Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลแบบองค์รวมในทารกแรกเกิดที่มีภาวะเสี่ยงและปัญหาสุขภาพในภาวะเฉียบพล…

- - - - เลือดออกภายในร่างกาย (internal hemorrhange) มักเป็นการบาดเจ็บที่ตับ ส่วนใหญ่เป็น subcapsular liver hemorrhage คือเนื้อตับฉีกขาดแต่ capsule ไม่ขาด เลือดมักหยุดได้เอง ทารกจะมีอาการเล็กน้ย เช่น ซีด ท้องอืดคลำตับได้โตขึ้น ถ้า capsule ขาด เลือดจะออกมากจนช็อค เลือดหยุดยาก หน้าท้องเขียว ทารกมักเสียชีวิต
      - Fat necrosis คือ เนื้อบริเวณใต้ผิวหนังหนาและแข็งขึ้น ลักษณะเป็นก้อนสีผิวบริเวณนั้นจะเป็นสีแดงปนม่วง พบได้ตามบริเวณที่มีรอยกดทับ เช่น ที่แก้ม ใบหน้า หู หนังศีรษะบริเวฯ parietal หรือก้น มักเกิดจากการคลอดด้วยคีมสามารถพบได้ในรายที่คลอดปกติ ส่วนใหญ่อาการจะแสดงเมื่ออายุได้ 5-7 วันหลังคลอด ไม่จำเป็นต้องให้ยารักษา ยกเว้นบริเวณที่เป็นมากและมีการติดเชื้อ
        
        Sternomastoid mass เป็นก้อนแข็งกดไม่เจ็บบริเวณกล้ามเนื้อ Sternomastoid ข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้สองข้าง พบได้เมื่ออายุ 1-2 weeks ไม่จำเป็นต้องรักษา ยกเว้นบางรายที่มีอาการคอเอียง (torticollis) ร่วมด้วย จึงจะให้การรักษาโดยกายภาพบำบัด (passive exercise)
      - ก้อนบวมเลือด (cephal hematoma) คือเลือดที่ออกในชั้นใต้เยื่อหุ้มกระดูกกะโลหกศีรษะ (periosteum) เกิดจากศีรษะทารกกดหรือกระแทกกับกระดูกเชิงกรานหรือกระดูก sacral promontory ของมารดาหรือคีมช่วยคลอด สามารถหายได้เองภายใน 4-6 weeks
      - ก้อนบวมน้ำ (caput succedaneum) มีการบวมน้ำใต้หนังศีรษะบริเวณที่เป็นส่วนนำ อาจมีรอยช้ำเป็นหย่อมๆ อาจข้ามรอยต่อกระดูกกะโหลกศีรษะ มักหายได้เองภายใน 2-3 วันหลังคลอด
      - หนังศีรษะถลอก (scalp abration)
      - ผิวหนังเขียวช้ำ (ecchymosis)
    - - Brachial plexus palsy มักเกิดในรายที่คลอดติดไหล่ คอทารกถูกดึงมากทำให้เส้นประสาทคอและกลุ่มประสาทที่ไปเลี้ยงแขนถูกดึง เกิดความพิการได้ 3 แบบ
        
        Erb's palsy มีพยาธิสภาพที่รากประสาทคอที่ 5 และ 6 ทำให้กล้ามเนื้อแขนเป็นอัมพาต ต้นแขนตกหันเข้าข้างใน หัวไหล่หมุนเข้าข้างใน ข้อศอกเหยียดออก ข้อมืองอและคว่ำมือ
        
        Klumpke's paralysis มีพยาธิสภาพที่รากประสาทคอที่ 8 และรากประสาทคอเส้นแรก ทำให้กล้ามเนื้อมือของทารกทำงาน (wrist drop)
        
