Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 10 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ, แหล่งที่มา:…

- - - - อาการจะเร็วและรุนแรง
      - อาจมีก้อนที่ช่องท้อง ช่องอกหรือในระบบประสาท
    - - มีการแทรกกระจายในเนื้อเยื่อ
      - พบเฉพาะที่ เช่น ในช่องท้อง รอบกระดูกขากรรไกร
      - มีต้นกำเนิดมาจาก B-cell
    - - Reed-Sternberg cell
      - ต่อมน้ำเหลืองจะโต แต่ไม่มีอาการปวด
  - - - แน่นท้องหรืออาหารไม่ย่อย
      - ท้องโตจากการมีน้ำในช่องท้อง
- - - - มีประวัติได้รับ (Ionizing radiation)
      - มีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
      - สัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิดโดยเฉพาะ Benzeneและ Formaldehyde
      - ควันบุหรี่และการสูบบุหรี่
    - - เด็กที่เป็นดาวน์ซินโดรม (Down’s syndrome)มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL และ AML
      - ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALLมีโอกาสเป็นได้มากถึง 2-4 เท่า
      - ฝาแฝดที่เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL ฝาแฝดอีกคนมีโอกาสเป็นโรคนี้โรคนี้ได้ประมาณ 25%
    - - ม้าม
      - ต่อมน้ำเหลือง
      - ตับ
  - - - มักพบในผู้ใหญ่ พบในเพศชายมาก
    - - พบได้บ่อยในผู้ใหญ่
    - - พบบ่อยในช่วง 2-5 ปี
    - - พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ มักพบในเด็กอายุมากกว่า 4 ปี
- - - - มีก้อนในท้อง ท้องโต ปวดท้อง
      - ตาโปนมีรอยช้ำรอบตา(raccoon eyes) มีไข้ ปวดกระดูก
- - - - การรักษาทดแทน (Replacement therapy)
        
        การให้เลือดเพื่อให้ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกว่า7-8 กรัม/ดล.ในระยะแรกก่อนโรคสงบ
      - การรักษาด้วยเกร็ดเลือด
        
        หากผู้ป่วยมีเลือดออกจาก จำนวนเกร็ดเลือดต่ำ
        
        ต้องให้เกร็ดเลือดก่อนก่อนการให้ยา
  - - - เป็นการให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะโรคสงบแล้ว
      - ให้ยาทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อยที่สุด
      - ระยะนี้จะใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้
        
        Metrotrexate
        
        6 – MP
        
        Cyclophosephamide
    - - เป็นการให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาท
      - ยาที่ใช้
        
        Metrotrexate
        
        Hydrocortisone
        
        ARA – C
    - - เป็นการให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุดและมีอันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด
      - ระยะนี้ใช้เวลา4 – 6 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้
        
        Vincristine, Adriamycin,
        
        L – Asparaginase
        
        Glucocorticoid
    - - ยาที่ใช้
        
        6 – MP รับประทานทุกวันร่วมกับให้ Metrotrexate
      - ให้ยาเพื่อควบคุมและรักษาโรคอย่างถาวร
  - - - รักษามะเร็ง Acute leukemia
      - ยับยั้งการสร้างDNA และRNA และมีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์
    - - รักษามะเร็งชนิด Acute lymphoblastic leukemia (ALL)โดยจะขัดขวางการสร้าง DNA
    - - ยับยั้งการสร้าง Purine ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
      - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน
    - - ป้องกันภาวะเลือดออกในผู้ป่วยกระเพาะปัสสาวะอักเสบ จากยา Cyclophosphamide
    - - ออกฤทธิ์จับหรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง (Cross link)ส่งผลทำให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
    - - ป้องกันคลื่นไส้อาเจียน
    - - ป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส
    - - ป้องกันการติดเชื้อเนื่องจากมีไข้
    - - ป้องกันการติดเชื้อเนื่องจากมีไข้หลังได้รับยาเคมีบำบัด
- - - - ผมร่วง หลังจากได้ยาไปแล้ว 2-3 สัปดาห์และงอกใหม่หลังหยุดยา2-3 เดือน
    - - การตกตะกอนของยาเคมีบำบัดทำให้เกิด Cystitis
        
