Jealousy delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่าคู่ครองนอกใจ

Somatic delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่มีเนื้อหาเจาะจงกับอาการทางร่างกายหรืออวัยวะใดๆ

Nihilistic delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่ามีสิ่งเลวร้ายหรือหายนะนั้นได้เกิดขึ้นกับตัวเอง หรือจะต้องเกิดขึ้นกับตัวเอง

Thought withdrawal หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่าความคิดของตนเองนั้นถูกทำให้หายไปโดยพลังอำนาจบางอย่าง เช่น อำนาจสวรรค์ดูดความคิดให้หายไป

Erotomanic delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่ามีผู้อื่นมาหลงรักตนเอง

Thought insertion หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่ามีพลังอำนาจบางอย่างใส่ความคิดที่ไม่ใช่ของตนเองเข้ามา เช่น มนุษย์ต่างดาวใส่ความคิดเข้ามาให้กระพริบตา

Grandiose delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่าตนเองมีความสามารถเหนือกว่าผู้อื่น อย่างมาก หรือเป็นคนสำคัญและมีชื่อเสียงอย่างมาก

hought Controlled หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่าพลังอำนาจบางอย่างควบคุม ความคิด และบงการให้ตนเคลื่อนไหวหรือคิดตามนั้น เช่น อำนาจบางอย่างสั่งให้ตนเองเดินไปตากผ้า

Referential delusions หมายถึง อาการหลงผิดที่เชื่อว่า ท่าทาง คำพูดของบุคคลอื่น หรือ สภาพแวดล้อมต่าง ๆ นั้นมีความหมายสื่อถึงตนเอง

Persecutory delusions เป็นลักษณะที่พบบ่อยที่สุดหมายถึงลักษณะของอาการหลงผิด ที่เชื่อว่าตนเองนั้นจะโดนปองร้าย ทำให้อับอาย หรือกลั่นแกล้งจากบุคคลอื่น ๆ

การมีความสุขจากกิจกรรมต่าง ๆ ที่เคยชอบหรือสนใจลดลง (Anhedonia)

เพศชายและเพศหญิงจะมีอายุเฉลี่ยที่เริ่ม มีอาการ คือ 18 ปี และ 25 ปีตามลำดับ **เพศชายมักจะมีอาการเริ่มต้นเร็วกว่าเพศหญิง

ส่วนใหญ่การเจ็บป่วยด้วยโรคจิตเภทมักจะแสดงอาการครั้งแรกระหว่างอายุ 18 - 25 ปี

สามารถรักษาให้หายขาดได้ด้วยวิธีการบำบัดที่มีประสิทธิภาพ เช่น การรักษาด้วยเภสัชบำบัดและจิตสังคมบำบัด เป็นต้น

พบว่าผู้ป่วยโรคจิตเภทมากกว่าร้อยละ 50 ไม่ได้รับการรักษาพยาบาล และในจำนวนดังกล่าวร้อยละ 90 เป็นผู้ป่วยที่อยู่ในประเทศกำลังพัฒนา

2. ปริมาณใยสมองและความสมบูรณ์ของใยสมอง (White matter volume and white integrity)
   ที่เชื่อมโยงระหว่างสมองส่วนต่าง ๆ

1. ระดับการทำงานของสารสื่อประสาท dopamine (dopaminergic activity)เพิ่มขึ้นใน mesolimbic tract ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับอาการด้านบวก (positive symptoms) ซึ่งหมายถึง อาการหลอน และ อาการหลงผิด

2. ระดับ dopaminergic activity ลดลงใน mesocortical tract ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับอาการด้านลบ

3. สมองส่วน primary auditory cortex มีการกระตุ้นที่ผิดปกติ และพบความผิดปกติในเซลล์ของ auditory association cortex

4. ปริมาณ Synapse ลดลงมาก (synapse pruning) และปริมาณแขนงของ dendrites น้อยลงในสมองส่วน prefrontal cortex และ hippocampus

ปัจจัยทางพันธุกรรม มีส่วนในการทำให้เกิดโรค เช่น หากคู่แฝด monozygotic twins ป่วยเป็นโรคจิตเภทแล้ว โอกาสที่คู่แฝดอีกคนหนึ่งจะเป็นโรคจิตเภท (concordance rate) นั้นสูงถึงร้อยละ 40-60

ปัจจัยที่เกิดขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ (perinatal factors) ก็อาจส่งผลให้ทารกมีความเสี่ยงที่จะเป็นโรคจิต เภทได้ในอนาคต เช่น ภาวะ hypoxia ระหว่างตั้งครรภ์ บิดาซึ่งสูงอายุ ความเครียดระหว่างตั้งครรภ์ เป็นต้น

ความสัมพันธ์ในครอบครัวนั้นน่าจะเป็นตัวกระตุ้นทำให้เกิดความเครียดและส่งผลทำให้อาการโรคจิตเป็นมากขึ้นและส่งผลให้โรคกำเริบ (relapse) บ่อยขึ้น

B. หน้าที่การงาน หรือ ความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล หรือ การดูแลตนเองนั้นลดถอยลงอย่างชัดเจนเมื่อเทียบกับตอนก่อนมีอาการ

