Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลเจริญผิดปกติ, นางสาว อรพิมล ปิ่นปี…
บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลเจริญผิดปกติ
มะเร็งเม็ดเลือดขาว (Leukemia)
พบบ่อยที่สุดในเด็ก และพบมากในช่วงอายุ 2-5 ปี
คือ มะเร็งของระบบโลหิตเกิดจากความผิดปกติของเซลล์ต้นกำเนิด (Stem cell)ที่อยู่ในไขกระดูก
เกิดการแบ่งตัวที่ผิดปกติ ไม่สามารถ differentiate ไปเป็นเซลล์ตัวแก่ได้
ส่งผลให้จำนวนเม็ดเลือดขาวตัวอ่อนมีจำนวนเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วทั่วร่างกายทำให้การสร้างเม็ดเลือดแดงและเกร็ดเลือดลดลง
ชนิดที่พบบ่อยที่สุดในเด็กคือมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
แบ่งเป็น 2 ชนิด
T-cell lymphoblastic leukemia
B-cell lymphoblastic leukemia
ส่วนใหญ่จะพบชนิด B-cell
เมื่อมีการแบ่งตัวอย่างรวดเร็วและคุมไม่ได้ในไขกระดูก จึงมีเซลเม็ดเลือดขาวตัวอ่อน เป็นจำนวนมากในไขกระดูก
cell ที่ผิดปกติจะถูกปล่อยออกมาในกระแสเลือดในรูปของ Blast cell เป็นเซลเม็ดเลือดขาวตัวอ่อน
ถ้ามี cell เม็ดเลือดขาวตัวอ่อนจำนวนมากทำให้การสร้างเม็ดเลือดแดง เกร็ดเลือดลดลง จึงทำให้มีอาการซีด เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย เลือดออกง่าย ติดเชื้อได้ง่าย
ชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาว
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL
เป็นชนิดที่พบได้ในทุกช่วงอายุ ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ แต่พบได้บ่อยที่สุดในเด็กอายุ 2-5 ปี
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด AML
พบได้ในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก และพบในผู้ชายบ่อยกว่าผู้หญิง
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CLL
พบได้บ่อยในผู้ใหญ่ และมีความชุกของโรคมากขึ้นตามอายุ
มะเร็งเม็ดเลือดขาวเรื้อรังชนิด CML
พบได้น้อย พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ในผู้ป่วยเด็กนั้นประมาณ 80%มักพบในเด็กอายุมากกว่า 4 ปี
สาเหตุ
ปัจจัยด้านพันธุกรรม
เด็กที่เป็นดาวน์ซินโดรม (Down’s syndrome)มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL และ AML มากกว่าคนปกติ
สมาชิกในครอบครัวเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALLพบว่าจะมีโอกาสเป็น
แฝดที่เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL พบว่าจะทำให้ฝาแฝดอีกคนหนึ่งมีโอกาสเป็น
โรคนี้ได้ประมาณ 25%
ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม
มีประวัติได้รับสีไออนไนซ์ (Ionizing radiation)
มีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
สัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด โดยเฉพาะสารเบนซิน (Benzene) สารฟอร์มาลดีไฮด์ (Formaldehyde)
ได้รับสารเคมีต่างๆ หรือจากควันบุหรี่และการสูบบุหรี่
อาการ
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ซีด อ่อนเพลียง่าย
เลือดออกง่าย เพราะมะเร็งเม็ดเลือดขาวจะมีเกร็ดเลือดต่ำ
เม็ดเลือดขาวปริมาณมากแต่ไม่ทำหน้าที่ต่อสู้เชื้อโรคไม่ได้ ผู้ป่วยจึงติดเชื้อง่าย มีไข้
เม็ดเลือดขาวไปเบียดบังอวัยวะต่างๆทำให้มีก้อนขึ้น ที่ ต่อมน้ำเหลือ ขา คอ ตับ ม้ามโต
การวินิจฉัย
เจาะเลือดตรวจหาเซลล์เม็ดเลือดตัวอ่อนของเม็ดเลือดขาว Blast cell
ทำการยืนยันโดยการเจาะไขกระดูก Bone marrow Transplanted
เพื่อดูว่ามีการแบ่งตัวที่ผิดปกติในไขกระดูกจริงหรือไม่
มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma)
ระบบน้ำเหลือง เป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน
ประกอบด้วยอวัยวะ
ม้าม ไขกระดูก ต่อมทอนซิล ต่อมไทมัส
มีหน้าที่นำสารอาหาร และเซลล์เม็ดเลือดขาว
(Lymphocyte) ไปยังส่วนต่างๆทั่วร่างกาย
ความผิดปกติของเม็ดเลือดขาว ทำให้เกิดเป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลื่อ การทำหน้าที่ก็จะผิดปกติ
ตำแหน่งที่พบบ่อย คือต่อมน้ำเหลืองบริวณคอ (CervicalLympnode)
ชนิดของมะเร็ง
มะเร็งต่อมน้้าเหลืองชนิดฮอดจ์กิน (Hodgkin Lymphoma)
พบต่อมน้ำเหลืองจะโตมาเป็นปีไม่มีอาการเจ็บปวด
มีลักษณะเฉพาะคือพบ Reed-Sternberg cell
มะเร็งต่อมน้้าเหลืองชนิดนอนฮอดจ์กิน (Non-Hodgkin Lymphoma)
อาการจะเร็วและรุนแรง
มีก้อนที่ช่องท้อง ช่องอกหรือในระบบประสาท
Burkitt Lymphoma
