Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
บทที่ 8 การพยาบาลมารดาที่มี ภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด - Coggle Diagram
บทที่ 8 การพยาบาลมารดาที่มี
ภาวะแทรกซ้อนหลังคลอด
1. Postpartum Hemorrhage
:recycle: Late
- สาเหตุ
มดลูกหดรัดตัวไม่ดี
การฉีกขาดของช่องทางคลอด
การมีเศษรก/เนื้อเยื่อหรือรกค้าง
ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด
- อาการและอาการแสดง
นํ้าคาวปลาจะมีสีแดงปนเลือดหรือมีเลือดออกจากช่องคลอด ปริมาณเล็กน้อยถึงปริมาณมากจนผู้ป่วยซีดได้
- การรักษา
ให้ยาเพื่อหยุดเลือด ได้แก่ oxytocin, ergonovine,
methylergonovine หรือ prostaglandins
ถ้ามีการติดเชื้อในโพรงมดลูกให้ยาปฏิชีวนะชนิด
broad spectrum ร่วมด้วย เช่นampicillin
- ความหมาย
การตกเลือดที่เกิดขึ้นในระยะ 24 ชั่วโมงจนถึง
12 สัปดาห์หลังคลอด
- การพยาบาล
การประเมินสภาพมารดาหลังคลอด
บันทึกสัญญาณชีพ
ประเมินการหดรัดตัวของมดลูกและระดับยอดมดลูกทุก 30 นาที
ในระยะ 2 ชั่วโมงแรกหลังรับย้ายจากห้องคลอด
สังเกตเลือดที่ออกทางช่องคลอดหรือแผลฝีเย็บจากผ้าอนามัย
ชั่งผ้าอนามัยและบันทึก ทุก 30 นาที- 1 ชั่วโมง ในระยะ 2 ชั่วโมง
แรกหลังรับย้ายจากห้องคลอด
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำที่มียากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
อย่างต่อเนื่อง
ประเมินกระเพาะปัสสาวะและกระตุ้นมารดาให้ปัสสาวะเองทุก
4-6 ชั่วโมง
ให้ทารกมาเข้าเต้าเพื่อกระตุ้นการดูดนมมารดาโดยเร็วในรายที่
ไม่มีข้อห้ามในการให้นมแม่
:recycle: Sheehan syndrome
- ความหมาย
เป็นภาวะต่อมพิทูอิตารี่ส่วนหน้า
ขาดเลือดไปเลี้ยงที่เกิดจากการ
เสียเลือดในปริมาณมากอย่าง
เฉียบพลันในระยะตั้งครรภ์ ระยะ
คลอดหรือระยะหลังคลอด
- มารดาที่มีความเสี่ยง
สตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะตกเลือดในระยะตั้งครรภ์
ระยะคลอด หรือระยะหลังคลอดอย่างรุนแรง
สตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
สตรีตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวานตั้งแต่อายุน้อย
- อาการและอาการแสดง
ไม่มีน้ำนมไหลหลังคลอด
ไม่มีประจำเดือนหลังคลอด
พูดช้า คิดช้า เซื่องซึม เดินช้า กินจุอ้วน
ผมร่วงมีฮอร์โมนไทรอยด์ต่ำ
มีอาการอ่อนเพลีย เบื่ออาหาร เหนื่อยง่าย
- การรักษา
หากพบว่าต่อมพิทูอิตารี่ส่วนหน้า
ขาดเลือดไปเลี้ยง จำเป็นต้องรักษา
ด้วยการให้ฮอร์โมนสังเคราะห์ทดแทน
ไปตลอดชีวิตตามฮอร์โมนที่ขาดหายไป
2. Postpartum infection
:star: มดลูกไม่เข้าอู่
(Subinvolution of Uterus)
• สาเหตุ
