Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ยาใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ - Coggle Diagram
ยาใช้ในระบบประสาทอัติโนมัติ
ยาต้านมัสคารินิค (Antimuscarinic Drugs)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ระบบทางเดินหายใจ
มีฤทธิ์ขยายหลอดลม
กล้ามเนื้อเรียบ
ลดความตึงตัวและแรงบีบตัวในม่อปัสสาวะ
ระบบทางเดินอาหาร
ลดการบีบตัวของหลอดอาหารไปจนถึงลำไส้ใหญ่
ต่อมเหงื่อ
ทำให้ร่างกายขับเหงื่อได้น้อยลง
ระบบตา
ม่านตาขยาย
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ผลทำให้หัวใจเต้นเร็ว
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้เป็นยาขยายหลอดลม
ใช้เป็นยาเตรียมผู้ป่วยก่อนการผ่าตัด
ใช้ทางจักษุแพทย์ ทำให้รูม่านตาขยาย
ใช้เป็นยาโรคพาร์กินสัน
ใช้รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะบีบตัวไวมากเกินไป
รักษาภาวะล้มเหลวของระบบไหลเวียนโลหิต
ใช้เป็น Antispasmodics ยาลดการหดเกร็งของกล้ามเนื้อเรียบในช่องท้อง
ใช้เป็นยาป้องกันและรักษาอาการเมารถ เมาคลื่่น
Antisecretory รักษาโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
ใช้เป็นยาต้านพิษ(Antidote) ที่เกิดจาก organophosphate ยาที่ใช้ ได้แก่ Atropine
กลไกการออกฤทธิ์
Atropine เป็น muscarinic antagonists ออกฤทธิ์แย่งที่กับ Ach ในการจับ Muscarinic receptor แบบแข่งขัน (Competitive inhibition) ทำให้ยามีผลลด parasympathetic tone ในร่างกาย
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
เกิดจากฤทธิ์ anticholinergic
คอแห้ง
ตาพร่ามัว
ปากแห้ง
ใจสั่น
ยากระตุ้นระบบประสาทซิมพาเทติก (Adrenergic drugs)
Alpha-adrenergic agonist
Alpha-1 agonist
Phenylephrine
ทำให้กล้ามเนื้อเรียบหดต่อ
Midodrine
ทำให้หลอดเลือดหดตัว
Alpha-2 agonist
Clonidine
ออกฤทธิ์กระตุ้น Alpha2-receptor ที่สมองและหลอดเลือด สามารถผ่านสมองใช้เป็นยาลดความดันโลหิต
Beta-adrenergic agonist
Beta2 adrenergic agonist
ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์ยาว
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
ใจสั่น
อาการกระวนกระวาย
หัใจเต้นเร็ว
ยาขยายหลอดลมชนิดออกฤทธิ์สั้น
Beta3 adrenergic agonist
Mirabegron เป็นยาออกฤทธิ์จำเพาะต่อ Beta3-receptor มีผลทำให้กล้ามเนื้อปัสสาวะคล้ายตัว
กลุ่ม Catecholamines
ยากลุ่ม Catecholamines
Noreepinephrine / Noradrenaline (Levophed @ )
Dopamine; DA (Dopaminex, Dopmin, Intropin)
Epinephrine (Adrenaline)
Dobutamine
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
ระบบไหลเวียน
ปอดบวมน้ำ
เจ็บหน้าอก
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
Tissue necrosis โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Norepinephrine ถ้าฉีดเข้าหลอดเลือดดำรั่วไปเนื่อเยื่อรอบๆ จะเกิด vasoconstriction อย่างมากจนเนื้อตายได้
ระบบประสาท
ปวดศีรษะ
อาการสั่น
วิตกกังวล
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ผลกระตุ้นหัวใจ
กระตุ้นเพิ่มอัตราการเต้นและการบีบของกล้ามเนื้อหัวใจ
ผลต่อเมแทบอลิซึม
เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
ผลต่อกล้ามเนื้อเรียบ
ทำให้เกิดการกลายตัวของกล้ามเนื้อหลอดลม
ผลต่อระบบต่อมไร้ท่อ
ตับอ่อนลดการหลั่งอินซูลิน
ระบบไหลเวียนเลือด
การกระตุ้นกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดให้หดตัว
ผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง
ทำให้ตื่นตัวและลดความอยากอาหาร
ผลต่อตา
มีผลทำให้รูม่านตาขยาย
Indirect-acting and mixed-type adrenergic agonist
Amphetamine
เป็นยาเสพติดให้โทษประเภทที่ 1 ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทส่วนกลางที่มีความแรงสูง
ประโยชน์ทางคลินิกของยาในกลุ่ม Sympathomimetics