มีลักษณะพิเศษคือ มีต้นกำเนิดมาจาก B-cell( B
lymphocyte)
การวินิจฉัย
การตัดชิ้นเนื้อเพื่อตรวจทางพยาธิวิทยา (Biopsy)
การตรวจไขกระดูก
เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT scan)
เอกซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การตรวจกระดูก (Bone scan)
การตรวจ PET scan เป็นการตรวจทางเวชศาสตร์นิวเคลียร์
อาการ
อาการเริ่มต้น
จะคล าพบก้อนที่บริเวณต่าง ๆ เช่น คอ รักแร้ ขาหนีบ หรือเต้านม ไม่มีอาการเจ็บ
ถ้าติดเชื้อที่มักจะมีอาการเจ็บที่ก้อน
มีไข้ หนาว สั่น เหงื่อออกมากตอนกลางคืน
เบื่ออาหาร น้ำหนักลด อ่อนเพลีย
ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก ต่อทอนซิลโต
ปวดศีรษะ
ระยะลุกลาม
ซีด มีเลือดออกง่าย
รายที่เป็นมะเร็งต่อมน้ำเหลืองเกิดขึ้นภายในช่องท้อง
อาการแน่นท้อง
อาหารไม่ย่อย
ท้องโตขึ้นจากการมีน้ำในช่องท้อง
แนวทางการรักษาในปัจจุบัน
การใช้ยาเคมีบ้าบัด (Chemotherapy)
การฉายรังสี (Radiation Therapy)
รักษาด้วยรังสีปริมาณสูง เพื่อทำลายเซลล์มะเร็ง
การรักษาด้วยการปลูกถ่ายเซลล์ต้นเนิด (Transplantation)
การรักษาด้วยยาเคมีบำบัด Chemotherapy
ระยะชักนำให้โรคสงบ
เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุด และมีอันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด
ทำให้ไขกระดูกสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวได้ปกติ ในระยะเวลา 4-6 สัปดาห์
ยาที่ใช้
Vincristine
Adriamycin
L – Asparaginase
ระยะให้ยาแบบเต็มที่
เป็นการให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะโรคสงบแล้ว
เพื่อให้ยาทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อยที่สุด ในเวลา 4 สัปดาห์
ยาที่ใช้
Metrotrexate
6 – MP
Cyclophosephamide
ระยะป้องกันโรคเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
ให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
ผู้ป่วยที่มีจำนวนเกล็ดเลือดต่ำ ตับม้าม
โต มักมีโอกาสกลับมาเป็นอีกครั้ง
ยาที่ใช้
Metrotrexate
Hydrocortisone
ระยะควบคุมโรคสงบ
ให้ยาเพื่อควบคุม และรักษาโรคอย่างถาวร
ยาที่ใช้
6 – MP
โดยการรับประทานทุกวันร่วมกับการให้ Metrotrexate
การรักษาประคับประครอง
เป็นการรักษาโรคแทรกซ้อน และอาการข้างเคียงจากการให้ยา
ผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ แบ่งเป็น 2 แนวทาง
การรักษาทดแทน (Replacement therapy)
การให้เลือดเพื่อให้ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกว่า 7-8 กรัม/ดล.ในระยะแรกก่อนโรคสงบ
การรักษาด้วยเกร็ดเลือด
ถ้าผู้ป่วยมีเลือดออกจากเกร็ดเลือดต่ำจำเป็นต้องให้เกร็ดเลือดก่อน ก่อนให้ยา
วิธีการให้ยาเคมีบำบัด IT IM IV
ให้ทางช่องไขสันหลัง intrathecal
ให้ทางกล้ามเนื้อ หลังฉีดต้องระวังเลือดออก
ทางหลอดเลือดดำ vein ต้องระวังการรั่วของยาออกนอกหลอดเลือด
ยาเคมีบำบัดที่ใช้บ่อย
Cyclophosphamide
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวโดยออกฤทธิ์จับหรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง
ทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
Mercaptopurine(6-MP)
รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
ยับยั้งการสร้าง Purine ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
Methotrexate
รักษามะเร็ง Acute leukemia
ยับยั้งการสร้าง DNA และRNA และมีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์
Cytarabine(ARA-C)
รักษามะเร็งชนิด Acute lymphoblastic
leukemia (ALL)
โดยจะขัดขวางการสร้าง DNA
Mesna
ป้องกันภาวะเลือดออกในผู้ป่วยกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
Ondasetron(onsia)
ป้องกันอาการคลื่นไส้อาเจียนในผู้ป่วยมะเร็ง
Bactrim
ป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส
Ceftazidime(fortum)
ป้องกันการติดเชื้อเนื่องจากมีไข้หลังได้รับยาเคมีบำบัด
Amikin
ป้องกันการติดเชื้อเนื่องจากมีไข้หลังได้รับยาเคมีบำบัด
มะเร็งไตWilmTumor และ Neuroblastoma
คือ ภาวะที่เนื้อไตชั้นพาเรนไคมา มีการเจริญผิดปกติจนกลายเป็นก้อนเนื้องอกภายในเนื้อไต
Neuroblastoma
เป็นเนื้องอกชนิดร้ายแรง
เป็นเนื้องอกที่มีต้นกำเนิดมาจากเซลล์ของระบบประสาทสามารถเกิดบริเวณใดก็ได้ที่มีเนื้อเยื่อ Sympathetic nerve
นางสาว อรพิมล ปิ่นปี เลขที่ 60 36/2 612001141