บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย
ความหมาย
ลักษณะและประเภท
ลำดับชั้น / ศักดิ์ของกฎหมาย
ลักษณะของระบบศาลไทย
ระเบียบ กฎเกณฑ์ข้อบังคับที่รัฐ / ผู้มีอำนาจกำหนดขึ้น
กฎที่สถาบันหรือผู้มีอำนาจสูงสุดในรัฐตราขึ้น / ที่เกิดขึ้นจากจารีตประเพณีอันเป็นที่ยอมรับนับถือ
ลักษณะ
กำหนดขึ้น โดยรัฐ / ผู้มีอำนาจ
บังคับใช้โดยทั่วไป
เป็นกฎเกณฑ์
มีสภาพบังคับ
ใช้วัด / กำหนดความประพฤติของคนในสังคมว่าถูก / ผิด ทำได้ / ไม่ได้
เป็นคำสั่ง / ข้อบังคับของผู้มีอำนาจในรัฐ (รัฏฐาธิปัตย์)
ระบบ
ทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎหมายโดยเสมอภาค แต่อาจมีข้อยกเว้นในบางกรณี
ผลร้าย
ผลดี
โทษทางอาญา
ประหารชีวิต
จำคุก
กักขัง
ปรับ
ริบทรัพย์สิน
ฉีดยาพิษให้ตาย
คุมขังไว้ในเรือนจำตามกำหนดเวลาที่ศาลพิพากษา
กักขังไว้ที่สถานีตำรวจ
ชำระเงินตามจำนวนที่กำหนดไว้
กรณีเด็กหรือเยาวชนไม่ชำระค่าปรับ
ส่งตัวไปเพื่อควบคุมและอบรม (ไม่เกิน 1 ปี)
ที่ใช้ในการกระทำผิด / ได้มาจากการกระทำความผิด
จดทะเบียนสมรส
บุตรเป็นบุตรที่ชอบด้วยกฎหมาย
ระบบกฎหมายจารีตประเพณี / ระบบกฎหมายไม่เป็นลายลักษณ์อักษร (Common Law System)
ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร / ระบบประมวลกฎหมาย (Civil Law System)
ประเภท
หนังสือรวบรวมคำพิพากษา
ปัจจุบัน เรียกว่า Law Reports
อดีต เรียกว่า Yearbooks
ประเทศที่ใช้
ประเทศอังกฤษ
ประเทศที่มีชาวอังกฤษอพยพไปตั้งถิ่นฐาน
ประเทศที่เคยเป็นอาณานิคมของประเทศอังกฤษ
ต้นกำเนิดในชนเผ่าพื้นเมืองของประเทศอังกฤษ
มีแหล่งกำเนิดจากชาวโรมัน
ประเทศต่าง ๆ ในภาคพื้นยุโรป นำหลักเกณฑ์ของระบบมาร่างเป็นประมวลกฎหมาย
คำพิพากษาของศาลถือเป็นกฎหมาย
การพิพากษาคดียึดตามคำพิพากษาเดิม
เป็นการพิจารณาคดีเฉพาะเรื่องไปสู่เรื่องทั่วไป (Induction)
รัฐสภาเป็นผู้ออกกฎหมาย
พิพากษาตามตัวบทกฎหมาย
เป็นการพิจารณาคดีจากหลักเกณฑ์ทั่วไปสู่เฉพาะเรื่อง (Deduction)
เจตนารมณ์และเนื้อหาของกฎหมาย
ลักษณะการใช้กฎหมาย
สิทธิประโยชน์และความสัมพันธ์ของบุคคล
สภาพบังคับทางกฎหมาย
กฎหมายเอกชน (Private Law)
กฎหมายมหาชน (Public Law)
กฎหมายสารบัญญัติ
กฎหมายวิธีสบัญญัติ
กฎกระทรวง (Ministerial Regulation)
ระเบียบและข้อบังคับ (Rule / Regulation / Discipline)
พระราชกฤษฎีกา (Royal Decree)
ประกาศและคำสั่ง (Announcement / Command)
พระราชบัญญัติ พระราชกำหนดและประมวลกฎหมาย
อื่น ๆ
รัฐธรรมนูญ (Constitutional Law)
ศาลของประเทศไทย
บัญญัติความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชน (รัฐเป็นฝ่ายปกครองที่มีอำนาจเหนือ)
ตัวอย่าง
กฎหมายอาญา
กฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา
ธรรมนูญศาลยุติธรรม
กฎหมายปกครอง
กฎหมายรัฐธรรมนูญ
เอกชนกับเอกชน รวมถึงหน่วยงานของรัฐและรัฐวิสาหกิจที่ดำเนินธุรกิจแบบเอกชน
ตัวอย่าง
กฎหมายแพ่ง
กฎหมายพาณิชย์
กฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
อื่น ๆ เช่น พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์
กฎหมายระหว่างประเทศ (International Law)
ระหว่างประเทศต่อประเทศ / รัฐต่อรัฐ (จากขนบธรรมเนียมประเพณี ข้อตกลง / สนธิสัญญาระหว่างประเทศ)
สาขา
แผนกคดีเมือง
แผนกคดีบุคคล
แผนกคดีอาญา
สิทธิและหน้าที่มหาชน (Public Rights And Duties)
บุคคลต่างรัฐในทางแพ่งเกี่ยวกับความประพฤติ สิทธิและหน้าที่
กำหนดความสัมพันธ์ในคดีอาญาของบุคคล โดยประชาชนของประเทศหนึ่ง / การกระทำผิดที่ต่อเนื่องในหลายประเทศ
แหล่งกำเนิดของกฎหมาย
ภายนอก
ภายใน
โดยองค์การระหว่างประเทศ
องค์กรของรัฐที่มีอำนาจในการบัญญัติกฎหมาย
ตัวอย่าง
กฎหมายการเงินการคลัง
