Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย, จิดาภา ตั้งอยู่ดำรงกุล 6001210217…

- - - - การพิจารณาคดีของศาลจะพิจารณาจากหลักเกณฑ์ทั่วไปสู่การพิจารณาเฉพาะเรื่อง โดยการตีความต้องพิจารณาตามตัวบทกฎหมาย
      - คำพิพากษาของศาลเป็นเพียงตัวอย่างในการประยุกต์กับข้อเท็จจริง
      - ประเทศที่ใช้กฎหมายลายลักษณ์อักษร เช่น ฝรั่งเศส เบลเยี่ยม อิตาลี เยอรมัน เดนมาร์ก ออสเตรีย สเปน สวิสเซอร์แลนด์ ญี่ปุ่น ไทย จีน เป็นต้น
      - นำคำพิพากษาของศาล และการตีความของนักปราชญ์ทางกฎหมาย จนได้กฎหมายที่ได้รับการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร
    - - ประเทศที่ใช้กฎหมายระบบจารีตประเพณี ได้แก่ สหรัฐอเมริกา แคนาดา ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ อินเดีย
      - ผู้พิพากษาในคดีต่อมาจะต้องยึดถือคาพิพากษาในคดีก่อน (Precedent) เป็นหลักบรรทัดฐานในการตัดสินคดีแต่ละเรื่องสิทธิ ทำให้มีความจำเป็นต้องรวบรวมคำพิพากษาศาลสูงพิมพ์ไว้
      - ต่อมาได้พยายามสร้างหลักเกณฑ์การพิจารณาคดี โดยจัดตั้งศาลและส่งผู้พิพากษาไปตัดสิน คดีทั่วประเทศ จนเกิดเป็นกฎหมายจากคำตัดสินของผู้พิพากษาที่ปฏิบัติสืบต่อกันมา
      - มีระบบการพิจารณาพิพากษาคดีที่อาศัย บรรทัดฐานจากคดีที่คล้ายคลึงกัน และผู้พิพากษาคนก่อนๆ ตัดสินคดีเดิมไว้
  - - - กฎหมายภายใน
        
        เป็นกฎหมายที่องค์กรของรัฐที่มีอานาจในการบัญญัติกฎหมาย
        บัญญัติขึ้นใช้ภายในประเทศ
      - กฎหมายภายนอก
        
        เป็นกฎหมายที่บัญญัติขึ้นโดยองค์การระหว่างประเทศ
        เช่น สหประชาชาติ
    - - เช่น กฎหมายระเบียบราชการ กฎหมาย การเงินการคลัง กฎหมายธุรกิจ กฎหมายสาธารณะสุข กฎหมายอุตสาหกรรม เป็นต้น
    - - กฎหมายเอกชน (Private Law)
        
        เป็นกฎหมายที่บัญญัติความสัมพันธ์ระหว่างเอกชนกับเอกชน
        รวมทั้งหน่วยงานของรัฐและรัฐวิสาหกิจที่ดาเนินธุรกิจแบบเอกชน
        
        ตัวอย่างกฎหมายเอกชน
        
        กฎหมายพาณิชย์
        
        กฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง
        
        กฎหมายแพ่ง
      - กฎหมายระหว่างประเทศ (International Law)
        
        เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ระหว่างประเทศต่อประเทศ
        โดยมีแหล่งกำเนิดจากข้อตกลงหรือสนธิสัญญาระหว่างประเทศ
        
        แบ่งได้ออกเป็น 3 สาขา
        
        แผนกคดีบุคคล
        
        ดังนั้นแต่ละประเทศจึงต้องมีกฎหมาย รองรับกฎหมายระหว่างประเทศแผนกคดีบุคคล เพื่อลดความขัดแย้ง
        
        ตัวอย่างเช่น พระราชบัญญัติสัญชาติ และพระราชบัญญัติว่าด้วยการขัดกันของกฎหมาย
        
        เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ของบุคคลต่างรัฐในทางแพ่ง เกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่ซึ่งแต่ละประเทศจะมีรายละเอียดแตกต่างกัน ทำให้เกิดการขัดแย้งกันได้
        
        แผนกคดีอาญา
        
        ตัวอย่างเช่น กฎหมายความร่วมมือระหว่างประเทศในทางอาญา
        
        เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ในคดีอาญาของบุคคลที่เกิดขึ้น โดย การกระทำผิดที่ต่อเนื่องในหลายประเทศ และต้องพิจารณาว่าประเทศใดมีอำนาจจับกุมและพิพากษาคดีเพื่อลงโทษบุคคลนั้น
        
        แผนกคดีเมือง
        
        เป็นกฎหมายที่กำหนดความสัมพันธ์ของรัฐเกี่ยวกับสิทธิและหน้าที่
        มหาชน ทั้งในเรื่องเขตแดน การฑูต หรือกรณีพิพาท
        
        ตัวอย่างเช่น สนธิสัญญาเกี่ยวกับเขตแดน กฎบัตรสหประชาชาติ
      - กฎหมายมหาชน (Public Law)
        
