Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลผู้ป่วยที่มีปัญหาระบบเลือด, นางสาวธัญญาเรศ หงษ์มณี รหัสนักศึกษา…

- - - - เป็นความผิดปกติของการสังเคราะห์ฮีโมโกลบินซึ่งถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ ทำให้มี HbF และ Hb α2 มากเกินปกติในผู้ใหญ่
      - Thalassemia major เป็นความผิดปกติรุนแรงเพราะมี Homozygous state มียีนผิดปกติซึ่งได้รับมาจากทั้งบิดามารดา
    - - พบได้ตั้งแต่แต่ Mild microcytosis จนถึงตายในมดลูก ปรากฏอาการซีดจากโรคธารัสซีเมียเป็นชนิด Microcytic hypochromic hemolytic anemia
      - ร่างกายสร้างสายฮีโมโกบินที่ปกติลดลงจะเป็นผลให้สายโกลบินที่เหลือเพิ่มสูงขึ้น เช่น ในทารกที่เป็น α-Thalassemia ซึ่งมีการสร้างสา α ลดลงจะพบว่าสาย γ และสาย β สูงขึ้น ซึ่งมีโมโกลบินที่ผิดปกติเหล่านี้ไม่สามารถทำหน้าที่ได้ตามปกติและจะตกตะกอนเมื่อเซลล์แก่ทำให้เม็ดเลือดอายุสั้นลง
    - - ซีด โหนกแก้มสูง หน้าผากนูนใหญ่ตาเหลือง ดั้งจมูกแฟบ
      - ผิวหนังคล้ำ ท้องโตเพราะตับม้ามโต เข้าสู่ภาวะหนุ่มสาวช้า การเจริญเติบโตจะช้ากว่าเด็กปกติ
    - - เป็นสาเหตุให้เกิด Hydrops fetalis และ Fulminant intrauterine congestive heart failure เด็กทารกมีหัวใจและตับโต บวมและท้องมานอย่างมากจะทำให้คลอดหรือเสียชีวิตตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดาได้
    - - เป็นสาเหตุให้มี Mild to moderate microcytic hypochromic anemia ม้ามโตเล็กน้อย ผิวหนังเป็นสีบรอนซ์ และมีการขยายตัวของไขกระดูก มีความผิดปกติของโครงกระดูกซึ่งขึ้นกับระดับของ Reticulocytosis และขึ้นกับความรุนแรงของภาวะซีด มักไม่มีอาการ
    - - แบบประคับประคอง
        
        ยาขับเหล็ก
        
        การตัดม้าม
        
        การให้เลือด
        
        กรดโฟลิก (Folic acid) ซึ่งเป็นยาบำรุงเม็ดเลือด
        
        การรักษาอาการแทรกซ้อน ได้แก่ ภาวะติดเชื้อ และหัวในล้มเหลว
        
        ผู้ป่วยควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีธาตุเหล็กสูงและหลีกเลี่ยงยาบำรุงที่มีธาตุเหล็ก
      - การรักษาต้นเหตุ
        
