Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย - Coggle Diagram
ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับกฎหมาย
ความหมายของกฎหมาย
ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน 2542 กฎที่สถาบันหรือผู้มีอำนาจตั้งขึ้นจากจารีตประเพณี เพื่อใช้ในประเทศ เพื่อบังคับบุคคลให้ปฏิบัติตาม กำหนดกฏระเบียบของความสัมพันธ์
ระเบียบ กฎเกณฑ์ ข้อบังคับ ที่ผู้มีอำนาจกำหนดขึ้น เพื่อควบคุมพฤติกรรมที่อาจก่อให้เกิดความไม่เป็นระเบียบ หากฝ่าฝืนต้องรับโทษ
ลักษณะของระบบศาลไทย
ระบบศาลของประเทศไทย ตามรัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 188 ถึงมาตรา 214
ศาลยุติธรรม พิจารณาพิพากษาคดีทั้งปวง เว้นแต่คดีที่รัฐธรรมนูญหรือ กฎหมายบัญญัติให้อยู่ในอำนาจของศาลอื่น มีผู้พิพากษาเป็นคนตัดสิน มี 3 ชั้น คือ ศาลชั้นต้น ศาลอุทธรณ์ และศาลฎีกา
ศาลปกครอง ใช้ระบบไต่สวน โดยในแต่ละคดีจะมีการพิจารณาโดยองค์คณะของตุลาการ ต่างจากศาลยุติธรรมซึ่งใช้ระบบกล่าวหา ศาลปกครองมี 2 ชั้น คือ ศาลปกครองชั้นต้น และศาล ปกครองสูงสุด
ศาลรัฐธรรมนูญ องค์กรตุลาการจัดตามรัฐธรรมนูญครั้งแรก 2540 และบัญญัติไว้ 2550 ว่าศาลรัฐธรรมนูญมีอำนาจพิจารณาวินิจฉัยปัญหาข้อปัญหาข้อกฎหมายที่เกี่ยวข้องเกี่ยวกับรัฐธรรมนูญ แต่ไม่มีสิทธิพิจารณาอรรคดี
ศาลทหาร ชำระความที่เกี่ยวกับทหารและยังชำระความพลเรือนด้วย พิจารณาพิพากษาคดีที่ทหารกองประจำการกระทำผิด
ระบบศาลในต่างประเทศ
ระบบศาลเดี่ยว ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาททุกประเภท ประเทศทีี่ใช้ระบบนี้คือกลุ่มที่ใช้ระบบกฎหมายจารีตประเพณี (Common Law)
ระบบศาลคู่ ศาลยุติธรรมมีอำนาจวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาทเฉพาะคดีแพ่งและคดีอาญาเท่านั้น คดีปกครองแยก จะแยกระบบของผู้พิพากษาและการแยกองค์การศาลปกครองออกจากระบบศาลยุติธรรมกลุ่มประเทศที่ใช้ระบบกฏหมายลายลักษณ์อักษร (Civil Law)
ลักษณะและประเภทของกฎหมาย
ลักษณะของกฎหมาย
ต้องกำหนดขึ้นโดยรัฐหรือผู้มีอำนาจ ข้อบังคับของผู้มีอำนาจในรัฐออกกฏหมาย
ต้องบังคับใช้โดยทั่วไป ประกาศใช้แล้ว ทุกคนต้องอยู่ภายใต้กฎหมาย แต่อาจมีข้อยกเว้นในบางกรณี
ลักษณะเป็นกฏเกณฑ์ เป็นที่กำหนดความประพฤติว่าถูกหรือผิด
ต้องมีสภาพบำบัด กฎหมายเป็นกฏเกณฑ์กำหนดความประพฤติเพื่อให้ปฏิบัติตาม จึงมีสภาพบังคับถ้าฝ่าฝืนกฏ
ระบบของกฎหมาย
