Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเซลล์เจริญผิดปกติ, นางสาวนงลักษณ์ อรรถสวัสดิ์ …

- - - - พบได้ทุกช่วงอายุ ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่
    - - พบในผู้ใหญ่มากกว่าในเด็ก และพบในผู้ชายบ่อยกว่าผู้หญิง
    - - พบบ่อยในผู้ใหญ่ และมีความชุกของโรคมากขึ้นตามอายุ
    - - พบได้น้อย พบได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ ในผู้ป่วยเด็กนั้นประมาณ 80% มักพบในเด็กอายุมากกว่า 4 ปี
  - - - ด้านพันธุกรรม
        
        เด็กที่เป็นดาวน์ซินโดรม (Down's syndrome)
        
        ครอบครัวที่มีสมาชิกเป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL
        
        ในฝาแฝดที่เป็นโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิด ALL โดยเฉพาะเมื่อเป็นโรคตั้งแต่อายุยังน้อย
      - ด้านสิ่งแวดล้อม
        
        การมีประวัติได้รับสีไออนไนซ์ (lonizing radiation)
        
        การมีประวัติได้รับยาเคมีบำบัดในการรักษาโรคมะเร็งชนิดอื่นมาก่อน
        
        การสัมผัสสารเคมีที่เป็นพิษบางชนิด โดยเฉพาะสารเบนซิน สารฟอร์มาลดีโฮด์
        
        อาจเกิดจากการได้รับสารเคมีต่างๆ เช่น ควันบุหรี่ หรือ การสูบบุหรี่
- - - - นำสารอาหาร และเซลล์เม็ดเลือดขาวไปยังส่วนต่างๆทั่วร่างกาย
  - - - มะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดฮอดจ์กิน
        
        ต่อมน้ำเหลืองจะโตมาเป็นปี ไม่มีอาการเจ็บปวด
        
        พบ Reed-Sternberg cell
      - มะเร็งต่อมนำเหลืองชนิดนอนฮอดจ์กิน
        
        อากาจะเร็วและรุนแรง
        
        มักมา รพ. เมื่อมีการกระจายไปทั่วร่างกาย อาจมีก้อนที่ช่องท้อง ช่องอก หรือระบบประสาท
      - Burkitt Lymphoma
        
        มีต้นกำเนิดมาจาก B-cell (B lymphocyte)
        
        มีการแทรกกระจายในเนื้อเยื่อ มีก้อนเนื้องอกที่โตเร็วมาก
        
        ัมักพบเฉพาะที่ เช่น ในช่องท้อง รอบกระดูกขากรรไกร
  - - - คลำพบก้อนที่บริเวณต่างๆ เช่น คอ รักแร้ ขาหนีบ เต้านม
      - คลำก้อน ไม่มีอาการเจ็บ
      - อาการติดเชื้อ มักเจ็บบริเวณก้อน
        