        การปลูกถ่ายไขกระดูก
        
        การเปลี่ยนยีน
        
        การปลูกถ่ายเซลล์ต้นกำหนดเม็ดเลือด
    - - มีความผิดปกติของผิวหนังเนื่องจากอวัยวะส่วนปลายขาดเลือดไปเลี้ยง
      - ได้รับสารอาหารไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกายเนื่องจากตับและม้ามโต การเมตะบอลิสมบกพร่อง
      - มีความผิดปกติของการแลกเปลี่ยนออกซิเจนของหัวใจและปอดเนื่องจากการสูบฉีดเลือดออกจากหัวใจไม่ดี
      - การปฏิบัติตัวไม่ถูกต้องเนื่องจากขาดความรู้
  - - - มีการถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ X-linked หญิงที่เป็น Heterocygote จะเป็นพาหะถ่ายทอดภาวะนี้ไปให้บุตรชายประมาณครึ่งหนึ่ง
      - สารบางอย่าง เช่น ยา (Aspirin, Antimalarial drugs, Sulfonamides, Vitamin K) เป็นต้น
    - - เป็นเอนไซม์ที่มีกับเม็ดเลือดแดงเป็นตัวช่วยในการ Glycolysis ซึ่งเป็นกระบวนการสร้างพลังงานให้กับเซลล์เม็ดเลือดแดง หากมีความผิดปกติของ จี-6-พีดี จะเป็นสาเหตุให้มีการแตกแยกของเม็ดเลือดแดง
    - - ภาวะซีดอย่างเฉียบพลัน ผู้ที่พร่อง จี-6-พีดี เมื่อมีภาวะเจ็บป่วยหรือได้รับยาหรือสารเคมีบางอย่าง ซึ่งมีผลทำให้เม็ดเลือดแดงเป็นจำนวนมากแตกอย่างรวดเร็วในหลอดเลือด มีอาการซีดลงอย่างรวดเร็วร่วมกับถ่ายปัสสาวะดำและอาจตามมาด้วยภาวะไตล้มเหลวเฉียบพลัน
      - ภาวะซีดเรื้อรัง เนื่องจากมีการแตกของเม็ดเลือดเรื้อรัง อาการมักจะเกิดขึ้นทันทีเป็นโรคติดเชื้อ เช่น ไข้หวัดใหญ่ ปอดอักเสบ มาลาเรีย ไทฟอยด์ ตับอักเสบ เป็นต้น หรือหลังได้รับยาที่มีปฏิกิริยาต่อกัน เช่น แอสไพริน คลอโรควีน ไพรมาควีน ควินิน หรือหลังรับประทานถั่วปากอ้าทั้งดิบและสุข ซึ่งมีอาการเป็น ๆ หาย ๆ ได้บ่อย
    - - ดูแลให้สารน้ำและติดตามภาวะสมดุลของอิเล็กโตรไลท์
      - รักษาตามอาการ
      - ดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด เพื่อลดภาวะแทรกซ้อน
      - ให้เลือด ชนิด Packed red cell เพื่อหลีกเลี่ยงโปแตสเซียมสูง
      - หาสาเหตุและหลีกเลี่ยงแก้ไข เช่น หยุดยาหรือขจัดสารที่เป็นสาเหตุทำให้เม็ดเลือดแดงแตก รักษาโรคติดเชื้อที่เป็นสาเหตุ
      - ให้คำแนะนำผู้ป่วยและญาติในการสังเกตอาการผิดปกติ หลีกเลี่ยงการใช้ยาโดยไม่จำเป็น ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง
    - - มีภาวะไม่สมดุลของสารน้ำและอิเล็กโตรไลน์เนื่องจากการแตกของเม็ดเลือดแดง
      - มีความวิตกกังวลเนื่องจากขาดความรู้ความเข้าใจเรื่องโรค
      - ได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอเนื่องจากภาวะซีด
- - - - มีตัวเหลือง ตาเหลือง (ดีซ่าน) เล็กน้อย แสดงถึงภาวะซีดจากการแตกสลายของเม็ดเลือดแดง
      - มีจุดและจ้ำเลือดตามตัวซึ่งบ่งชี้ถึงการมีเกล็ดเลือดต่ำ
      - ลิ้นเลี่ยน
      - เล็บอ่อนยุบเป็นแอ่ง
      - ความดันโลหิตสูง
      - ต่อมน้ำเหลืองโต
      - ท้องมาน (Ascites) พบในโรคตับแข็ง
      - ข้อบวม พิการ พบในโรคข้อเรื้อรัง เช่น ข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคเอสแอลอี
- - - - เสียเลือดจากอุบัติเหตุ มีประจำเดือนที่มากและนานกว่าปกติ
      - มีเลือดออกกะปริดกะปรอยทางช่องคลอด สตรีที่คุมกำเนิดโดยการใช้ห่วงอนามัย การเสียเลือดในทางเดินอาหาร
      - แผลในกระเพาะอาหาร เนื้องอกในลำไส้ตรง มะเร็งในช่องท้องหรือลำไส้ใหญ่
    - - กลุ่มความต้องการธาตุเหล็กเพิ่มขึ้น ได้แก่ ทารกคลอดก่อนกำหนด วัยรุ่นหญิงเมื่อเริ่มมีประจำเดือน หญิงตั้งครรภ์เนื่องจากธาตุเหล็กในแม่จะต้องส่งไปให้ทารกในครรภ์เพื่อสร้างเม็ดเลือดแดงและหญิงให้นมบุตร
      - กลุ่มที่ได้รับธาตุเหล็กจากสารอาหารไม่เพียงพอ
    - - ต่อระบบโลหิตวิทยา
        