        Complete brachial plexus palsy มีพยาธิสภาพที่รากประสาทคอที่ 8 และรากประสาทคอเส้นแรก ทำให้แขนอยู่นิ่งๆไม่เคลื่อนไหว ไม่มีเหงื่ออกไม่มีความรู้สึก อาจมีม่านตาข้างเดียวขยายโตร่วมด้วย (Horner's syndrome)
      - Peripheral nerve palsies มักเกิดจากการคลอดลำบาก ทำให้เส้นประสาทขอทารกถูกดึงหรือยืดออกหรือถูกดึงให้ขาดออกจากกัน
      - Facial nerve palsy อาจเกิดจากศีรษะทารกกดกับกระดูก sacrum ของมารดา หรือคีมกดที่กกหูหรือมีเลือดออกในสมอง ทำให้ไม่สามารถย่นหน้าผากได้ มุมปากข้างที่เป็นขยับไม่ได้ หลับตาไม่สนิท แต่ดูดนมได้ มักหายใจได้เองภายใน 3 weeks
    - - กระโหลกศีรษะบุบ (depress skull fracture) มักมีลักษณะคลำดูคล้ายลูกปิงปองยุบกระดูกไม่แตกแยกออกจากกัน โดยมากเกิดจากถูกคีมดึงหรือศีรษะทารกกดทับกระดูกส่วนต่างๆของมารดา เมื่อตรวจพบควรปรึกษาศัลยแพทย์ทางระบบประสาทเพื่อยกส่วนที่บุบหรือผ่าตัด
      - กะโหลกศีรษะร้าวหรือยุบ (skull fracture) มักเกิดจากถูกคีมดึงหรือดึงศีรษะหล่นกระแทกพื้น
      - กระดูกต้นแขนหัก (fracture of humerus) พบได้บ่อย อาจมีอาการของ brachial plexus injury ร่วมด้วย
      - Epiphyseal injury มักเกิดในทารกครรภ์แรกท่าก้นที่คลอดทางช่องคลอด ทารกจะนอนท่ากบ ต้นขาบวมแดง กดเจ็บหรือเจ็บเมื่อเคลื่อนไหว ร้องกวน มีไข้ต่ำๆ อาการจะหายภายใน 1-2 weeks
      - กระดูกไหปลาร้าหัก (fracture of clavicle) พบได้บ่อยสุด มักเกิดในทารกตัวโต คลอดติดไหล่ กระดูจะเชื่อมต่อกันเองเป็นปกติภายใน 4-6 weeks จึงไม่จำเป็นต้องใส่เฝือก
      - Spinal cord injury เกิดจากทารกถูกดึงคออย่างแรกขณะที่แกนกระดูกสันหลัอยู่ในท่าบิดงอ มีอาการลำตัวหรือแขน ขา เกร็ง เ็นอัมพาตตั้งแต่เกิด เสียชีวิตหลังคลอดแบบมี spinal shock
  - - - ให้คำแนะนำที่ถูกต้องในการดูแลทารกแก่บิดามารดาและสมาชิกในครอบครัว
      - ดูแลให้ได้รับนมอย่างเพียงพอแก่ความต้องการของร่างกาย
      - ให้การพยาบาลด้วยความนุ่มนวลและถูกหลักการ
      - ให้การพยาบาลประจำตามมาตรฐานการดูแลทารกแรกคลอด
      - สังเกตและติดตามอาการเปลี่ยนแปลเป็นระยะ
      - ส่งเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาและทารก
      - ให้การพยาบาลตาม order
  - - - ทารกที่มีกระดูหักมักต้องใส่เฝือกอ่อน ยกเว้นกระดูกไหปลาร้าหักเพราะสามารถหายได้เอง
        
        กระโหลกศีรษะยุบไม่ต้องทำการ่าตัด ยกเว้นในรายที่มีภาวะแทรกซ้อน
        
        กระโหลกศีรษะร้าวหรือยุบต้องรีบปรึกษาแพทย์ทางระบบประสาททันทีเพื่อทำการผ่าตัด
- - - - สูญเสียกำลังก้ามเนื้อ พบในช่วงอายุ 2-3 ชม แรก ถ้ากำลังดีขึ้นภายใน 1-2 วันแรกทารกมักรอดชีวิตและมีสมองปกติ
      - ชัก มักเริ่มเห็นภายใน 12-24 ชม
      - ระดับความรู้สึกตัวผิดปกติ
    - - ทารกปัสสาวะน้อยลงหรือไม่ถ่ายปัสสาวะหรือถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด (hematuria)
    - - ค่า arterial blood gas ผิดปกติ คือ PaCO2 > 80 mmHg, PaO2 < 40 mmHg, pH < 7.1
      - ระดับน้ำตาลในเลือด 30 mg%
      - ค่าของ calcium ในเลือดต่ำกว่า 8 mg%
      - ค่าของ potassium ในเลือดสูง
- - - - ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ คลอดก่อนกำหนด มีความผิดปกติหรือพิการแต่กำเนิด ชัก ทารกมีอาการขาดยา
    - - อาการขาดยาของทารกแรกเกิด
        
        ตัวเกร็ง (Tight muscle tone)
        
        ไวต่อการตอบสนอง (Hyperactive reflexes)
        
        ร้องเสียงแหลม (High-pitched crying)
        
        ชัก (Seizures)
        
        มีปัญหาการนอน (Sleep problems)
        
        หาวบ่อย คัดจมูก จาม (Yawning, stuffy nose, and sneezing)
        