        มีไข้ หนาว สั่น เหงื่อออกมากตอนกลางคืน คันทั่วร่างกาย
        
        เบื่ออาหาร น้ำหนักลด อ่อนเพลียไม่ทราบสาเหตุ
        
        ไอเรื้อรัง หายใจไม่สะดวก ต่อมทอนซิลโต
        
        ปวดศีรษะ (พบในมะเร็งต่อมน้ำเหลืองในระบบประสาท)
    - - ซีด มีเลือดออกง่าย เช่น จุดเลือดออกตามตัว
      - รายที่เกิดขึ้นภายในช่องท้อง ผู้ป่วยจะมีอาการแน่นท้อง หรืออาหารไม่ย่อย ท้องโตขึ้นจากการมีน้ำในช่องท้อง
- - - - การให้ยาเพื่อทำลายเซลล์ในเวลาอันสั้นให้มากที่สุด
      - อันตรายต่อเซลล์ปกติให้น้อยที่สุด
      - ไขกระดูกสามารถสร้างเซลล์เม็ดเลือดขาวได้ตามปกติ
      - ใช้เวลา 4-6 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้ Vincristine, Adriamycin, L-Asparaginase และ Glucocorticoid
    - - การให้ยาหลายชนิดร่วมกันภายหลังที่ผู้ป่วยอยู่ในระยะโรคสงบแล้ว
      - เพื่อให้ยาทำลายเซลล์มะเร็งให้เหลือน้อยที่สุด
      - ใช้เวลาประมาณ 4 สัปดาห์
      - ยาที่ใช้ Metrotrexate, 6-MP และ Cyclophosephamide
    - - การให้ยาเพื่อป้องกันไม่ให้โรคลุกลามเข้าสู่ระบบประสาทส่วนกลาง
      - ผู้ป่วยหลังการให้ยา มักมีโอกาสกลับเป็นโรคอีกครั้ง โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีจำนวนเกร็ดเลือดต่ำ ตับม้ามโต
      - ยาที่ใช้ Metrotrexate, Hydrocortisone และ ARA-C
    - - การให้ยาเพื่อควบคุม และรักษาโรคอย่างถาวร
      - ยาที่นิยมใช้ คือ การให้ 6-MP โดยการรับประทานทุกวันร่วมกับการให้ Metrotrexate
  - - - การให้เลือด เพื่อให้ระดับฮีโมโกลบินไม่น้อยกว่า 7-8 กรัม/ดล. ในระยะแรกก่อนดรคสงบ
    - - หากผู้ป่วยมีเลือดออกจากจำนวนเกร็ดเลือดต่ำ จำเป็นต้องให้เกร็ดเลือดก่อนการให้ยา
  - - - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวโดยออกฤทธิ์จับหรือรวมตัวกับดีเอ็นเอของเซลล์มะเร็ง ส่งผลให้เพิ่มจำนวนไม่ได้
    - - รักษามะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลัน โดยยับยั้งการสร้าง Purine ยับยั้งการสร้างกรดนิวคลีอิก
    - - รักษามะเร็ง Acute leukemia โดยยับยั้งการสร้าง DNA และ RNA และมีฤทธิ์กดการเจริญเติบโตของเซลล์
    - - รักษามะเร็งชนิด Acute lymphoblastic leukemia (ALL) โดยขัดขวางการสร้าง DNA
    - - ป้องกันภาวะเลือดออกในผู้ป่วยกระเพาะปัสสาวะอักเสบที่มีสาเหตุมาจากยารักษามะเร็ง
    - - ป้องกันการคลื่นไส้อาเจียนในผู้ป่วยมะเร็งที่ต้องเข้ารับการรักษาด้วยยาเคมีบำบัด
    - - ป้องกันการติดเชื้อฉวยโอกาส เนื่องจากผู้ป่วยมีภูมิต้านทานต่ำ
    - - ป้องกันการติดเชื้อ เนื่องจากมีไข้หลังการได้รับยาเคมีบำบัด
    - - ป้องกันการติดเชื้อ เนื่องจากมีไข้หลังได้รับยาเคมีบำบัด
- - - - ตรวจเลือดก่อนเริ่มยาเคมีบำบัดทุกครั้ง
      - เม็ดเลือดแดง
        
        Hb อยู่ที่ 8-10 gm/dl
        
        Hct 24-30 gm/dl
      - เม็ดเลือดขาว
        
        ต่ำเล็กน้อย ANC 1000-1500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        ต่ำปานกลาง ANC 500-1000 เซลล์/ลบ.มม.
        
        ต่ำรุนแรง ANC ต่ำกว่า 500 เซลล์/ลบ.มม.
        
        เม็ดเลือดขาวจะต่ำสุดในวันที่ 6-12 หลังได้รับยาเคมีบำบัด และจะกลับสู่ภาวะปกติภายใน 21 วัน
      - เกร็ดเลือดต่ำ
        
        ภาวะที่มีเกร็ดเลือดน้อยกว่า 100,000/mm3 ส่งผลให้เกิดภาวะเลือดออกง่ายกว่าปกติ
        
        อาการ
        
        จุดเลือดเล็กๆใต้ผิวหนัง
        
        จ้ำเลือด Ecchymosis
        
        ปัสสาวะมีเลือดปน
    - - อาการ
        
        เบื่ออาหาร
        
        คลื่นไส้ อาเจียน
        
        แผลในปากและคอ
        
        ปวดท้อง ท้องเดิน ท้องผูก
      - การดูแลป้องกันการติดเชื้อในช่องปาก
        
        บ้วนปากด้วย 0.9% NSS อย่างต่อเนื่อง ทุกครั้งหลังรับประทานอาหาร หรืออาจทุก 2 ชั่วโมงในรายที่มีแผลในปาก
      - การดูแลภาวะภูมิต้านทานต่ำ
        