        ขาดธาตุเหล็กน้อย ไม่ซีดและไม่มีอาการผิดปกติใด
        
        ขาดธาตุเหล็กมากขึ้น จะมีการเปลี่ยนแปลงของเม็ดเลือดแดง เช่น ขนาดเล็กลง ระดับฮีโมโกลบินลดลง เม็ดเลือดแดงติดสีจางลง ตรวจพบMCV, MCH และ MCHC ลดลง สเมียร์เลือดจะพบเม็ดเลือดแดงมีลักษณะเม็ดเลือดแดงขนาดเล็กและติดสีจาง (Hypochromic-microcytic) จะเริ่มเกิดอาการเหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ เป็นต้น หากซีดมาก ๆ อาจมีอาการและอาการแสดงของภาวะหัวใจล้มเหลวร่วมด้วย
    - - ถ้า Hb ลดลงเหลือ 7-8 g/dl จะมีอาการซีด เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เวียนศีรษะ หน้ามืด หากรุนแรงจะมีอาการมึนงง สับสน หัวใจล้มเหลว มุมปากอักเสบ อาจมีการอักเสบของหลอดคอและหลอดอาหารทำให้กลืนอาหารลำบาก ติดเชื้อง่าย ลิ้นเลี่ยนแดงหรืออักเสบ เล็บเปราะแบนคล้ายช้อนหรือเว้าลงเป็นรูปช้อน
    - - มีการติดเชื้อและภาวะปอดอักเสบ
      - รอยจ้ำเลือดตามผิวหนัง ปัสสาวะเป็นเลือด มีเลือดออกที่เหงือก
      - เมื่อให้ธาตุเหล็กทดแทนมากเกินไป ธาตุเหล็กไปจับกับเนื้อเยื่อมากเกินไป ซึ่งมีผลต่อตับ หัวใจ ต่อมพิทูอิทารี และข้อ
    - - หลีกเลี่ยงสาเหตุของการเสียเลือด
      - ให้เหล็กโดยการรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กมากขึ้น
    - - แนะนำให้ผู้ป่วยรับประทานยาเพิ่มเหล็กพร้อมอาหารหรือหลังอาหารทันที
      - ให้รับประทานร่วมกับวิตามินซีสูงในมื้อเดียวกัน
      - กระตุ้นให้ผู้ป่วยรับประทานอาหารที่มีเหล็กสูง เช่น ไข่ เนื้อสัตว์ เครื่องในสัตว์ อาหารทะเล ผลไม้ที่มีสีเหลือง (แครอท) ถั่ว ลูกเกด เป็นต้น
  - - - การได้รับ วิตามินบี12 ไม่เพียงพอ
      - การดูดซึม วิตามินบี12 ผิดปกติ
    - - เมื่อมีการฝ่อของเยื่อบุของกระเพาะอาหารส่วนต้น ทำให้ขาด Intrinsic factor อาจเกิดจากพันธุกรรม ความผิดปกตินี้อาจเกิดจากออโตอิมมูน จึงต้องนำวิตามินบี12 ที่สะสมไว้มาใช้ เมื่อวิตามินบี12 ที่เก็บสะสมไว้ถูกนำมาใช้จนหมด จะเกิดอาการจากการขาดวิตามินบี12
    - - อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย ความจำเสื่อม สับสน ชาที่แขนขา
      - กล้ามเนื้อขาไม่มีแรง มีอาการสั่นเดินแล้วล้ม การรับความรู้สึกเสียไป
      - ไม่มีรีเฟล็กซ์ อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ท้องอืด ท้องผูก ท้องเสีย เจ็บปาก ลิ้นเลี่ยนแดง น้ำหนักลด
      - หากผู้ป่วยมีภาวะซีดอย่างรุนแรงจะมีอาการหายใจลำบากมากขึ้น
    - - ให้เลือดเพื่อแก้ไขภาวะซีด
      - ให้รับประทานอาหารพวกปลา เนื้อสัตว์ นม และไข่
      - ให้ยาช่วยสร้างเม็ดเลือด เช่น Ferrous sulfate เป็นต้น
      - ภาวะซีดทำให้ผู้ป่วยอ่อนแรง อาจจะให้พักบนเตียงจนกว่าHbจะสูงขึ้น