        เป็นกฎหมายที่บัญญัติความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชน
        โดยรัฐเป็นฝ่ายปกครองที่มีอานาจเหนือกว่าประชาชน
        
        ตัวอย่างกฎหมายมหาชน
        
        กฎหมายรัฐธรรมนูญ
        
        กฎหมายปกครอง
        
        กฎหมายอาญา
    - - กฎหมายวิธีสบัญญัติ
        
        เป็นกฎหมายที่เกี่ยวกับวิธีการพิจารณาคดีของศาล
        
        ตัวอย่างเช่น วิธีพิจารณาความแพ่ง วิธีพิจารณาความอาญา เป็นต้น
      - กฎหมายสารบัญญัติ
        
        เป็นกฎหมายที่กาหนดสิทธิหรือหน้าที่ที่ให้บุคคลปฏิบัติ
        
        ตัวอย่างเช่น กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ กฎหมายคุ้มครองแรงงาน เป็นต้น
    - - เช่น กฎหมายแพ่ง กฎหมายอาญา กฎหมายปกครอง เป็นต้น
  - - - ต้องเป็นคำสั่งหรือข้อบังคับของผู้มีอำนาจในรัฐ สำหรับประเทศไทย องค์กรที่ทำหน้าที่ออกกฎหมาย
    - - เมื่อมีการประกาศใช้แล้ว ทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎหมายโดยเสมอภาคจะมีใครอยู่เหนือกฎหมายไม่ได้
    - - ต้องเป็นข้อบังคับที่เป็นมาตรฐานที่ใช้วัดความประพฤติของคนในสังคมว่าถูกหรือผิด
    - - ในเมื่อกฎหมายเป็นกฎเกณฑ์ที่กำหนดความประพฤติของบุคคล ดังนั้นเพื่อให้บุคคลนั้นปฏิบัติตาม จึงจำต้องมีสภาพบังคับ ในกรณีที่มีการผ่าฝืนกฎหมาย หากเกณฑ์ใดไม่มีสภาพบังคับก็ไม่ถือว่าเป็นกฎหมาย
      - สภาพบังคับนั้นมีทั้งผลร้ายและผลดี
        
        สภาพบังคับที่มีผลร้าย
        
        กักขัง
        
        ปรับ
        
        จำคุก
        
        ริบทรัพย์สิน
        
        ประหารชีวิต
        
        สภาพบังคับที่มีผลดี
        
        กรณีจดทะเบียนสมรส
- - - - เช่น ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
        ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง เป็นต้น
      - เป็นการรวบรวมบทบัญญัติของกฎหมายลายลักษณ์อักษรในเรื่องเดียวกันให้มาอยู่ในหมวดเดียวกันอย่างเป็นระบบ เพื่อง่ายต่อการศึกษา ค้นคว้า ปรับปรุงหรือแก้ไขกฎหมาย
    - - จะเป็นประโยชน์ในการรักษาความปลอดภัยของประเทศ ความปลอดภัยสาธารณะ หรือความมั่นคงทางเศรษฐกิจของประเทศ
      - ในกรณีต้องมีกฎหมายเกี่ยวกับภาษีอากรหรือเงินตรา ซึ่งต้องได้รับการพิจารณาโดยด่วนและลับ เพื่อรักษาผลประโยชน์ของแผ่นดิน
      - เป็นกฎหมายที่รัฐธรรมนูญมอบอำนาจให้แก่ฝ่ายบริหาร เพื่อออกข้อบังคับในกรณีฉุกเฉินที่มีความจำเป็นรีบด่วน
      - คณะรัฐมนตรีต้องเสนอพระราชกำหนดนั้นต่อรัฐสภา ถ้าได้รับอนุมัติจะ
        มีผลบังคับใช้เป็นพระราชบัญญัติต่อไป โดยจะต้องประกาศ
        ในราชกิจจานุเบกษา
      - เช่น พระราชกำหนดอัตราราคาน้ำมัน พระราชกำหนดอัตราภาษีอากร
    - - เมื่อกฎหมายผ่านขั้นตอนการออกกฎหมายจากรัฐสภา นายกรัฐมนตรีจะนำทูลเกล้าฯ เพื่อให้พระมหากษัตริย์ทรงลงพระปรมาภิไธย และประกาศในพระราชกิจจานุเบกษา จึงถือว่ากฎหมายมีผลบังคับใช้
      - กรณีวุฒิสภาไม่เห็นชอบกับร่างพระราชบัญญัติที่สภาผู้แทนราษฎรนาเสนอ ให้วุฒิสมาชิกยับยั้งพระราชบัญญัติ นั้นไว้ และส่งคืนให้สภาผู้แทนราษฎร
      - ออกโดยฝ่ายนิติบัญญัติหรือรัฐสภา ผู้ที่สามารถเสนอร่างกฎหมายนี้ คือ คณะรัฐมนตรี และสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ที่เสนอผ่านพรรคการเมือง
- - - - ศาลยุติธรรมมีรูปแบบการพิจารณาคดีด้วย “ระบบกล่าวหา”
        ที่มีผู้พิพากษาเป็นคนกลางทำหน้าที่ตัดสินคดีความ
      - ศาลยุติธรรมมี 3 ชั้น
        