ระยะเวลา 6 เดือนนั้นให้นับรวมถึงช่วงที่มีอาการนำ (prodromal symptoms) หรืออาการที่หลงเหลือ(residual symptoms) จากการรักษา ซึ่งอาจจะเป็นเพียงแค่อาการด้านลบ หรือเป็นอาการในเกณฑ์ข้อ A ที่เบาบางลง เช่น อาการ persecutory delusion นั้นลดความรุนแรงลงเหลือเป็นpersecutory idea เป็นต้น

F. หากเคยมีประวัติของ autism spectrum disorder หรือ communication disorder จะสามารถวินิจฉัยโรคจิตเภทได้เฉพาะเมื่ออาการหลงผิดหรืออาการหลอนนั้นเกิดขึ้นต่อเนื่องอย่างน้อย 1 เดือนโดยเพิ่มเติมจากเกณฑ์อื่น ๆ

First episode, currently in acute episode เมื่อเป็นการแสดงอาการครั้งแรกของโรค

First episode, currently in partial remission เมื่ออาการของโรคดีขึ้นจนเหลืออาการจากเกณฑ์วินิจฉัยแค่บางอาการ

First episode, currently in full remission เมื่ออาการของโรคดีขึ้นจนไม่เหลืออาการของโรคเลย

Multiple episodes, currently in acute episode เมื่อเป็นการแสดงอาการของโรคที่เข้า เกณฑ์
วินิจฉัยเป็นครั้งที่ 2 เป็นต้นไป

Continuous เมื่ออาการจากเกณฑ์วินิจฉัยนั้นคงอยู่อย่างต่อเนื่องเป็นส่วนใหญ่ตลอดระยะการดำเนินโรค อาจมีช่วงอาการลดลงได้บ้าง แต่ต้องเป็นเพียงส่วนน้อยเมื่อเทียบกับระยะการดำเนินโรคทั้งหมด

C. นอกจากอาการในข้อ A แล้ว ต้องไม่มีพฤติกรรมที่แปลกประหลาด และหน้าที่ด้านต่าง ๆอาจเสีย
หายแต่ไม่มาก

**หมายเหตุ หากมีอาการประสาทหลอน อาการต้องไม่เด่นชัดเท่ากับอาการหลงผิด และเนื้อหาอาการ
ประสาทหลอนต้องเชื่อมโยงกับอาการหลงผิด

D. หากมีอาการทางอารมณ์ร่วมด้วย อาการทางอารมณ์ต้องเกิดขึ้นเป็นสัดส่วนระยะเวลาที่ น้อยมากเมื่อเทียบกับอาการหลงผิด

Grandiose type เมื่อเนื้อหาหลักคือผู้ป่วยได้ท าสิ่งที่ยิ่งใหญ่และมีคุณค่ามากหรือผู้ป่วยเชื่อว่าตนมี
พรสวรรค์สูงมากโดยที่ไม่มีใครรู้และชื่นชม

Persecutory type เมื่อเนื้อหาหลักเกี่ยวกับผู้ป่วยถูกรังแก กลั่นแกล้ง ท ำให้อับอาย โดนเอารัดเอา
เปรียบ หรือผู้อื่นสมคบคิดกันทำให้ผู้ป่วยไม่ประสบความสำเร็จ

Somatic type เมื่อเนื้อหาหลักเกี่ยวกับการทำงานที่ผิดปกติไปของร่างกายบางส่วน เช่น ประสาทสัมผัสของร่างกายทำงานผิดปกติไป

**การระบุรูปแบบของการด าเนินโรค ให้ใช้รูปแบบเดียวกับในโรคจิตเภท
เกณฑ์การวินิจฉัยโรค delusional disorder ตาม ICD-10 อยู่ในหมวด F22

Delusional disorderจะมีอาการหลงผิดเป็นอาการโรคจิตที่เด่นชัด เพียงอาการเดียว โดยพฤติกรรมต้องไม่แปลกประหลาด

brief psychotic disorder นั้นจะมีอาการโรคจิตอย่างน้อย 1 อาการ อาการอาจจะรุนแรงได้มากถึงขั้นมีพฤติกรรมแปลกประหลาด แต่ต้องมีระยะเวลาการดำเนินโรคสั้นกว่า 1 เดือน

โรคจิตเภทนั้นจะมีอาการเหมือน schizophreniform แต่อาจพบอาการ ด้านลบได้บ่อยกว่าและมีระยะเวลาการดำเนินโรคที่นานกว่า 6 เดือน

อาการทางอารมณ์ต้องเกิดขึ้นเพียงส่วนน้อยรองระยะเวลาการเจ็บป่วยทั้งหมด

มีอย่างน้อย 2 สัปดาห์ที่อาการโรคจิตคงอยู่โดยไม่มีอาการทางอารมณ์

อาการทางอารมณ์ต้องเกิดขึ้นเป็นส่วนใหญ่ระยะเวลาการเจ็บป่วยทั้งหมด

อาการด้านลบของโรคจิตเภทนั้นมีความเสี่ยงสูงมากที่จะพัฒนาต่อไปเป็นโรคจิตเภทหรือ schizoaffective disorder ได้บ่อยถึงร้อยละ 70

delusional disorder นั้นจะมีการด าเนิน
โรคที่เรื้อรังแต่อาการมักจะคงที่ ผู้ป่วยน้อยกว่าร้อยละ 7 เท่านั้นที่จะพัฒนาต่อไปเป็นโรคจิตเภท