Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย :pen:, da99352ae7a74b50fe5427c5f1…
บทที่ 1
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย :pen:
ความหมายของกฎหมาย
เพื่อควบคุมความประพฤติ/ พฤติกรรมของมนุษย์
ที่อาจก่อให้เกิดความไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย เกิดความไม่สงบขึ้นในสังคม
ระเบียบ กฎเกณฑ์ ข้อบังคับ ที่รัฐหรือผู้มีอำนาจกำหนดขึ้น :warning:
หากผู้ใดฝ่าฝืนย่อมต้องได้รับโทษตามที่กฎหมายกำหนด
ลักษณะและประเภทของกฎหมาย
กฎหมายต้องกำหนดขึ้นโดยรัฐหรือผู้มีอำนาจ
ต้องเป็นคำสั่งหรือข้อบังคับของผู้มีอำนาจในรัฐ (รัฏฐาธิปัตย์) สำหรับประเทศไทย
องค์กรที่ทำหน้าที่ออกกฎหมาย เช่น รัฐสภา รัฐบาล องค์กร ปกครองส่วนท้องถิ่น เป็นต้น
กฎหมายต้องบังคับใช้โดยทั่วไป
เมื่อมีการประกาศใช้แล้ว บุคคลทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎหมายโดยเสมอภาค
จะมีใครอยู่เหนือกฎหมายไม่ได้ หรือทำให้เสียประโยชน์หรือเอื้อประโยชน์ให้แก่บุคคลใดโดยเฉพาะเจาะจงไม่ได้
แต่อาจมีข้อยกเว้นในบางกรณี เช่น กรณีของฑูตต่างประเทศซึ่งเข้ามาประจำในประเทศไทยอาจได้รับการยกเว้นไม่ต้องอยู่ภายใต้กฎหมายภาษีอากร
กฎหมายต้องมีลักษณะเป็นกฎเกณฑ์
ตัวอย่างเช่น ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๕๖๓ บัญญัติว่า “บุตรจำต้องอุปการะเลี้ยงดูบิดามารดา”
กฎหมายต้องเป็นข้อบังคับที่เป็นมาตรฐานที่ใช้วัดหรือกำหนดความประพฤติของคนในสังคมว่าถูกหรือผิด ทำได้หรือไม่ได้
กฎหมายต้องมีสภาพบังคับ
เพื่อให้บุคคลนั้นปฏิบัติตามจึงจำต้องมีสภาพบังคับในกรณีที่มีการผ่าฝืนกฎหมาย
หากเกณฑ์ใดไม่มี สภาพบังคับก็ไม่ถือว่าเป็นกฎหมาย
สภาพบังคับนั้นมีทั้งผลร้ายและผลดี
สภาพบังคับที่มีผลร้าย เช่น โทษทางอาญา
สภาพบังคับที่มีผลดี เช่น กรณีจดทะเบียนสมรส
ลำดับชั้นหรือศักดิ์ของกฎหมาย
กฎกระทรวง (Ministerial Regulation)
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงต่างๆ ซึ่งออกตามความเห็นชอบของคณะรัฐมนตรี และอาศัยอำนาจตามพระราชบัญญัต
เพื่อออกกฎหมายเกี่ยวกับรายละเอียดต่างๆ ในการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัตินั้นๆ
เป็นกฎหมายที่ออกโดยฝ่ายบริหาร
ระเบียบ และข้อบังคับ (Rule/Regulation/Discipline)
ผ่านความเห็นชอบจากผู้บริหารหน่วยงานหรือคณะกรรมการ
เพื่อกำหนดรายละเอียดวิธีปฏิบัติงาน โดยอาศัยตามพระราชบัญญัติ
เป็นกฎหมายที่ออกโดยหัวหน้าหน่วยงานองค์กร
พระราชกฤษฎีกา (Royal Decree)
พระมหากษัตริย์ทรงตราขึ้นตามคำแนะนำของคณะรัฐมนตรี
ออกโดยฝ่ายบริหารที่อาศัยอำนาจตามรัฐธรรมนูญหรือพระราชบัญญัติ ไม่ต้องผ่านความเห็นชอบจากฝ่ายนิติบัญญัติ
เป็นกฎหมายที่กำหนดรายละเอียดที่เป็นหลักย่อยของ พระราชบัญญัติหรือพระราชกำหนด
ประกาศและคำสั่ง (Announcement/Command)
เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานในหน่วยงาน โดยอาศัยอำนาจตามพระราชบัญญัติ
เพื่อปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติ เช่น ประกาศสภาการพยาบาลเรื่องห้ามมิให้ยาหรือสารละลายทางหลอดเลือดดำ
เป็นกฎหมายที่ออกโดยหัวหน้าหน่วยงาน
พระราชบัญญัติ พระราชกำหนด และประมวลกฎหมาย
2.2 ประมวลกฎหมาย (Code of Law)
