Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โครงสร้างของทางเดินอาหาร
ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร
ต่อมที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของ GIT
● ตับอ่อน / ตับ
● ต่อมน้ำลาย
โรคของช่องปาก
ความพิการแต่กำเนิด
โรคปากแหว่งเพดานโหว่
เกิดความผิดพลาดในการ
สร้างอวัยวะ ได้แก่ ปากและเพดานปาก
เกิดได้ตั้งแต่ทารกอยู่ในครรภ์มารดา
ในช่วงเดือนที่ 2 และเดือนที่ 3
ปากแหว่ง
เกิดที่ด้านบนของริมฝีปาก
ลักษณะช่องว่างเล็กๆ
หรือเว้าเล็กน้อยเรียกว่า ปากแหว่งไม่สมบูรณ์
รอยแยกนี้ต่อเนื่องไปถึงจมูกเรียกว่า ปากแหว่ง
สมบูรณ์ อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
สาเหตุ
การเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วน
ยื่นจมูกด้านใกล้กลางไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่
ภาวะที่แผ่นกระดูกของกะโหลกศีรษะพดานแข็ง 2 แผ่นไม่เชื่อมกัน
ผู้ป่วยเพดานโหว่มักมีลิ้นไก่แฉก
สาเหตุ
ความบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดาน
ปากด้านข้าง ,ผนังกลางจมูก และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง
แบ่งออกเป็น
ชนิดสมบูรณ์ คือมีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน บางครั้งอาจมีที่ขากรรไกรด้วย
ชนิดไม่สมบูรณ์ คือมีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
การอักเสบ
Gingivitis
เศษอาหารหมักหมม หรือหินปูน พอกอยู่ที่ฟัน
ทำให้ Bacteria เจริญได้ดี
เกิดการอักเสบ
Periodonitis
การอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟัน
อักเสบเรื้อรัง อาจทำให้เหงือกร่น (Gingival
recession)
สาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันในคนอายุ35 ปี ขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel และ
dentine
โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Osteomyelitis
และ Cellulitis
Oral candidiasis (Thrush)
เกิดจากเชื้อรา Candida albicans
พบในเด็กเล็ก/ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ/ได้รับยา
ปฏิชีวนะ
บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative
exudate ที่มีเชื้อราปนอยู
Aphthous ulcer
แผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก
เป็นแผลตื้น
คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง
มักหายภายใน 1 สัปดาห์
Recurrent herpes labialis
เกิดจาก herpes simplex virus
ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็ก ที่
mucocutaneous junction ของริมฝีปาก
ร่างกายมีความต้านทานลดลง จะเกิดรอยโรค
ซ้ำบริเวณเดิม
อาจมี secondaryinfection
Tonsillitis
Acute tonsillitis
เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus
พบ tonsil บวมโต มี exudate สีขาว
ภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ Peritonsillar
abscess
Chronic hypertrophic tonsillitis
การอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆ
tonsil มีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมี
lymphoid hyperplasia
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps
การติดเชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus
การอักเสบแบบ acute interstitial
inflammation
ติดต่อกันโดยทาง น้ำลาย เสมหะ มักจะพบใน
เด็กอายุ 5-10 ปี
ผู้ชายอาจจะมีอัณฑะอักเสบ (Orchitis)
ผู้หญิงอาจจะมีรังไข่อักเสบ(Oophoritis)
อาจมีเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบร่วมด้วย
(Meningoencephalitis)
โรคของหลอดอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของ
หลอดอาหาร
Esophageal stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนของ
หลอดอาหารตีบ
Achalasia
กลืนอาหารลำบากและสำลัก โดยเฉพาะเวลา
กลางคืน
หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก
หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออกอบีบไล่อาหารมี
จำนวนลดลงหรือไม่มี
Esophageal varices
เส้นเลือดที่ท่ออาหาร esophagus ส่วนล่าง
เกิดการขยายตัว
เกิดผนังของเส้นเลือดบางลง
