Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โครสร้าง
ส่วนทางเดินอาหาร
ต่อมที่เกี่ยวกับการทำงานของ GIT
ต่อมน้ำลาย
ตับอ่อน/ตับ
โรคช่องปาก
ความพิการแต่กำเนิด Hare Lip and Cleft palate
ปากแหว่ง
เกิดที่ริมฝีปากบน เล็กน้อย เรียกปากแหว่งไม่สมบูรณ์
เป็นถึงจมูก เรียก ปากแหว่งสมบูรณ์
เป็นได้ทั้งสองข้าง และข้างเดียว
เกิดจาก ขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลางไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่
ชนิดสมบูรณ์ มีรอยแยกทั้งเพดานแข็ง และเพดานอ่อน อาจถึงขากรรไกร
ชนิดไม่สมบูนณ์ มีช่องที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
ฟัน
เคลือบฟัน enamel
แข็งสุด มีแคลเซียมและฟอตเฟตเป็นส่วนประกอบ
เนื้อฟัน dentine
ชั้นนี้สร้างและสลายตลอดเวลา มีเซลล์เป็นจำนวนมาก
โพรงประสาทฟัน pulp
ที่อยู่เส้นเลือดดำนำอาหารเข้า นำของเสียออก มีเส้นประสาทรับความรู้สึก
เคลือบรากฟัน cementum
ส่วนเนื้อเยื่อปริทันต์ มีเส้นประสาทไหลเวียนมาก
เหงือก gingiva
เนื้อเยื้อที่หุ้มตัวฟันและกระดูกขากรรไกร
การอักเสบ
Gingivitis
เศษอาหารหมักหมม หินปูนพอกที่ฟัน
ทำให้แบคทีเรียเจริญดี
อักเสบ
Peridonitis
การอักเสบของเนื้อเยื่อรอบฟัน
มักเกิดที่เหงือกและรามไปเนื้อเยื่อ
อักเสบเรื้อรังทำให้เหงือกร่น
สาเหตุในการเสียฟันของคนวัย 35 ปีขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทำลาย เคลือบฟัน และเนื้อฟัน
โรคแรกซ้อน : Ostiomyelitis และ Cellulitis
Recurrent herpes labialis
เกิดจาก herpes simplex virus
ระยะแรกเป็น vesicle ที่ mucocutaneous junction ของริมฝีปาก
ต่อมาแตกเป็นแผล อาจมี secondary infection
ถ้าความต้านทานต่ำลงจะเกิดรอยโรคซ้ำที่เดิม
Aphthous ulcer
แผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก
เป็นแผลตื้น หลายแผล หรือแผลเดียว
คลุมด้วย exudate สีเทา รอบๆเป็นสีแดง
หายใน 1 สัปดาห์
Oral candidiasis
เกิดจากรา Candida albicans
พบในเด็ก ผูที่ภูมต้านทานต่ำ และได้รับยาปฏิชีวนะ
จะคลุมด้วย fibro-suppurative exudate ที่มีเชื้อราปน
Tonsillitis
Acute tonsillitis
จากเชื้อ Streptococcus Stepphylococcus
ทอนซิลบวม มีexudate สีขาวคลุม
ภาวะแทรกซ้อน คือ Peritonsillar abscess
Chronic hypertrophic tonsillitis
เกิดจาก tonsil อักเสบ
พบ tonsil ใหญ่กว่า 2 ซม.เนื่องจากมี lyphoid hyperplasia
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps
เกดจากไวรัสกลุ่ม Paramyxovirus
อักเสบแบบ Acute interstitial inflammation
ติดต่อทางน้ำลาย เสมหะ
ผู้ชายพบอัณฑะอักเสบ
ผู้หญิงรังไข่อักเสบ
อาจมีเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบ
โรคของหลอดอาหาร
Achalasia
จำนวน myenteric ganglion cell ลดลง
กลืนอาหารลำบาก สำลัก โดยเฉพาะกลางคืน
หลอดอาหารส่วนบนบาง และโป่งออก
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresia : ไม่มีส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
Esophageal stenosis : บางส่วยของหลอดอาหารตีบ
Esophageal varices
หลอดเลือดดำของหลอดอาหารส่วนล่างโป่งพอง
เส้นเลือดที่ท่ออาหาร esophagus โป่งพอง ทำให้บางง่ายต่อการแตกฉีกขาด
สาเหตุที่เลือดออก คือ cirrhosis
หลอดเลือดดำคดเคี้ยวจาก portal hypertention เกิดแผลได้
Stomach
ความพิการแต่กำเนิด
Diaphragmatic hernia พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารในทรวงอก
Congenital pylolic stenosis
Gastritis
gastric mucosa อักเสบจากสารระคายเคืองและกลไกการปกป้อง
Acute gastritis
ระคายเคืองจาก ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
มีการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
พบรอยโรค เรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
Chronic gastritis
สาเหตุ : การท้นกลับน้ำดี การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยา ASA ติดเชื้อ Helicobacter pylori
รอยโรค : แปลเป็น ลุกลามเลือดออกเป็นแผลในกระเพาะอาหาร
Peptic ulcer
เยื่อบุกระเพาะถูกทำลายและเกิดแผล
พบทุกเพศทุกวัย
พบที่หลอดอาหารส่วนล่าง กระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กส่วนต้น
โรคกระเพาะอาหารแลลเฉียบพลัน
แผลตื้นไม่ถึงชั้นกล้ามเนื้อ
พบแผลหลายจุดเป็นครั้งคราวลฃ
พบมากในผู้ป่วยหลังผ่าตัดและมีโรคติดเชื้อรุนแรง
โรคกระเพาะอาหารแบบเรื้อรัง
เป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ
แผลเรื้อรัง หายจะเป็นแผลเป็น มี 2ชนิด
แผลที่กระเพาะอาหาร
พบได้ทุกส่วนของกระเพาะ
พบมากที่ผู้มีอายุ 40 ปีขึ้นไป
สาเหตุพบมากคือ การป้องกันกรดและเปปซินลดลงทำให้เป็นแผล
แผลที่ลำไส้เล็กส่วนต้น
มีแผลเกิดที่ลำไส้เล็กส่วนต้นจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
พบทุกวัย ในผู้ที่มีควาวมเครียด อารมณ์แปปรวน วิตกกังวล ดื่มสุราและสูบบุหรี่
สาเหตุ
การติดเชื้อ Helicobacter pylori แกรมลบ
หารหาร น้ำที่ปนเปื้อนเชื้อจากอุจจาระผู้ที่ป่วย แล้วไปฝังตัวใต้เยื่อบุกระเพาะ
ระยะแรกกระเพาอักเสบ เรื้อรังจะกลายเป็นแผล
การใช้ยา้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตรียรอยด์ มีโอกาศเกิดแผลและภาวะแทรกซ้อน
ยาระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะโดยตรง
ปัจจัยอื่นๆ อาหาร ความเครียด สรา บุหรี่
Peptic ulcer perforate
กระเพาะทะลุ กรดหลั่งมาในช่องท้อง เยื้อบุช่องท้องอักเสบ เรียก ช่องท้องอักเสบ peritonitis
ปวดท้องอย่างมากหารไม่รักษาอาจเสียชีวิตได้
สาเหตุ
ติดเชื้อ Helicobacter pylori
ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresia : ไม่มีส่วนหนึงของลำไส้เล็ก
Congenital stenosis : บางส่วนองลำไส้เล็กตีบ
Intussusception
ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย
ส่วนที่กลืนเรียก : intussuscipien ที่ถูกกลืนเรียก intussusceptum
พบในเด็กเล็กโดยเฉพาะผู้ชาย
สาเหตุ : ไมแน่ชัด
บางรายเกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้ หรือความผิดปกติของผนังลำไส้เล็กแต่เกิด
Intestinal adhesion
การติดกันของลำไส้ หรือลำไส้ติดกับอวัยวะอื่น ทำให้เกิดการดึงลั้ง
content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากลำไส้อุดตัน
สาเหตุจากการอักเสบหรือหลังจากผ่าตัดช่องท้อง
Intestinal obstruction
ภาวะ น้ำ อาหาร น้ำย่อย ของเหลวในลำไส้เคลื่อนผ่านได้ไม่ปกติ เกิดอาการแน่นท้อง อึดอัด ปวดท้อง อาเจียน
ลำไส้บีบตัวขับเคลื่นสิ่งต่างๆไม่ปกติ เรียก ภาวะลำไส้อืด (paralytic ileus)
ช่องทางเดินลำไส้อุดตัน ตีบแคบ เรียก ลำไส้ตีบตัน (Mechanical obstruction)
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung's disease or cogenital megacolon
มักพบในชาย
พยาธิสภาพบที่ rectum และ sigmoid colon
ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี Peristalsis ทำให้ content ผ่านไม่ได้