        ต้องได้รับน้ำที่มากพอทางหลอดเลือดดำและทางปาก
        
        ติดตามค่าsp.gr ให้ต่ำกว่า 1.010 และค่า PH ของปัสสาวะสูงกว่า 6.5-7
      - ยาที่มีผลต่อไต
        
        Cyclophosphamide
        
        Methotrexate
        
        Ifosfamide
        
        Streptozocin
      - ยาบางชนิดก็มีฤทธิ์ทำลายไต ท่อไต กระเพาะปัสสาวะ
    - - เบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน แผลในปากและคอ ปวดท้อง
      - ให้ผู้ป่วยบ้วนปากด้วย 0.9%NSS ทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร หรืออาจจะทุก 2 ชั่วโมงในรายที่มีแผลในปาก
      - ให้รับประทานอาหารที่Low Bacterial diet
    - - ผู้ป่วยมักมีอาการ ตัวตาเหลือง,อ่อนเพลีย,ปวดชายโครงด้านขวา,ท้องโตขึ้นหรือเท้าบวม
      - ยาเคมีบำบัดบางชนิดมีฤทธิ์ทำลายตับ
        
        Methotrexate
        
        Vincristine
    - - เม็ดเลือดขาวต่ำ(Leukopenia)
        
        แบ่งเป็น 3 ระดับ
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำเล็กน้อย ANC 1000-1500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อเพิ่มมากขึ้น ในทางปฏิบัติจะงดให้ยาเคมีบำบัด
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำปานกลาง ANC 500-1000 เซลล์/ลบ.มม.
        
        เม็ดเลือดขาวต่ำรุนแรง ANC ต่ำกว่า 500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อที่รุนแรง
        
        ในรายที่ ANC ต่ำกว่า 100 เซลล์/ลบ.มม. ผู้ป่วยจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อแบคทีเรียแกรมลบในกระแสเลือด
        
        ประเมินได้จาก ANC : absolute neutrophil count
        
        เม็ดเลือดขาวจะต่ำสุดในวันที่ 6-12 หลังได้ยาเคมีบำบัด กลับมาปกติภายใน 21 วัน
        
        ต้องแยกเด็กไว้ในห้องแยก
      - เกร็ดเลือดต่ำ (thrombocytopenia)
        
        เกร็ดเลือดต่ำกว่า 50,000เซลล์/ลบ.มม.เสี่ยงต่อการเกิดอาการเลือดออกง่ายหยุดยาก
        
        อาการ
        
        จุดเลือดเล็กๆ ใต้ผิวหนัง หรือมีจ้ำเลือด
        
        ปัสสาวะมีเลือดปน
        
        ในรายที่ต่ำกว่า 10,000 เซลล์/ลบ.มม. มีโอกาสเลือดออกในทางเดินอาหารและสมอง
        
        เป็นภาวะที่ผู้ป่วยมีเกล็ดเลือดน้อยกว่า 100,000/mm3ส่งผลให้เลือดออกง่าย
      - เม็ดเลือดแดง : RBC
        
        ผู้ป่วยที่ได้รับยาเคมีบำบัดจะมีภาวะซีด (Anemia)
        