        ร้องกวน (excessive crying)
        
        การดูดกลืนไม่ดี (Poor feeding and suck)
        
        ตัวสั่น (Tremors or trembling)
        
        อาเจียน ท้องเสีย ขาดน้ำ เหงื่อออก มีไข้หรืออุณหภูมิไม่คงที่
        
        อาการเกิดขึ้นภายใน 24-48 ชม ส่วนใหญ่พบใน 72 ชม หลังคลอด พบได้ยาวนานถึง 8 wks หรือนานกว่าหากได้รับสารเสพติดหลายตัว
    - - ห่อตัวทารกให้อบอุ่น
      - ดูแลให้ได้รับนมแคลอรี่สูง
      - งดให้นมมารดาเป็นเวลา 2 ชมหลังจากดื่มสุราปริมาณ 10 กรัมของแอลกอฮล์บริสุทธิ์ และงดนมมารดานาน 4-8 ชม หากดื่มมากกว่านี้
      - ให้การพยาบาลตามมาตรฐานในการดูแลทารกแรกคลอด
      - ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำในรายที่อาเจียนหรือท้องเสีย
      - ประเมินอาการขาดยาทุก 4 ชม
      - ดูแลทารกที่มีอาการ NAS ให้ได้รับยาตาม order
        
        Phenobarbital 2-4 mg/kg ทุก 8 ชม
        
        Methadone 1-2 mg วันละ 2 ครั้ง
        
        Paregoric 0.1-0.5 mg/kg ทุก 4 ชม
        
        Diazepam 1-2 mg วันละ 2 ครั้ง
      - เฝ้าระวังและสังเกตอาการทารกเกี่ยวกับ RDS, hypoglycemia, hypocalcemia, hypobilirubinemia และ intraventicular hemorrhage
- - - - ติดเชื้อขณะอยู่ในครรภ์ (In utero transmission) ผ่านทางรก
      - ติดเชื้อขณะคลอด (Intrapartum transmission) ติดโดยการสัมผัสสิ่งคัดหลั่งจากช่องคลอดหรือเลือด
      - ติดเชื้อหลังคลอด (Postpartum transmission) เกิดจากการให้นมมารดา
    - - ตรวจร่างกายทารกอย่างละเอียด
      - ระวังไม่ให้ทารกมีบาดแผลระหว่างคลอด
      - อาบน้ำ ทำความสะอาดทารกทันทีหลังคลอด
      - ให้นมผสมแทนนมมารดา
      - ให้ยาต้านไวรัสเอดส์ คือ Zidovudine syrup (AZT)
      - ถ้าทารกปกติไม่มีการติดเชื้อ HIV ให้วัคซีน BCG และ HBV ถ้ามีอาการแสดงของเอดส์ห้ามให้ BCG
      - ให้ยาป้องกันวัณโรค (IHN)
    - - กลไกการติดเชื้อ
        
        สัมผัสหรือกลืนสิ่งคัดหลั่งหรือเลือดในช่องคลอด
        
        ผ่านทางน้ำนมที่หัวนมมีแผล
        
        ผ่านทางรก
      - การพยาบาลไวรัสตับอักเสบ ชนิดบี
        
        ทำความสะอาดร่างกายทารกทันทีหลังคลอด
        
        ให้ immunoglobulin (HBIG)
        
        ขจัดสิ่งคัดหลั่งหรือเลือดที่เปื้อนตัวทารกให้หมด
        
        แนะนำให้เลี้ยงดูบุตรด้วยนมมารดา ยกเว้นมารดามีการอักเสบของเต้านมมีแผลหรือหัวนมแตกมีเลือด ให้งดนมมารดาจนกว่าแผลจะหาย
        
        ดูดเมือกและเลือดออกจากปาดและจมูกทารกให้มากที่สุด
    - - การพยาบาล
        
        ให้การพยาบาลตามมาตรฐานในการดูแลทารกแรกคลอด
        
        เก็บเลือดจากสายสะดือส่งตรวจหาเชื้อซิฟิลิสทันทีหลังคลอด
        
        ให้ยาปฎิชีวนะตามแผนการรักษาของแพทย์เมื่อมีการติดเชื้อ
      - ติดเชื้อจากมารดาผ่านทางรกได้ทุกไตรมาส
      - อาการและอาการแสดงของซิฟิลิส
        
        มีผื่นขึ้นตามฝ่ามือฝ่าเท้า รอบๆปากและทวารหนักใน 2-6 wks หลังคลอด เยื่อหุ้มสมองอักเสบ ตัวเล็ก ซีด เหลือง ตับม้ามโต
    - - ทารกสามารถติดเชื้อได้ทุกไตรมาสของการตั้งครรภ์ มีโอกาสติดมากสุดในระหว่างการคลอด
      - อาการและอาการแสดง
        