      - ผู้ป่วยหนักมีผลกับหัวใจและปอดอาจต้องให้เลือด ให้ยาดิจิตาลีส ยาขับปัสสาวะ ให้อาหารจืด (Low sodium) สำหรับผู้ป่วยหัวใจวาย สิ่งที่สำคัญที่สุด คือ ให้วิตามินบี12 ทดแทน
    - - เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุเนื่องจากสูญเสียความรู้สึกและไม่สามารถเคลื่อนไหวได้ทำ
      - ให้มีการบกพร่องด้านจิตใจและการรับรู้
      - อาจเกิดความผิดปกตีที่ผิวหนังเนื่องจากหลอดเลือดส่วนปลายเปราะ
      - ได้รับ วิตามินบี12 ไม่เพียงพอกับความต้องการของร่างกาย เนื่องจากการ ดูดซึมผิดปกติ หรือพฤติกรรมการรับประทานอาหารไม่เหมาะสม
      - มีความบกพร่องในการแลกเปลี่ยนก๊าซเนื่องจากมีปริมาณเม็ดเลือดแดงน้อย
  - - - ไขกระดูกล้มเหลวไม่สามารถสร้างเม็ดเลือดได้ตามปกติ ทำให้เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือดต่ำกว่าระดับปกติ
      - เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซมแต่กำเนิด (Fanconi syndrome) ทำให้เลือดพร่องเม็ดเลือดทุกชนิดสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้
      - เกิดจากได้รับสารที่เป็นอันตรายต่อไขกระดูกโดยตรง
    - - มีความเกี่ยวข้องกับความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิดในไขกระดูก พบว่า เซลล์ต้นกำเนิดมีคุณสมบัติผิดปกติไปจากเดิม เซลล์ฝ่อ ทำให้จำนวนเซลล์ในไขกระดูกลดลงมากจนถึงขึ้นไม่มีเซลล์ในไขกระดูกเลย หรือเรียกว่า Pancytopenia
      - และอาจมีผลมาจากสิ่งแวดล้อมในไขกระดูกที่ทำให้การแบ่งตัวและการเจริญเติบโตของเซลล์ผิดปกติ การได้รับสารหรือยากดภูมิคุ้มกัน ซึ่งมีผลกระทบต่อการแบ่งตัวและการเจริญเติบโตของเซลล์ต้นกำเนิดไปเป็นเซลล์ที่สมบูรณ์
    - - มีจุดเลือดออกที่เยื่อบุเปลือกตาหรือเรตินา อ่อนเพลีย และหายใจลำบากเมื่อออกแรง
      - เลือดออกง่ายเนื่องจากเกล็ดเลือดต่ำ จะพบจ้ำเขียวตามผิวหนัง เหงือกและฟัน
      - มีไข้จากการติดเชื้อในร่างกาย พบเม็ดเลือดขาวในเลือดต่ำกว่า 2,000 เซลล์/ลบ.มม. เป็นชนิดลิมโฟไซม์
    - - ให้ Packed red cell, Platelet และให้เลือดชนิดต่าง ๆ การปลูกถ่ายไขกระดูกสำหรับผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำ
      - ให้ยาปฏิชีวนะเมื่อมีการติดเชื้อ เช่น เชื้อรา Aspergillus เป็นต้น ให้ออกซิเจนสำหรับผู้ป่วยที่มีระดับฮีโมโกลบินต่ำ และให้ยาเคมีบำบัดหรือรังสีรักษา
    - - ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ เนื่องจากภาวะพร่องออกซิเจน
      - มีโอกาสเสียเลือดเนื่องจากปริมาณเกล็ดเลือดต่ำและมีการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
      - มีโอกาสติดเชื้อเนื่องจากปริมาณเม็ดเลือดขาวลดลง