ภาวะช็อก
Anaphylaxis
ภาวะหัวใจหยุดเต้น Epinephrine ใช้ในภาวะหัวใจหยุดเต้น
Asthma & COPD
Glaucoma ยากลุ่ม Alpha2-agonist ช่วยลดความดันในลูกตา
Antihypertensive ยากลุ่ม Alpha2-adrenergic agonist
ลดการคั่งการบวมของเนื้อเยื่อในจมูก
Ephedrine & pseudoephedrine
pseudoephedrine
ใช้เป็นยาลดน้ำมูกและคัดจมูก
ยาปิดกั้นอะดรีเนอร์จิครีเซพเตอร์ (Adrenoceptor blockig drugs)
Alpha-adrenergic antagonists
Prazosin, Doxazosin
ยาใช้ในปัจจุบัน คือ slsctive alpha1-antagonist ออกฤทธิ์จำเพาะต่อalpha1-receptor ที่อยุ่ภายในเซลล์กล้ามเนื้อเรียบ
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
การที่ความดันต่ำในขณะเปลี่ยนอิริยาบถ
Beta-adrenergic antagonists
Non-selective beta-blocker
Timolol
Sotalol
Propranolol
ลดอาการใจสั่น
ลดอาการตื่นเต้นง่ายทำให้เกิดภาวะสงบ
ใช้รักษาความดันโลหิตสูง
รักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ
Selective beta-blocker
Metoprolol และ Atenolol เป็น Selective beta1-blocker ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูงหัวใจเต้นผิดจังหวะ เจ็บหน้าอก
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
ระบบหายใจ ทำให้หลอดลมตีบแคบ
หัวใจเต้นผิดจังหวะ
ระบบหลอดเลือดหัวใจ ทำให้หัวใจเต้นช้า
ระบบประสาท ปวดศีษะ วิงเวียน นอนไม่หลับ
ยากลุ่มนี้มีผลกระทบต่อระบบต่อมไร้ท่อและกระบวนการเมแทบอลิซึม
ยาโคลิเนอร์จิก (Cholinergic Drugs)
Cholinergic agonist
ฤทธิ์มางเภสัชวิทยา
ระบบทางเดินปัสสาวะ
เพิ่มความดันการะเพาะปัสสาวะ
การคลายตัวของกล้ามเนื้อหูรูด
กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะหดตัว
ระบบทางเดินอาหาร
เพิ่มการหลั่งสารคัดหลั่ง
กระตุ้นกล้ามเนื้อทางเดินอาหารบีบตัว
ระบบหายใจ
กล้ามเนื้อเรียบหลอดลมหดตัว
ต่อมในหลอดลมหลั่งสารคัดหลั่งเพิ่มมากขึ้น
อาการคล้ายหืด
ฤทธิ์ต่อตา
ม่านตาหรี่
ระบบไหลเวียนเลือด
ลดความดันโลหิต
ลดการเต้นของหัวใจ
ทำให้หลอดเลือดขยายตัว
ระบบประสาทส่วนกลาง
สารมีฤทธิ์กระตุ้นสมองส่วน Cortex
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้รักษาตอหิน (glaucoma)
ใช้รักษาอาการท้องอืด ไม่ถ่าย
ใช้รักษาระบบทางเดินปัสสาวะ Bethanechol ใช้รักษาอาการปัสสาวะไม่ออกจากหัตถการผ่าตัดจากการคลอดบุตร
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์กระตุ้นที่
Muscarinic
Nicotinic receptor
อาการข้างเคียงและความเป็นพิษ
เกิดจากการกระตุ้น muscarinic receptor
Bethanechol
อาเจียน
ปวดมวนท้อง
อาการมึนหัว
Pilocarpine
อาการตามัว
ระคายเคืองตา
คันตา ตาแดง
สารโคลิเนอร์จิกออกฤทธิ์โดยตรง
Acetylcholine (Ach)
สารสังเคราะห์choline ester
ข้อห้ามใช้
โรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
ผู้ป่วยลำไส้อุดตัน
Asthma, COPD
Anticholinesterase agent (Cholinesterase inhibitors)
สารโคลิเนอร์จิกออกฤทธิ์ทางอ้อม
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา
ผลต่อ muscarinic receptor คล้ายกับ Cholinergic agonist
ผลต่อ nicotinic receptor ผลต่อกล้ามเนื้อลาย
การนำไปใช้ทางคลินิก
ใช้ในการรักษาโรค Myasthenia gravis (MS)
ใช้ในการยุติฤทธิ์ของยาคลายกล้ามเนื้อกลุ่มที่เป็น competitive antagonist
ใช้ในการรักษาอาการลำไส้ กระเพาะปัสสาวะไม่บีบตัว ได้แก่ยา Neostigmine
รักษา Alzheimer's disease
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Acetycholinesterase (AChE) หรือ Cholinesterase (ChE) ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ลำลาย Ach ผลทำให้ Ach ไม่ถูกทำลาย Ach จึงไปกระตุ้น cholinergic receptor
อาการข้างเคียง
organophosphate หรือ ยาฆ่าแมลง เป็นยาที่จับกับเอนไซม์อย่างถาวร
หายใจลำบาก
หัวใจเต้นช้า
รูม่านตาเล็ก