        พบการติดเชื้อที่ตามากที่สุด หากไม่รักษาทันทีอาจทำให้จาเป็นแผลและตาบอดได้ มีการติดเชื้อในช่องหูชั้นนอก ปาก กระเพาะอาหาร เบื่อบุทวารหนัก ช่องคลอดและทอปัสสาวะ ระบบทางเดินอาหาร ข้ออักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบและติดเชื้อในกระแสเลือด
      - การพยาบาล
        
        รีบเช็ดตาทารกทันทีหลัคลอดก่อนที่มารกจะลืมตา
        
        หยอดตาด้วย 1% silver nitrate หรือ 0.5% Erythromycin หรือ 1% Tetracycline ภายใน 1 ชม แรกหลังคลอด
    - - แสดงอาการปานกลาง
      - แสดงอาการรุนแรง
      - แสดงอาการน้อย
      - แบ่งตามความรุนแรงของการกดภูมิต้านทานตามจำนวน CD4 ได้ 3 แบบ
        
        ไม่มีการกดภูมิต้านทาน
        
        มีการกดภูมิต้านทานระดับปานกลาง
        
        มีการกดภูมิต้านทานรุนแรงมาก
      - ไม่แสดงอาการ
    - - กลไกการติดเชื้อาาาาา
        
        ติดเชื้อจากช่องคลอดมารดา จากการกลืนสิ่งคัดหลั่งจากช่องคลอด หรือมีแผลถลอก
      - อาการและอาการแสดง
        
        เกิดภาวะตับอักเสบ เกล็ดเลือดต่ำ เลือดไม่แข็งตัว สมองอักเสบ ศีรษะเล็ก สมองเจริญเติบโตช้า
      - ติดเชื้อจากมารดาได้ทั้งในระยะตั้งครรภ์ คลอดและหลังคลอด โดยเฉพาะถ้ามารดาติดเชื้อครั้งแรกในขณะตั้งครรภ์
      - การพยาบาล
        
        หลีกเลี่ยงการคลอดที่ทำให้ทารกสัมผัสกับแผลเริมของมารดา
        
        ทำความสะอาดร่างกายทารกทันทีหลังคลอด
        
        ล้างมือให้สะอาดก่อนสัมผัสทารก
        
        ในขณะที่มารดามีแผลเริมแนะนำให้มารดาล้างมือก่อนสัมผัสหรือให้นมทารก
        
        แนะนำให้เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดาแต่งดในรายที่ได้รับยา Acyclovir
    - - กลไกการติดเชื้อ
        
        ติดเชื้อจากมารดาโดยแพร่เข้าทางช่องคลอดไปยังโพรงมดลูกหรือการสัมผัสโดยตรงขณะคลอดผ่านทางช่องคลอด
      - อาการและอาการแสดง
        
        เสียงแหบ หายใจลำบากและตายในที่สุด
      - การพยาบาล
        
        หลีกเลี่ยงการคลอดผ่านทางช่องคลอด หากจำเป็นต้องคลอดทางช่องคลอดให้ระวังไม่ให้หูดของมารดาฉีกขาด
        
        ป้องกันทารกไม่ให้สูดสำลักสิ่งคัดหลั่ง เลือดจากช่องคลอดมารดาเข้าปาก or จมูก
        
        ทำความสะอาดร่างกายทารกทันทีหลังคลอด
        
        สังเกตและบันทึกลักษณะการหายใจของทารกเป็นระยะ
    - - กลไกการติดเชื้อ
        
        มียุงลายเป็นภาหะ ระยะฟักตัว 3-12 วัน ติดต่อได้ทางเพศสัมพันธ์และการให้เลือด
      - อาการและอาการแสดง
        
        อาการไข้ มีผื่นแดง เบื่อบุตาอักเสบ ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ อาการจะเป็น 2-7 วัน ทารกในครรภ์จะมีศีรษะเล็กแต่กำเนิด (Microcephaly) และสมองพิการได้
      - การพยาบาล
        
        ไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาล
        
        พักผ่อนให้เพียงพอ ดื่มน้ำมากๆ
        
        รักษาตามอาการ เช่น ให้รับประทานยาพาราเซมอลลดไข้ บรรเทาอาการปวด
        
        ตรวจ U/D ทารกครั้งแรกเมื่ออายุครรภ์ 18 wks
        
        หลังคลอดทารกควรได้รับการประเมินทางพัฒนาการการมองเห็นและการได้ยิน