        แพทย์พิจารณาให้เลือด
        
        Hb อยู่ที่ 8-10 gm/dl
- - - - ก่อนให้เลือด
        
        ก่อนให้เลือดแพทย์จะให้ยา Pre-med คือ PCM CPM และ lasix
        
        ต้องดูแลให้เลือดหมดโดยใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง
      - ติดตามค่า Hct หลังให้เลือด หมดแล้ว 4 ชั่วโมง
      - โดยการติดตามประเมิน V/S อย่างต่อเนื่อง ทุก 15นาที 4 ครั้ง หลังจากนั้นทุก 1⁄2 ชั่วโมงจนกว่าจะ Stable
  - - - โดยจะให้ครั้งละ 1 ml.
      - ให้ผู้ป่วยอมไว้ ประมาณ 2-3 นาทีและบ้วนทิ้งไม่ควรกลืนเนื่องจากมียาชาเป็นส่วนผสม
      - มีผลต่อการทำงานของหัวใจ
    - - ให้หลังให้นม เพื่อให้ยาค้างในปาก
      - รักษาประมาณ 7-14 วัน
      - ดูแลให้ผู้ป่วยเด็กอมยาไว้ในปาก 2-3 นาทีแล้วสามารถกลืนได้โดยไม่ต้องดื่มน้ำตาม
  - - - หลักการให้คือให้หมดภายใน 1⁄2 -1 ชั่วโมงเนื่องจากมี half life สั่น
      - ให้หยดแบบ free flow
      - ต้องได้รับยา Pre-med คือ PCM CPM และ lasix ก่อนรับPlatlet concentration
      - ระหว่างให้จะต้องติดตาม V/S
  - - - แพทย์จะส่งน้ำไขสันหลังไปตรวจเพื่อดูค่า Ptn และ sugar ถ้า Ptn สูงและ sugar ต่ำ
        
        อาจมีการลุกลามของมะเร็งไปที่สมองได้
      - แพทย์จะสั่งตรวจค่าระดับน้ำตาลในเลือดด้วยเพื่อเปรียบเทียบกับระดับน้ำตาลใน CSF และตรวจ cell count cell diference เพื่อหา PMN
        
        ถ้า PMN สูงแสดงว่ามีการติดเชื้อในระบบประสาท
- - - - ก่อให้เกิดกลุ่มความผิดปกติทางเมตาบอลิก
        
        ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูง
        
        ส่งให้เกิดการชักเกร็ง (tetany) หัวใจเต้นผิดจังหวะและชักได้
        
        เกิดการตกตะกอนในรูปผลึกแคลเซียมฟอสเฟตในร่างกาย
        
        อาจเกิดภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ
        
        ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
        
        เป็นภาวะที่ทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะและเสียชีวิต
        
        มักพบในช่วง 12-24 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง
        
        ภาวะกรดยูริกในเลือดสูง
        
        สามารถทำให้เกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน
        
        เกิดจากการสลายของกรดนิวคลีอิก กลุ่มพิวรีนได้เป็น hypoxanthine และ xanthine
      - ทำให้การทำงานของไตบกพร่อง หัวใจเต้นผิดจังหวะ ชักและเสียชีวิตได้
      - กรดนิวคลีอิก โพแทสเซียม และฟอสฟอรัสเข้าสู่กระแสเลือดอย่างมาก
- - - - อาจจะมีน้อยหรือไม่มี
    - - การรักษาด้วยยาเคมีบำบัดซึ่งมีฤทธิ์กดการทำงานของไขกระดูก
      - การฉายรังสีที่มีปริมาณสูง
      - ผู้ป่วยลิวคีเมีย (acute leukemia)ที่มีเซลล์มะเร็งมาก
    - - ผู้ป่วยที่มี febrile neutropenia นานกว่า 5 วันและไม่มีแนวโน้มที่จะดีขึ้น
      - แพทย์พิจารณาให้ amphotericin B
        
        ผลข้างเคียง
        
        เกิดโรคไตผิดปกติในการขับกรด
        
        มีไข้ หนาวสั่น คลื่นไส้/อาเจียน ความดันโลหิตต่ำ ชัก
        
        พิษต่อไต ทำให้ creatinine ในเลือดสูงขึ้น
      - ผู้ป่วยที่มีภาวะนิวโทรพีเนียนานกว่า 1 สัปดาห์ มีโอกาสเกิด systemic fungal infectionสูง
    - - ช่วยลดระยะเวลาของการเกิดภาวะนิวโทรพีเนียช่วยให้มีการผลิตเม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิล
      - ให้หลังจากวันสุดท้ายในแต่ละรอบของการให้ยาเคมีบำบัดที่มีฤทธิ์กดไขกระดูกผ่านไปแล้ว 24 ชั่วโมง
      - ผลข้างเคียงที่พบบ่อย
        
        อาการปวดจะหายไปเมื่อเม็ดเลือดขาวนิวโทรฟิลเคลื่อนย้ายจากไขกระดูกเข้ามาในกระแสเลือด
        
        bone pain ใน 2-3 วันหลังจากการให้ G-CSF