        ให้ผู้ป่วยรับประทาน Low Bacterial diet คือ อาหารที่สุกสะอาดและปรุงเสร็จใหม่ๆ
    - - ทำให้ผมร่วง หลังจากได้ยาไปแล้ว 2-3 สัปดาห์ และจะงอกใหม่หลังหยุดยา 2-3 เดือน ลักษณะผมที่ขึ้นมาใหม่จะไม่เหมือนเดิม สี ความหนา ความยืดหยุ่น
    - - การตกตะกอนของยาเคมีบำบัดทำให้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ Cystitis ดังนัน้ผู้ป่วยต้องได้รับน้ำที่มากพบ ทางหลอดเลือดดำและทางปาก
      - ต้องปรับให้ปัสสาวะมีฤทธิ์เป็นด่าง เพื่อให้การขับยาออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยให้ 7.5% NaHCO3 ติดตามค่า sp.gr ให้ต่ำกว่า 1.010 และค่า PH ของปัสสาวะสูงกว่า 6.5-7
    - - ยาเคมีบำบัดส่วนใหย่ถูกย่อยสลายที่ตับ บางชนิดมีฤทธิ์ทำลายตับ ตับส่วนที่ถูกทำลายจะหายเป็นปกติภายใน 2-3 สัปดาห์
      - อาการ
        
        ตัวตาเหลือง
        
        อ่อนเพลีย
        
        ปวดชายโครงด้านขวา
        
        ท้องโตขึ้นหรือเท้าบวม
  - - - Low Bacterial Diet (คุณค่าครบถ้วน)
      - แคลอรีและโปรตีนสูง งดอาหารที่ลวก ย่าง รวมทั้งผักสด ผลไม้เปลือกบาง
      - ดื่มนมที่ผลิตด้วยวิธีสเตอริไลส์ และ UHT
    - - ภาวะแทรกซ้อน คือ ไขกระดูกถูกกด มีผลต่อการสร้างเม็ดเลือดทำให้เม็ดเลือดลดน้อยลง
      - ขณะให้เลือด
        
        ติดตามประเมิน V/S อย่างต่อเนื่อง ทุก 15 นาที 4 ครั้ง หลังจากนั้นทุก 1/2 ชั่วโมงจนกว่าจะ Stable
        
        ก่อนให้เลือด แพทย์จะให้ยา Pre-med คือ PCM CPM และ lasix
        
        ต้องดูแลให้เลือดหมดโดยใช้เวลา 3-4 ชั่วโมง
        
        หลังจากนั้น ติดตามค่า Hct หลังให้เลือดหมดแล้ว 4 ชั่วโมง
        
        เฝ้าระวังภาวะชักจากความดันสูง (HCC Syndrome)
      - แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีโปรตีนและธาตุเหล็กสูง
    - - แพทย์อาจมีแผนการรักษาให้ Platlet concentration หลักการให้ คือ หมดภายใน 1/2-1 ชั่วโมง เนื่องจากมี half life สั้น
      - ก่อนให้ Platlet concentration แพทย์จะมีแผนการรักษา Pre-med คือ PCM CPM และ lasix ระหว่างให้ต้องติดตาม V/S
    - - หลังให้ยาต้องจัดให้ผู้ป่วยนอนราบ 6-8 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการเกิด Herniation ของสมอง
      - ยาที่ใช้บ่อย MTX ซึ่งต้องนำน้ำไขสันหลังออกเท่ากับจำนวนยาที่ใส่เข้าไป โดยนับน้ำไขสันหลัง 15 หยดต่อ 1 ซีซี
      - การทำ LP
        