กฎหมายธุรกิจ
กฎหมายระเบียบราชการ
กฎหมายสาธารณะสุข
กฎหมายอุตสาหกรรม
กำหนดสิทธิหรือหน้าที่ที่ให้บุคคลปฏิบัติ
วิธีการพิจารณาคดีของศาล
ตัวอย่าง
กฎหมายแพ่ง
กฎหมายอาญา
กฎหมายปกครอง
ตัวอย่าง
ตัวอย่าง
ตัวอย่าง
สนธิสัญญาสงบศึก
กฎบัตรสหประชาชาต
สนธิสัญญาเกี่ยวกับเขตแดน
พระราชบัญญัติสัญชาติ
พระราชบัญญัติว่าด้วยการขัดกันของกฎหมาย
กฎหมายว่าด้วยการส่งผู้ร้ายข้ามแดน
กฎหมายความร่วมมือระหว่างประเทศในทางอาญา
ศักดิ์สูงสุด
กำหนดรูปแบบการ
ปกครองประเทศ
ข้อบังคับท้องถิ่น
เป็นแนวทางในการปฏิบัติงานในหน่วยงาน
ออกโดยหัวหน้าหน่วยงาน
ออกโดยหัวหน้าหน่วยงานองค์กร
ออกโดยฝ่ายบริหาร (รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่าง ๆ)
ออกโดยฝ่ายบริหาร
ไม่สามารถมีบทกำหนดโทษ
กำหนดรายละเอียดที่เป็นหลักย่อยของพระราชบัญญัติ / พระราชกำหนด
ประมวลกฎหมาย (Code of Law)
พระราชกำหนด (Royal Enactment)
พระราชบัญญัติ (พรบ.) (Act)
วางระเบียบอำนาจสูงสุดของรัฐ / อำนาจอธิปไตย
การรับรองและการส่งเสริมสิทธิหน้าที่ของประชาชนชาวไทย
เป็นกฎหมายแม่บท
อำนาจบริหาร
อำนาจนิติบัญญัต
อำนาจตุลาการ
ออกโดยฝ่ายนิติบัญญัติ / รัฐสภา
ผู้เสนอร่างกฎหมาย
คณะรัฐมนตรี
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร
การรวบรวมบทบัญญัติของกฎหมายลายลักษณ์อักษรในเรื่องเดียวกัน / ใกล้เคียงกัน ให้อยู่ในหมวดเดียวกันอย่างเป็นระบบ
รัฐธรรมนูญมอบอำนาจให้แก่ฝ่ายบริหาร
ออกโดยองค์กรปกครองตนเอง
มีผลบังคับใช้เฉพาะพื้นที่เท่านั้น
เพื่อกำหนดรายละเอียดวิธีปฏิบัติงาน
เพื่อออกกฎหมายเกี่ยวกับรายละเอียดต่าง ๆ ในการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติ
เพื่อออกข้อบังคับในกรณีฉุกเฉินที่มีความจำเป็นรีบด่วน
เพื่อง่ายต่อการศึกษา ค้นคว้า นำไปประยุกต์ ปรับปรุง / แก้ไข
ระบบ
ศาลคู่
ศาลเดี่ยว
ประเทศที่ใช้
เป็นระบบที่ใช้กันมากที่สุด
ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาททุกประเภท (คดี
แพ่ง คดีอาญา คดีปกครอง / คดีประเภทอื่น ๆ)
กลุ่มประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายจารีตประเพณี (Common Law)
ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทเฉพาะคดีแพ่งและคดีอาญา
ประเทศที่ใช้
กลุ่มประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร (Civil Law)
ระบบศาลของประเทศไทย
ศาลยุติธรรม
ศาลปกครอง (Administrative Court)
ศาลรัฐธรรมนูญ
ศาลทหาร
มีอำนาจพิจารณาวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
กับรัฐธรรมนูญ
มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีทั้งปวง
มีรูปแบบการพิจารณาคดีด้วย “ระบบกล่าวหา”
ชั้นของศาลยุติธรรม
ศาลชั้นต้น (Civil court / Court in the First instance)
ศาลอุทธรณ์ (Appeal Court)
ศาลฎีกา (Supreme Court)
ศาลแพ่ง
ศาลอาญา
สูงกว่าศาลชั้นต้น
มีองค์คณะผู้พิพากษาอย่างน้อย 3 คน
เพื่อพิจารณาตัดสินคดีที่ศาลชั้นต้นได้ตัดสินแล้ว แต่คู่ความยังต้องการความเป็นธรรม
เป็นศาลยุติธรรมสูงสุด
ตั้งอยู่ในกรุงเทพมหานคร
มีองค์คณะผู้พิพากษาอย่างน้อย 3 คน
มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีที่อุทธรณ์คำพิพากษา / คำสั่งของศาลชั้นต้น / ศาลอุทธรณ
การวินิจฉัยถือเป็นที่สุด / เป็นคดีแดง
เป็นศาลที่ใช้ระบบไต่สวน
ชั้นของศาลปกครอง
ศาลปกครองชั้นต้น
ศาลปกครองสูงสุด
พิจารณาพิพากษาคดีที่ทหารกองประจำการกระทำผิด
เป็นระบบศาลคู่
แยกเป็นอิสระจากกัน
มีผู้พิพากษา / ตุลาการของแต่ละศาลโดยเฉพาะ
ย้ายจากศาลหนึ่งไปดำรงตำแหน่งในอีกศาลหนึ่งไม่ได้
ชื่อ-สกุล นักศึกษา นางสาวเกวลิน กลิ่นชู รหัสนักศึกษา 6001210712 Section A เลขที่ 33