ระบบกฏหมายลายลักษณ์อักษร หรือประมวลกฏหมาย เกิดจากชาวโรมันจัดระบบอย่างดีในสมัยพระเจ้าจัสติเนียน คำพิพากษา การตีความจนได้กฎหมายที่ได้รับการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร พิจารณาคดีใช้หลักเกณฑ์ทั่วไปสู่การพิจารณาเฉพาะเรื่องจะตีความตามตัวบทกฏหมาย
ระบบกฏหมายจารีตประเพณีหรือกฎหมายไม่เป็นลายลักษณ์อักษร เกิดที่อังกฤษโดยอาศัยบรรทักฐานจากคดีที่คล้ายกันมาพิจารณา จากนั้นคิงพยายามสร้างกฏเกณฑ์เพื่อความเป็นธรรม
ประเภทของกฎหมาย
แบ่งโดนจตนารมณ์และเนื้อหา
กฎหมายระเบียบราชการ กฎหมาย การเงินการคลัง กฎหมายธุรกิจ กฎหมายสาธารณะสุข กฎหมายอุตสาหกรรม
แบ่งโดยลักษณะการใช้
สารบัญญัติ กำหนดสิทธิหรือหน้าที่ให้บุคคลปฎิบัติ
วิธีสบัญญัติ เกี่ยวกับพิจารณาคดีของศาล
แบ่งตามแหล่งกำเนิด
กฎหมายภายใน รัฐที่มีอำนาจในการบัญญัติกฎหมาย ตั้งใช้ภายในประเทศ
กฎหมายภายนอก ตั้งขึ้นโดยองค์การระหว่างประเทศ
แบ่งโดยสภาพบังคับ
กฏหมายอาญา
กฏหมายปกครอง
กฏหมายแพ่ง
แบ่งตามสิทธิประโยชน์ และความสัมพันธ์ของบุคคล
กฎหมายเอกชน ระหว่างเอกชนกับเอกชน รวมรัฐและรัฐวิสาหกิจที่ดำเนินธุรกิจแบบเอกชน
กฎหมายระหว่างประเทศ กำหนดความสัมพันธ์ ระหว่างประเทศต่อประเทศ หรือรัฐต่อรัฐ โดยเกิดจากขนบธรรมเนียมประเพณี ข้อตกลงหรือ สนธิสัญญาระหว่างประเทศ
กฎหมายมหาชน ระหว่างรัฐกับประชาชน รัฐมีอำนาจเหนือกว่าประชาชน
ลำดับชั้นหรือศักดิ์ของกฎหมาย
พระราชกฤษฎีกา (Royal Decree) เป็นกฎหมายที่กำหนดรายละเอียดที่เป็นหลักย่อยของ พระราชบัญญัติหรือพระราชกำหนด
ระเบียบ และข้อบังคับ (Rule/Regulation/Discipline) เป็นกฎหมายที่ออกโดยหัวหน้า หน่วยงานองค์กร ผ่านความเห็นชอบจากผู้บริหารหน่วยงานหรือคณะกรรมการ
พระราชกำหนด (Royal Enactment) เป็นกฎหมายที่รัฐธรรมนูญมอบอำนาจให้แก่ฝ่ายบริหารเพื่อออกข้อบังคับในกรณีฉุกเฉินที่มีความจำเป็นรีบด่วน
กฎกระทรวง (Ministerial Regulation) เป็นกฎหมายที่ออกโดยฝ่ายบริหาร
ประมวลกฎหมาย (Code of Law) รวบรวมบทบัญญัติของกฎหมายลายลักษณ์มาจัดหมวด
อื่นๆ: ข้อบังคับท้องถิ่น เป็นกฎหมายที่ออกโดยองค์กรปกครองตนเอง เช่น ข้อบัญญัติ กรุงเทพมหานคร ข้อบัญญัติเมืองพัทยา ข้อบัญญัติจังหวัด และเทศบัญญัติ ซึ่งมีผลบังคับใช้เฉพาะพื้นที่เท่านั้น
พระราชบัญญัติ (พรบ.) (Act) ออกโดยฝ่ายนิติบัญญัติหรือรัฐสภา
ประกาศและคำสั่ง (Announcement/Command) เป็นกฎหมายที่ออกโดยหัวหน้า หน่วยงาน เพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานในหน่วยงาน