เป็นการรวบรวมบทบัญญัติของกฎหมายลายลักษณ์ อักษรในเรื่องเดียวกันหรือใกล้เคียงกัน ให้มาอยู่ในหมวดเดียวกันอย่างเป็นระบบ
เพื่อง่ายต่อการศึกษา ค้นคว้า นำไปประยุกต์ ปรับปรุงหรือแก้ไขกฎหมาย เช่น ประมวลกฎหมายอาญา
2.3 พระราชกำหนด (Royal Enactment)
อันจะเป็นประโยชน์ในการรักษาความ ปลอดภัยของประเทศ ความปลอดภัยสาธารณะ หรือความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ
เมื่อประกาศใช้แล้ว คณะรัฐมนตรีต้องเสนอพระราชกำหนดนั้นต่อรัฐสภา ถ้าได้รับอนุมัติจะมีผลบังคับใช้เป็นพระราชบัญญัติต่อไป
เป็นกฎหมายที่รัฐธรรมนูญมอบอำนาจให้แก่ ฝ่ายบริหาร เพื่อออกข้อบังคับในกรณีฉุกเฉินที่มีความจำเป็นรีบด่วน
2.1 พระราชบัญญัติ (พรบ.) (Act)
ผู้ที่สามารถเสนอร่างกฎหมายนี้ คือ คณะรัฐมนตรี และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่เสนอผ่านพรรคการเมืองที่ตนสังกัด
เมื่อกฎหมายผ่านขั้นตอนการออกกฎหมายจากรัฐสภา นายกรัฐมนตรีจะนำทูลเกล้าฯ เพื่อให้พระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธย และประกาศในพระราชกิจจานุเบกษา
กฎหมายที่ออกโดยฝ่ายนิติบัญญัติหรือรัฐสภา
อื่นๆ: ข้อบังคับท้องถิ่น
เป็นกฎหมายที่ออกโดยองค์กรปกครองตนเอง
เช่น ข้อบัญญัติ กรุงเทพมหานคร ข้อบัญญัติเมืองพัทยา
รัฐธรรมนูญ (Constitutional Law)
ได้แก่ อำนาจนิติบัญญัติ อำนาจ บริหาร และอำนาจตุลาการ
กำหนดรูปแบบการปกครองประเทศและวางระเบียบอำนาจสูงสุดของรัฐหรืออำนาจอธิปไตย
เป็นกฎหมายที่มีศักดิ์สูงสุด
เป็นกฎหมายแม่บทของกฎหมายปกครองประเทศ ซึ่งกฎหมายอื่นจะขัดแย้งไม่ได้
ลักษณะของระบบศาลไทย
ระบบศาลคู่
ส่วนคดีปกครองแยกให้ศาลปกครองเป็นศาลที่มีอำนาจในการวินิจฉัยคดีดังกล่าว
ประเทศที่ใช้ระบบศาลคู่ส่วนใหญ่เป็นประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร
เป็นระบบที่ให้ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทเฉพาะคดีแพ่งและคดีอาญาเท่านั้น
ศาลในประเทศไทย
ศาลยุติธรรม
2.2 ศาลอุทธรณ์ (Appeal Court)
2.3 ศาลฎีกา (Supreme Court)
2.1 ศาลชั้นต้น (Civil court)
ศาลแพ่ง
ศาลอาญา
ศาลปกครอง (Administrative Court)
ศาลรัฐธรรมนูญ
ศาลทหาร
ระบบศาลเดี่ยว
ไม่ว่าจะเป็นคดี แพ่ง คดีอาญา คดีปกครอง หรือคดีประเภทอื่นๆ
ระบบนี้เป็นระบบที่ใช้กันมากที่สุด
เป็นระบบที่ให้ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาททุกประเภท
ระบบของกฎหมาย
ระบบกฎหมายจารีตประเพณี หรือระบบกฎหมายไม่เป็นลายลักษณ์อักษร (Common law system)
ระบบกฎหมายลายลักษณ์อักษร หรือระบบประมวลกฎหมาย (Civil law system)
ประเภทของกฎหมาย
กฎหมายที่แบ่งโดยแหล่งกำเนิดของกฎหมาย
กฎหมายภายใน
กฎหมายภายนอก
กฎหมายที่แบ่งโดยเจตนารมณ์และเนื้อหาของกฎหมาย
กฎหมายระเบียบราชการ
กฎหมายการเงินการคลัง
กฎหมายสาธารณะสุข
กฎหมายอุตสาหกรรม
กฎหมายธุรกิจ
กฎหมายที่แบ่งตามสิทธิประโยชน์ และความสัมพันธ์ของบุคคล
กฎหมายระหว่างประเทศ (International Law)
กฎหมายเอกชน (Private Law) เช่น กฎหมายแพ่ง กฎหมายพาณิชย์
กฎหมายมหาชน (Public Law) เช่น กฎหมายรัฐธรรมนูญ กฎหมายอาญา
กฎหมายที่แบ่งโดยลักษณะการใช้กฎหมาย
กฎหมายสารบัญญัต เช่น กฎหมายแพ่งและพาณิชย์
กฎหมายวิธีสบัญญัต เช่น วิธีพิจารณาความแพ่ง วิธีพิจารณาความอาญา
กฎหมายที่แบ่งโดยสภาพบังคับทางกฎหมาย
กฎหมายอาญา
กฎหมายปกครอง
กฎหมายแพ่ง