• ภาวะต่างๆ ที่ทำให้การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี ได้แก่ มีเศษรกหรือหุ้มเยื่อทารกค้างใน
มดลูก มีก้อนเนื้องอกของมดลูก ตั้งครรภ์หลายครั้ง ทารกตัวโต กระเพาะปัสสาวเต็ม
• การผ่าตัดคลอดเอาทารกออกทางหน้าท้อง
• ทารกไม่ได้ดูดนมแม่
• มีการติดเชื้อของมดลูก(Endometritis)
• มดลูกคว่าหน้ามากหรือคว่าหลังมาก
• อาการและอาการแสดง
• น้ำคาวปลาไม่จางลง
• น้ำคาวปลาที่จางลงเปลี่ยนเป็นสีแดง
• ระดับยอดมดลูกไม่ลดลง
• ปวดมดลูกและมีไข้
• เหนื่อยอ่อนเพลีย
• การรักษา
ให้ยา Oxytocin
Dilatation and Curettage
Antibiotic in endometritis
• การพยาบาล
• ประเมิน daily HF, lochia, อาการปวดมดลูก
• Early ambulation postpartum
• ติดตาม vital signs
:star: เยื่อบุมดลูกอักเสบ
(Endometritis)
• อาการและอาการสดง
• มีน้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น
• น้ำคาวปลาไม่เปลี่ยนสี จะมีสีน้าตาลแดง อาจมีเยื่อหุ้มรก
ออกมา
• มดลูกมีขนาดใหญ่คลาได้ทางหน้าท้อง มีลักษณะนุ่ม กดเจ็บ
• 3 วันหลังคลอดมีไข้ ไม่เกิน 38.8องศาเซลเซียส
• ชีพจร 90-120 ครั้งต่อนาที อาจมีดอาการปวดศีรษะ
อ่อนเพลีย
• WBC > 20,000 /mm3 และมีการเพิ่มขึ้นของ neutrophil
• การักษา
• การรักษาตามอาการ
• ร่วมกับการให้ยาปฏิชีวนะ ที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย
:star:
อุ้งเชิงกรานอักเสบ (Parametritis Parametritis )
• การรักษา
• การรักษาตามอาการ
• การให้ยาปฏิชีวนะ ที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย
• ถ้ามีฝีหรือหนองต้องระบายออก
• อาการและอาการสดง
• ติดเชื้อที่ปากมดลูกหรือมดลูก ลามไปทางหลอดน้ำเหลือง
ทำให้เกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบเป็นหนองในอุ้งเชิงกราน
• ไข้ 38.9 - 40 องศาเซลเซียสร่วมกับ tachycardia
• มดลูกโตขึ้น กดเจ็บที่มดลูกส่วนล่างข้างเดียวหรือสองข้าง
• ตำแหน่งมดลูกจะ fix จากหนองที่เกิดขึ้นตาม round ligament
:star:
เยื่อบุช่องท้องอักเสบ
(Peritonitis Peritonitis )
• อาการและอาการสดง
• เชื้อเข้าทางช่องคลอดผ่านปากมดลูก เข้ามดลูก ปีกมดลูก
กระจายเข้าเยื่อบุช่องท้อง
• ปวดท้องหรือสัมผัสท้องแล้วปวดบางรายไม่ชัดเจนเนื่องจาก
ผนังหน้าท้องจะมีความหย่อนตัวในช่วงหลังคลอด
• ท้องอืดหรือแน่นท้อง
• มีไข้ คลื่นไส้และอาเจียน เบื่ออาหาร
• การรักษา
• การให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมทั้ง aerobes และ anaerobes
• ถ้าเป็นรุนแรงจากแผลมดลูกเน่าและแยก หรือมีการแตกทะลุของลำไส้จะต้องได้รับการผ่าตัดเร่งด่วน
:star:
การติดเชื้อที่แผลแผลผ่าตัด
(Abdominal incisional infections)
ปัจจัยเสี่ยง
DM, HT, Obesity, ect .