        ตรวจค่า Ptn และ sugar
        
        ถ้า Ptn สูงและ sugar ต่ำ อาจสงสัยว่าจะมีการลุกลามของมะเร็งไปที่สมอง
        
        ดูการติดเชื้อ ถ้าหาก PMN สูง แสดงว่ามีการติดเชื้อในระบบประสาท
        
        ค่าปกติของน้ำตาลใน CSF (50-80 mg/dl) หรือเท่ากับ 60-70% ของค่าใน Serum ค่าปกติของโปรตีน 12-60 mg/dl
    - - Cell เยื่อบุช่องปากถูกทำลายด้วยยาเคมีบำบัด ส่งผลทำให้ไม่มียื่อบุช่องปากที่คอยป้องกันการติดเชื้อ จึงเกิดการติดเชื้อได้ง่าย ประกอบกับผู้ป่วยมีภูมิต้านทานต่ำ การลุกลามแผลเกิดได้ง่ายและรวดเร็ว
      - การดูแล
        
        การรักษาความสะอาดโดยให้บ้วนปากด้วย 0.9%NSS อย่างต่อเนื่อง
        
        ไม่แปรงฟัน ถ้าเกร็ดเลือดต่ำกว่า 50,000 cell/cu.mm
        
        ถ้าเกร็ดเลือดมากกว่า 50,000 cell/cu.mm นี้สามารถแปรงฟันได้ แต่ต้องแปรงสีฟันที่อ่อนนุ่ม
        
        ยา Xylocaine Viscus ให้ครั้งละ 1 ml. ให้ผู้ป่วยอมไว้ ประมาณ 2-3 นาที และบ้วนทิ้ง ไม่ควรกลืน เนื่องจากมียาชาเป็นส่วนผสม
        
        ยาฆ่าเชื้อราในปาก Nystatin oral suspention ต้องดูแลให้ผู้ป่วยเด็กอมยาไว้ในปาก 2-3 นาที เพราะยาจะออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อราในปากโดยตรง โดยยาจะไปจับกับ cellmembance ของเชื้อรา หลังจากนั้น สามารถกลืนได้ ไม่ต้องให้น้ำตาม และต้องให้หลังให้นม การรักษาประมาณ 7-14 วัน
  - - - ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 12-24 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง
        
        มีความร้ายแรงสูงสุด เนื่องจากเป็นภาวะที่ทำให้หัวใจเต้นผิดจังหวะและเสียชีวิต
      - ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 24-48 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง
        
        สาเหตุ
        
        ภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ ส่งผลให้เกิดการชักเกร็ง หัวใจเต้นผิดจังหวะ และชัก
        
        การเกิดการตะกอนในรูปผลึกแคลเซียมฟอสเฟตในร่างกาย โดยเฉพาะเมื่อ calcium phosphorus product มากกว่า 58 mg/dL
        
        หากเกิดที่ไต ทำให้ไตวายเฉียบพลันได้
      - ภาวะกรดยูริกในเลือดสูง
        
        มักพบในช่วง 48-72 ชั่วโมงหลังการได้รับการรักษาโรคมะเร็ง
        
        เกิดจากการสลายของกรดนิวคลีอิก กลุ่มพิวรีน(purine) ได้เป็น hypoxanthine และ xanthine
        
        ทำให้เกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน
    - - ผู้ป่วยที่มีปริมาณเซลล์มะเร็งจำนวนมาก และเป็นมะเร็งชนิดที่มีความไวต่อเคมีบำบัด
      - ปกติ TLS มักเกิดภายใน 72 ชั่วโมง
    - - มักพบอาการทางระบบทางเดินอาหาร
      - ภาวะกรดยูริกในเลือดสูง
        
        อาจพบภาวะง่วงซึม
        
        ภาวะทางเดินปัสสาวะอุดตัน หรือไตวาย
      - ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
        
        อาการกล้ามเนื้ออ่อนแรง ชา หัวใจเต้นผิดจังหวะ อาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
      - ภาวะฟอสเฟตในเลือดสูงและภาวะแคลเซียมในเลือดต่ำ
        
        กล้ามเนื้อตะคริว ชักเกร็ง ชัก ไตวาย และหัวใจเต้นผิดจังหวะ