Colon ส่วนที่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Imperforate anas
เกิดจากเยื่อที่แยกกันของ rectum กับ anas ไม่หายไป
เกิดภาวะลำไส้อุดตัน
Diverticular disease
mucosa คล้ายถุงยื่นเป็นติ่งจาก muscele layer ของผนัง colon
มักพบในผู้สูงอายุ ทานอาหารกากใยน้อย ไม่ออกกำลังกาย
Hemorrhoid
สาเหตุ
ความผิดปกติของหลอดลือด
การเพิ่มความดันในหลอดเลือดนานๆ
การแบ่งอุจจาระ ท้องผูก ยกของหนัก ยืนนานๆ
ตับ
หน้าที่
สร้างและหลั่งน้ำดี
คุมการสร้างและสลายคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน วิตตามิน
สลายและขับออกฮอร์โมน
เปลี่ยนโครงสร้าง ขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย
Jaundice
bilirubin ในเลืดสูงเป็นสองเท่า
อาการ : ผิวหนัง ตา sclera เหลือง
สาเหตุ : RBC แตกเพิ่มขึ้น
เซลล์ตับพร่องในการจับ Bilirubin
ลดการ conjugation ของ bilirubin
ทางเดินน้ำดีอุดตัน
Ascites
ท้องมาร จากการสะสมของเหลวในช่องท้อง สาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจห้องขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ
มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และ vena cava
albumin ต่ำ
ADH และ Aldosterone หลั่งเพิ่มขึ้น
Portal hypertention
การอุดตันในเส้นเลือดพอร์ตัล
การอุดตันตับส่วน sinusoids
การอุดตันในเส้นเลือดเฮปพาติก
เป็นระยะยาว เกิดปัญหา
Varices
splenomegaly
ascites
hepatic encephalopathy
Hepatitis
การอักเสบจากเชื้อไวรัสหรือ reaction จากยาและสารเคมี : ทำลาย parenchymal cell และมี transaminases ปล่อยเข้ากระแสเลือด
ไวรัส ยา และแอลกอฮอล์
Cirrhosis
ตับอักเสบมี fibrosis มี nodular regeneration
ตับบิดเบี้ยว พบก้อนแข็ง เกิดการอุดตันทางเดินน้ำดี
โรคในระบบทางเดินน้ำดี
นิ่วในทางเดินน้ำดี
Choledocholithiasis : เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี
้hepatolithiasis : เกิดภายในทางเดินน้ำดีในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก
Cholecystitis : การอักเสบจากนิ่วในถุงน้ำดี
ก้อนนิ่วอุดตันท่อน้ำดี น้ำดีไหลไม่ได้
ความดันในถูงน้ำดีสูงไปเบียดหลอดเลือด
ถุงน้ำดีขาดเลือดเยื่อถุงน้ำดีบาดเจ็บ และเกิดการอักเสบ
Cholesterol stones
พบบ่อย เป็นก้อนแข็งสีขาว เหลือง หรือเขียว
เกิดจากคอเลสเตอรอลเพิ่มขึ้นในน้ำดีหรือบีบตัวไม่ดีพอที่ขับสารออกหมด
สาเหตุและกลไก
Cholesterol เปลี่ยนแปลงความเข้มข้น และการไม่เคลื่อนที่ของน้ำดี
pigment or bilirubin stones
เล็กและสีคล้ำกว่าที่เกิดคอเลสเตอรอล
มักพบในผู้ป่วยตับแข็งและมีความผิดปกติของเลือด
สาเหตุและกลไก
เกิดจากมี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดี จากการทำลายของเม็ดเลือดแดงมากไป และ การอักเสบถุงน้ำดีและท่อน้ำดีเรื้อรัง
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน
Acute pancreatitis
แอลกอฮอล์ ทำให้ตับอ่อนหลั่งน้ำย่อยเพิ่ม และ Oddi sphinctor หดเกร็ง
จากท่อในตับอ่อนบาดเจ็บหรือแตก น้ำย่อยจึงย่อยเนื่อเยื่อตัวเอง
การอุดตันทางเดินน้ำดี น้ำดีไหลสู่ตับอ่่อน
Chronic pancreatitis
มักสัมพันธ์กับการดื่มเหล้า สูบบุหรี่ ทานอาหารมัน แคลเซียมในเลือดสูง ท่อในตับอ่อนอุดตันนาน
แบ่งออกเป็น 2 ชนิด
Chronic calcifying pancreatitis : พบมากในผู้ป่วยไตวายเรื่อรัง
Chronic obstructive pancreatitis : สัมพันธ์กับการตีบของ Oddi sphinctor