนเนื้อตายได้
      - เป็นยากระตุ้นการบีบตัวของหัวใจ
  - - - Phenylephrine
        
        ออกฤทธิ์จำเพาะต่อα1 receptor ทำให้กล้ามเนื้อเรียบหลอดเลือดหดตัว
      - Midodrine
        
        ออกฤทธิ์จำเพาะต่อα1 receptor ทำให้หลอดเลือดหดตัว
    - - Clonidine
        
        ออกฤทธิ์กระตุ้น α2 receptor ที่สมองและหลอดเลือด
        
        ทำให้ลดการหดตัวของหลอดเลือด
  - - - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น
        
        บรรเทาอาการจับหืดเฉียบพลันหรือCOPD
      - ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว
        
        ในผู้ป่วยโรคหัวใจอยู่แล้วจะมีความเสี่ยงมากขึ้น
        
        ใจสั่น อาการสั่น กระวนกระวาย วิตกังวล
    - - Mirabegron เป็นยาออกฤทธิ์จำเพาะ α3 receptor
        
        ทำให้กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะคลายตัว
        
        ใช้ในการรักษาอาการกลั้นปัสสาวะไม่ได้
  - - - Ephedrine ไม่ได้ใช้ทางคลินิกแล้ว
      - pseudoephedrine เป็นยาที่ออกฤทธิ์ต่อจิตประสาท
    - - เป็นยาเสพติดให้โทษประเภทที่1
      - ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลางที่มีความรุนแรงสูง
      - ออกฤทธิ์ทั้งโดยตรงและทางอ้อม
      - ยามีผลเพิ่มความดันโลหิต
- - - - ยาที่มีใช้ในปัจจุบัน คือ selective α-antagonist
      - อาการข้างเคียงและความเป็นพิเศษ
        
        ความดันโลหิตต่ำในขณะเปลี่ยนอริยาบถ มักพบบ่อยจากการใช้ยาในระยะแรกๆ
      - ออกฤทธิ์จำเพาะต่อ α-receptorที่อยู่ภายในเซลล์ของกล้ามเนื้อเรียบ
  - - - ประโยชน์ในการรักษา
        
        ลดอาการใจสั่น
        
        ลดอาการตื่นเต้นได้ง่ายทำให้เกิดภาวะสงบ
        
        ใช้รักษาความดันโลหิตสูง โดยใช้ร่วมกับนาขับปัสสาวะหรือยาขยายหลอดเลือด
        
        รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
      - Propranolol
        
        ถูกดูดซึมได้ดีมาก
        
        มี first-pass metabolismสูง
        
        ยับยั้งทั้ง β1และ β2 receptor
    - - MetoprololและAtenolol
        
        ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีอัตราการเต้นของหัวใจช้ากว่า45 ครั้ง/นาที
        
        อาการข้างเคียงและความเป็นพิเศษ
        
        ทำให้หัวใจเต้นช้า
        
        ทำให้หลอดลมตีบแคบ
        
        หัวใจเต้นผิดจังหวะ
        
        ระบบประสาท อาจพบอาการ ปวดศีรษะ วิงเวียน นอนไม่หลับ เหนื่อยล้า
        
        ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง
- - - - ทำให้ม่านตาขยายควบคุมเลนส์ให้มองภาพชัดไม่ได้
      - ทำให้ความดันสูงในลูกตาสูง
        
        เป็นอันตรายต่อต้อหิน
        
        มีผลทำให้ตาแห้ง
      - ทำให้กล้ามเนื้อเรียบ iris sphincter และ cilliary muscle ไม่สามมารถหดตัวใด้
    - - ลดความตึงตัวและความแรงในการบีบตัวของท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ
    - - มีฤทธิ์ขยายหลอดลม
      - ยับยั้งการหลั่งของสารคัดหลังที่จมูก ปาก คอและหลอดลมได้
    - - atropine ทำให้ร่างกายขับเหงื่อได้น้อยลง
      - อุณหภูมิในร่างกายสูงจึงเกิดไข้
        
        Atropine fever
      - ร่างกายไม่สามารถระบายความร้อนทางเหงื่อได้
    - - ปิดกั้นmuscerinic receptors ทำให้parasympathetic tone ที่ระบบทางเดินอาหารลดลง
    - - ทำให้หัวใจเต้นเร็ว
  - - - ยาสูดพ่นเข้าทางเดินหายใจโดยตรง ในผู้ป่วย COPDหรือหืด