ง่ายต่อการฉีกขาดหรือแตก และมีเลือดออก
หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal
hypertension ทำให้เกิดแผลได้
หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal
hypertension ทำให้เกิดแผลได้
ความผิดปกติของกระเพาะอาหาร
Gastritis
การอักเสบของ gastric mucosa จากสารระคาย
เคืองและความบกพร่องกลไกป้องกัน
mucosa เกิดอันตรายต่อเส้นเลือด→บวม →
เลือดออก →รอยถลอก →เสี่ยงเป็ นมะเร็ง
ชนิดกระเพาะอาหารอักเสบ
Acute gastritis
ระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อ
บุกระเพาะอาหาร
อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosive
gastritis
Chronic gastritis
สาเหตุ
การท้นกลับน้ำดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่ม
เหล้า ยาASA การติดเชื้อ Helicobacter pylori
รอยโรค
รอยแผลเป็น→ลุกลามเลือดออก แผลใน
กระเพาะอาหาร
Peptic ulcer
ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย และเกิด
แผลบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร
ตำแหน่งที่พบได
หลอดอาหารส่วนล่าง
กระเพาะอาหาร
ลำไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับ
กระเพาะอาหาร
เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหารกับความต้านทานต่อกรด
โรคกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน (Acute ulcer)
ลักษณะเป็นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ
กระเพาะอาหาร
พบเป็นแผลหลายจุดเกิดขึ้นเป็นครั้งคราวและ
หายเองประมาณ 6 สัปดาห์
พบมากในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
โรคกระเพาะอาหารแบบเรื้อรัง (Chronic
peptic ulcer)
ลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ
กระเพาะอาหาร
ขอบแผลนูนบวม
เมื่อแผลหายจะเกิดรอยแผลเป็น
แบ่งเป็น 2 ชนิด
แผลที่กระเพาะอาหาร (Gastric ulcer)
เป็นแผลที่พบได้ในทุกส่วนของกระเพาะอาหารทั้งส่วน
พบมากในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 40 ปี ขึ้นไป ทั้งเพศหญิง
และเพศชาย
สาเหตุมักพบเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินของกระเพาะอาหารลดลงทำให้เกิดแผลได้ง่าย
แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenal ulcer)
ชนิดที่มีแผลเกิดบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น
สาเหตุจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
การติดเชื้อ Helicobacter pylori แบคทีเรียแกรมลบ
Peptic ulcer perforate
น้ำย่อยในกระเพาะมีฤทธิ์เป็นกรดเมื่อกระเพาะ
ทะลุกรดในกระเพาะจะหลั่งออกมาในช่องท้อง
ทำให้เยื่อบุช่องท้องperitoneumอักเสบเรียกช่องท้อง
อักเสบ peritonitis
สาเหตุ
การติดเชื้อ Helicobacter pylori
การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วน
ใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosis เป็นภาวะที่
บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
Intussusception
ภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย
ส่วนที่กลืน เรียก intussuscipien ส่วนที่ถูกกลืน
เรียก intussusceptum
พบในเด็กเล็กโดยเฉพาะเด็กผู้ชาย
สาเหตุ
เกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้
ความผิดปกติในผนังของลำไส้เล็กก้อนติ่งเนื้อ (Polyps)หรือ กระพุ้งของลำไส้ (Meckel’s diverticulum
Intestinal adhesion
การติดกันของลำไส้ หรือการที่ลำไส้ติดกับอวัยวะ
ส่วนอื่น ทำให้มีการดึงรั้งลำไส้
Content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทำให้ลำไส้อุดตันได
สาเหตุจากการอักเสบหรือภายหลังการผ่าตัดในช่องท้อง
Intestinal obstruction
ภาวะที่สิ่งต่างๆในลำไส้้ไม่สามารถเคลื่อนผ่าน
ลำไส้ได้ตามปกติ
อาจเกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆใน
ลำไส้ตามปกติเรียก “ภาวะลำไส้อืด (Paralytic
ileus)หรือ Non mechanical obstruction”
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung’s disease
มักพบในเพศชาย
Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Imperforate anus
เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควร
หายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู
เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้
Diverticular disease
การที่ mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่ง
ออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง→
เพิ่มแรงดัน →ติ่งแตก →abscess, peritonitis
Hemorrhoid
-ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและ
เนื้อเยื่อบริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ที่เรียกว่า
hemorrhoidal tissue
สาเหตุ
เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนานๆ
การเบ่งอุจจาระบ่อยๆ จากท้องผูก
การยกของหนัก
การยืนนานๆ
โครงสร้างและสรีรวิทยาของตับ
หน้าที่ของตับ
ควบคุมการสร้างและสลายวิตามิน
มีการสลายและขับออกของฮอร์โมน
ทำการเปลี่ยนโครงสร้างและขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย
ควบคุมการสร้างและสลายโปรตีน
ควบคุมการสร้างและสลายไขมัน
สร้างและหลั่งน้ำดี
ควบคุมการสร้างและสลายคาร์โบไฮเดรท
ความผิดปกติของตับ
Jaundice
ระดับ bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า
สาเหตุ
มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น
มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในและ
ภายนอกตับ
อาการ ผิวหนัง ตา sclera เหลือง
Ascites
ภาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง
สาเหตุ
จากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ
nephrotic syndrome
ภาวะalbumin ต่ำ
การหลั่งADH↑,Aldosterone ↑
Portal hypertention
การเกิด Portal hypertention ระยะยาวทำให้เกิด
ปัญหา
Varices
splenomegaly
ascites
hepatic encephalopathy
Hepatitis
เป็นการอักเสบของตับเกิดจากการติดเชื้อ virusหรือ
reactionจากยาและสารเคมี มีการทำลายparenchymal cell และมี transaminases (SGOT,SGPT) ปล่อยเข้ากระแสเลือด
Cirrhosis
เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบ
ตับรูปร่างบิดเบี้ยว คลำพบเป็นก้อนแข็ง
ทำให้เกิด
การอุดตันของทางเดินน้ำดี เกิด portal hypertention
Disorders of the gall bladder
โรคในระบบทางเดินน้ำดีที่พบบ่อย
การอุดตันและการอักเสบ
นิ่วในทางเดินน้ำดี (Gallstones)
Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี(Cholangitis)
hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน น้ำดีภายในตับนส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาลเรียก Brown pigmentstones
Cholecystitis การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่ว
ในถุงน้ำดี
นิ่วในทางเดินน้ำดี แบ่งเป็น 2 ชนิด
นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterolstones)
พบบ่อยประมาณ 80%
เป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว
เกิดจากการมี Cholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี หรือการบีบตัวของกล้ามเนื้อในถุงน้ำดีมีสมรรถภาพไม่เพียงพอ จึงไม่สามารถบีบสารออกได้หมด
นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน (Pigment or bilirubinstones)
มักพบในผู้ป่วยโรคตับแข็งหรือผู้ป่วยที่มีความ
ผิดปกติของเลือด
เกิดจากการมี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้น
ในน้ำดี
มีขนาดเล็กกว่าและมีสีคล้ำกว่าชนิดที่เกิดจาก
คอเลสเตอรอล
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน
ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute
pancreatitis)
เกิดจากท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก
การอุดตันทางเดินน้ำดี ทำให้น้ำดีไหลเข้าสู่ตับอ่อน
แอลกอฮอล์ ทำให้ตับอ่อนหลั่งน้ำย่อยมากขึ้น
และทำให้ Oddi sphinctor หดเกร็ง
ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง (Chronic
pancreatitis)
ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง
การอุดตันท่อในตับอ่อนเป็นเวลานาน
แบ่งออกเป็น 2 ชนิด
Chronic calcifying pancreatitis
มักพบในผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง
Chronic obstructive pancreatitisมี
ความสัมพันธ์กับการตีบของ Oddisphinctor