Alteraciones del equilibrio ácido-base

Principales parámetros implicados en el
estudio del equilibrio acidobásico

Alcalosis
metabólica

Acidosis metabólica AM

Aproximación diagnóstica

Regulación del Equilibrio ácido-base

El normal, funcionamiento, celular, requiere mantener la concentración de H+ de (LEC)

pH vital = (6,8 -7,8)

Procesos metabólicos generan cantidades grandes de ácidos

El organismo necesita neutralizar y eliminar los H+. Para lograr mantener constante el pH del LEC se dan los siguientes procesos:

Eliminación de CO2 a través de la ventilación

Regulación Renal

Sistemas de tapón intracelulares

Reabsorción de bicarbonato

Secreción de H+ por los tubos renales

Se da a través de los tejidos y es constante

Por cada H+ excretado se genera un ion bicarbonato en plasma

En la practica el CO2 se une al H2O y forma H2CO3

  • Proteínas
  • Hemoglobina
  • Fosfato

Acidosis - alcalosis = acumulación de ácidos o bases

acidemia - alcalemia
pH sanguineo
disminuye - aumenta

Las respuestas compensatorias intentan mantener normal el pH

Renales en trastornos respiratorios

Respiratorias en trastornos metabólicos

Problemas respiratorios

  • Según la ley de acción de masas, la acidosis (aumento de H+)
  • Se reduce con una disminución de bicarbonato (acidosis metabólicos AM)
  • Aumento de la PaCO2 (acidosis respiratoria AR)
  • Por aumento del bicarbonato (Alcalosis metabólica AlcM)
  • Por disminución de la PaCO2 (Alcalosis respiratoria AlcR)
  • pH
  • PaCO2
  • HCO3
    Se obtienen directa o indirectamente del autoanalizador de gases
  • PaO2 (Presión parcial)
  • FiO2 (Fracción inspirada)
  • A-aPO2 (Gradiente alvéolo - arterial)
  • Na+
  • K+
  • Cl-

La osmolaridad detecta la existencia de un hiato osmolar - algo importante en casos de AM. Posiblemente probacada por tóxicos

Cl- orina > 40 mEq/día
(salino-resistente)

Trastorno por

  • Disminución plasmática de bicarbonato.
  • Disminución de la PaCO2 por ventilación compensatoria.
  • Tendencia a la disminución de la presión arteria.

Para diagnosticar correctamente un trastorno ácido base es necesario un conocimiento previo del historial clínico del paciente

  • Vómitos
  • Diarreas
  • Edema
  • Disnea
    Y exploración física
  • Polipnea
  • Deshidratación o edema
  • Coma

Además de la amortiguación del exceso de H + , la AM induce una hiperventilación por estímulo de los quimiorreceptores centrales y periféricos, que se inicia en 1-2 horas y se completa en un día.

La AM se produce por acúmulo de ácidos no volátiles, debido a falta de eliminación renal, a aumento de su producción o a aporte exógeno o por pérdidas digestivas o renales de bicarbonato. Se clasifica según que el hiato aniónico

Normoclorémicas =acumulación de ácidos

Hiperclorémicas = perdida de bicarbonato

Tóxicos

Cetoacidosis
(cetonuria, cetonemia)

Insuficiencia renal

Acidosis láctica

Normo o hiperpotasemia

Hipopotasemia

pH orina

pH > 5,5

pH < 5,5

  • Adición de Cloro
  • ATR tipo IV
  • Acetazolamida
  • ATR tipo I
  • ATR tipo II
  • Diarrea
  • Fístulas digestivas
  • Ureterosigmoidostomía
  • ATR tipo II
  • Posthipocapnia
  • Diabética
  • Alcohólica
  • Ayuno
  • Historia clínica
  • Lactato
  • CCr < 20 ml/min
  • Etanol
  • Metanol
  • Etilenglicol
  • Salicilatos
  • Formaldehído

Cl- orina < 25 mEq/día
(salino-sensible)

Pérdida de ácido

Aporte exógeno de álcali

Alcalosis por contracción

  • NaHCO3
  • Citrato
  • Acetato (diálisis)
  • Antiácidos

Gastrointestinal

Renal

  • Vómitos o aspiración
  • Vómitos o aspiración
  • Diuréticos
  • Penicilina, carbenicilina
  • Posthipercapnia

Normotensión

Hipertensión

  • Diuréticos
  • S. de Bartter
  • Hipopotasemia grave
  • Hipercalcemia
  • Alcalosis de realimentación

Aldosterona
normal o baja

Aldosterona
alta

  • S. adrenogenitales
  • Ácido glicirrínico (regaliz)
  • S. de Cushing
  • ACTH ectópica
  • S. de Liddle

Renina baja

Renina alta

  • Hiperaldosteronismo primario
  • HTA vasculorrenal
  • HTA maligna
  • Tumor secretor de renina