        ศาลอุทธรณ์
        
        เป็นศาลลำดับที่สูงกว่าศาลชั้นต้น มีองค์คณะผู้พิพากษาอย่างน้อย 3 คน เพื่อพิจารณาตัดสินคดีที่ศาลชั้นต้นได้ตัดสินแล้ว
        แต่คู่ความยังต้องการความเป็นธรรม
        
        ซึ่งการตัดสินคดีของศาลอุทธรณ์จะเป็นไปในลักษณะยืนตาม แก้ไข กลับหรือยกคาพิพากษาของศาล ชั้นต้น มิใช่เป็นการพิจารณาคดีใหม่
        
        หากคู่กรณียังไม่พอใจคำตัดสินในชั้นอุทธรณ์ สามารถฎีกาได้ ทั้งนี้ต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขของฎีกาที่ กฎหมายกำหนด
        
        ศาลฎีกา
        
        องค์คณะผู้พิพากษาอย่างน้อย 3 คน ศาลฎีกามีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีที่อุทธรณ์คำพิพากษาศาลชั้นต้นหรือศาลอุทธรณ์แล้วแต่กรณี ตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายว่าด้วยการอุทธรณ์ฎีกา
        
        การวินิจฉัยชี้ขาดของ ศาลฎีกาถือเป็นที่สุดหรือเป็นคดีแดง
        ซึ่งคู่กรณีไม่สามารถนากลับมาฟ้องร้องได้
        
        เป็นศาลยุติธรรมสูงสุด มีประธานศาลฎีกาซึ่งเป็นประมุขของตุลาการ
        ศาลยุติธรรม เป็นผู้บังคับบัญชาสูงสุด มีเพียงศาลเดียวตั้งอยู่
        ในกรุงเทพมหานคร
        
        ศาลชั้นต้น
        
        ศาลแพ่ง
        
        เป็นศาลยุติธรรมชั้นต้นซึ่งมีอานาจพิจารณาพิพากษาคดีแพ่งทั้งปวงและ คดีอื่นใดที่มิได้อยู่ในอานาจของศาลยุติธรรมอื่น
        
        ศาลอาญา
        
        เป็นศาลชั้นต้นซึ่งมีอานาจพิจารณาพิพากษาคดีอาญาทั้งปวง
        
        เป็นศาลยุติธรรมที่พิจารณาและชี้ขาดตัดสินคดีในชั้นแรก
        เมื่อมีการฟ้องร้องและนาเข้าสู่กระบวนการยุติธรรม
      - เป็นศาลที่มีอำนาจพิจารณาพิพากษาคดีทั้งปวง เว้นแต่คดีที่รัฐธรรมนูญหรือ กฎหมายบัญญัติให้อยู่ในอานาจของศาลอื่น
    - - เพื่อปกป้องคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนและเพื่อสร้างบรรทัดฐานที่ถูกต้องในการปฏิบัติราชการ โดยรูปแบบการพิจารณาคดีใช้
        “ระบบไต่สวน” ที่ศาลเป็นผู้ค้นหา ความจริงด้วยตนเอง
      - มีฐานะเทียบเท่าศาลยุติธรรมที่มีอำนาจหน้าที่ในการพิจารณาพิพากษาคดีในทางปกครอง ซึ่งเป็นคดีพิพาทระหว่างหน่วยงานราชการ
      - ศาลปกครอง เป็นศาลที่ใช้ระบบไต่สวน โดยในแต่ละคดีจะมีการพิจารณาโดยองค์คณะของตุลาการ ต่างจากศาลยุติธรรมซึ่งใช้ระบบกล่าวหา
        ศาลปกครองมี 2 ชั้น คือ ศาลปกครองชั้นต้น และศาลปกครองสูงสุด
    - - ศาลรัฐธรรมนูญมีอานาจพิจารณาวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้อง
        กับรัฐธรรมนูญ แต่ไม่มีอานาจหน้าที่พิจารณาอรรถคดีทั่วไป
      - เป็นองค์กรตุลาการที่จัดตั้งขึ้นครั้งแรกตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 แทนคณะตุลาการรัฐธรรมนูญที่ยุบเลิกไป
    - - ศาลทหารมีอำนาจหน้าที่ในการพิจารณาพิพากษาคดีที่ทหารกองประจำการกระทำผิดตามกฎหมายพระธรรมนูญศาลทหาร
      - ศาลที่ขึ้นอยู่ในกระทรวงกลาโหมมีทั้งศาลที่ตั้งอยู่ในกรุงเทพ
        ศาลกลาโหมจึงมีลักษณะเป็นทั้งศาลทหารและศาลพลเรือน