• อาการและอาการสดง
• เริ่มแสดงอาการไข้ตั้งแต่ 4 วันหลังผ่าตัด หรือ
ในบางราย อาจพบว่ายังมีไข้ต่อเนื่องในขณะได้รับ ATB
• บริเวณแผลจะแดงและมีหนอง
• การรักษา
• การให้ยาปฏิชีวนะร่วมกับการผ่าตัดระบายหนอง
• ทำแผลแบบเปียก (wet dressing) 2 ครั้งต่อวัน
• เริ่มมีการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ 4-6 วัน แล้วจึงเย็บปิดแผลด้วยไหม
:star:
การติดเชื้อที่แผลฝีเย็บ
(Episiotomy infection)
• ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดแผลแยก
ความผิดปกติของระบบการแข็งตัวของเลือด การสูบบุหรี่ การติดเชื้อ HPV
• อาการและอาการสดง
• มีอาการปวดเฉพาะที่ที่แผล ปัสสาวะลำบาก อาจมีปัสสาวะคั่งหรือไม่ก็ได้
• มีไข้ มักจะเป็นไข้ต่ำๆ
• การรักษา
• ขจัดเนื้อตายและเปิดระบายหนองร่วมกับให้ยาปฏิชีวนะ
• ในรายที่มีลักษณะแผลอักเสบแต่ยังไม่มีหนอง สามารถให้ยาปฏิชีวนะอย่างเดียว
• การดูแลแผลให้ sitz bath บ่อยๆทุกวัน
• ให้ยาแก้ปวด
• ลักษณะของแผลติดเชื้อ
• เริ่มจากขอบแผลบวม เปลี่ยนเป็นสีน้าตาลแดง
ไหมที่เย็บอาจขาดหลุดออกมา จนทำให้เกิดการแยกของแผล
• มีหนองตามมา
:star:
ภาวะหลอดเลือดดาอักเสบในอุ้งเชิงกราน
(Pelvic Thrombophlebitis)
• การรักษา
• การรักษาการติดเชื้อที่สาคัญ คือ การให้ยาปฏิชีวนะ
• ส่วนการให้ Heparin Heparin ร่วมด้วยเชื่อว่าอาจทำให้
ไข้ลดลงช้าลง
• สาเหตุ
• เกิดจากการติดเชื้อบริเวณมดลูก โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นที่เกาะ
ของรกบริเวณ Fundus
• การอักเสบของเส้นเลือดในบริเวณกล้ามเนื้อมดลูกลุกลามเข้าไป
ใน Ovarian Vein ซึ่งข้างขวาจะเข้า Inferior Vena Cava
ข้างซ้ายจะเข้า Renal Vein
• อาการและ
อาการแสดง
ปวดบริเวณท้องน้อยด้านล่างและปวดบริเวณสีข้าง
(Flank) อย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่าง
ตรวจพบก้อนบริเวณ Parametrium กดเจ็บตาม
เส้นเลือดที่มีการอักเสบ
มักจะมีอาการปวดบริเวณที่มีการอักเสบในวันที่สอง
หรือสามหลังคลอด
อาจจะมีไข้หรือไม่มีก็ได้
ผลตรวจ CT หรือ MRI
:star:เต้านมอักเสบ
(Breast Abscess)
• การอักเสบของต่อมน้ำนม พบในช่วง 3-4 สัปดาห์หลังคลอด
มักจะเป็นข้างเดียวและบางตำเแหน่ง
• สาเหตุ
• มีการติดเชื้อ เชื้อที่พบบ่อยคือ Staphylococcus Aureus
ถ้าไม่รักษาจะเกิดอาการรุนแรง
• หัวนมแตก ถลอกหรือมีรอยแตก จากการบีบนวดเต้านม
มากๆ เต้านมคัดมาก ท่อน้ำนมอุดตันและจากการดูดนมของ
ทารกที่มีเชื้อในจมูกและคอ โดยเชื้อเข้าสู่ท่อนมโดยตรง
• อาการและ
อาการแสดง
• มีไข้
• ผิวหนังบริเวณเต้านมมีลักษณะ แดง ตึง แข็ง เจ็บ ปวด
• ผิวหนังจะนุ่ม เป็นมัน ต่อมน้าเหลืองที่รักแร้อาจโตและเจ็บ
• การรักษา
• เพาะเชื้อน้านมข้างที่มีการอักเสบก่อนเริ่มรักษา
• ให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมเชื้อที่พบบ่อย
• ให้ยาแก้ปวด
• ให้นมบุตรได้ ยกเว้นมีอาการปวดมาก
• การเจาะระบายหนอง นิยมวิธีใช้เข็มเจาะดูด
(needle aspiration)