Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram

- - - - หน้าที่ : ฟันทำหน้าที่บดอาหารให้เป็นชิ้นเล็ก ต่อมน้ำลายจะผลิตน้ำลายออกมาคลุกเคล้ากับอาหาร เพื่อให้ง่ายต่อการกลืนและเคลื่อนผ่านไปยังส่วนต่อไป นอกจากนี้ ในน้ำลายยังมีเอนไซม์อะไมเลส ทำหน้าที่ย่อยอาหารจำพวกแป้ง
    - - อาหารจะเคลื่อนผ่านหลอดอาหารด้วยวิธีที่เรียกว่า Peritalsis ซึ่งเป็นการเคลื่อนไหวของหลอดอาหารให้ก้อนอาหารที่กลืนลงไปตกลงสู่กระเพาะอาหาหาร
    - - ก้อนอาหารจะกระตุ้นให้กระเพาะอาหารเกิดการเคลื่อนไหว หรือเกิดการบีบตัวและคลายตัว เพื่อเป็นการคลุกเคล้าอาหารให้ทำผสมกับน้ำย่อยที่หลั่งออกมจากต่อมไร้ท่อ ในกระเพาะอาหารจะมีสภาวะเป็นกรดประมาณ pH 2 – 3 ซึ่งเอื้อต่อการทำงานของเอนไซม์หรือน้ำย่อย โดยอาหารจำพวกโปรตีนจะถูกย่อยที่กระเพาะอาหารมากที่สุดด้วยเอนไซมม์เพปซิน
    - - ผลิตน้ำย่อยซึ่งเป็นเอนไซม์หลายชนิด และมีบทบาทในการย่อยอาหารจำพวกโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน น้ำย่อยที่ผลิตโดยดับอ่อนจะลำเลียงผ่านท่อมาสู่ทางเดินอาหารที่ลำไส้เล็กส่วนต้น
    - - ทำหน้าที่ผลิตน้ำดี เพื่อช่วยการย่อยไขมันและวิตามินบางชนิด โดยน้ำดีที่สร้างจากตับจะเก็บไว้ที่ถุงน้ำดีและลำเลียงเข้าสู่ทางเดินอาหารบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น
    - - ทำหน้าที่เก็บน้ำดี (Bile) ที่ผลิตมาจากตับ และปล่อยน้ำดีเข้าสู่ทางเดินอาหารผ่านท่อน้ำดี เมื่อมีอาหารเคลื่อนผ่านมายังลำไส้เล็กส่วนต้น
    - - ลำไส้เล็กทำหน้าที่ผลิตน้ำย่อย, คลุกเคล้าอาหารที่ให้เข้ากับน้ำย่อยจากตับอ่อน, และดูดซึมสารอาหารที่ย่อยแล้ว สารอาหารทั้งโปรตีนน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน จะถูกย่อยอย่างสมบูรณ์ภายในลำไส้เล็ก แบคทีเรียบางชนิดที่อยู่ในลำไส้เล็กมีบทบาทในการผลิตเอนไซม์เพื่อช่วยย่อยคาร์โบไฮเดรต
    - - ดูดซึมเข้าสู่ระบบไหลเวียนโลหิตผ่านทางผนังลำไส้ และไม่พบกระบวนการย่อยอาหารเกิดขึ้นในลำไส่ใหญ่ กากอาหารต่างๆ ที่เหลือจากการย่อยจะถูกขับออกจากร่างกายทางทวารหนัก (Anus) แบคทีเรียเจ้าถิ่นที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่มีบทบาทช่วยป้องกันเชื้อแปลกปลอมที่ปะปนมากับอาหาร รวมถึงช่วยรักษาสมดุลภายในลำไส้ให้อยู่ในสภาวะปกติ
  - - - Parotid gland : พบได้ที่บริเวณกกหู ผลิตน้ำลาย ชนิดใสชนิดเดียว
      - Submandibular gland : พบได้ที่บริเวณขากรรไกรล่าง ผลิตน้ำลายทั้งชนิด เหนียว และ ใส แต่ชนิดใสจะมากกว่า เป็นต่อมที่สร้างน้ำลายได้มากที่สุด
      - Sublingual gland : ขนาดเล็กที่สุด พบได้ที่บริเวณใต้ลิ้น ผลิตน้ำลายทั้งชนิด เหนียว และ ใส แต่ชนิดเหนียวจะมากกว่า
    - - ฮอร์โมนอินซูลิน ( Insulin )
        
        แหล่งสร้าง : จากเบต้าเซลล์ ( beta cell ) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่รอบนอกของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
        
        หน้าที่ : ลดระดับน้ำตาลในเลือด ( ระดับน้ำตาลในเลือดปกติ 80 - 100 มิลลิกรัม / 100 ลบ.ซม. ) โดย- เพิ่มการนำกลูโคสเข้าสู่เซลล์กล้ามเนื้อและเซลล์ตับ- กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนกลูโคสให้เป็นไกลโคเจน ( โมเลกุลของคาร์โเก็บสะสมไว้ภายในเซลล์บไฮเดรตที่สร้างจากกลูโคส )
        
        ความผิดปกติ : ทำให้เกิดโรคเบาหวาน( diabetes mellitus)โรคนี้เกิดจากตับอ่อนสร้าง ฮอร์โมนอินซูลิน(lnsulin) ได้น้อย
        หรือไม่ได้เลยทำให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อไม่สามารถเปลี่ยนกลูโคสในเลือดให้เป็นไกลโคเจนเก็บสะสมไว้ภายในเซลล์ได้จึงเกิดการสะสมของน้ำตาลในเลือดเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดมีมากเกินปกติก็จะถูกไตขับออกมาในปัสสาวะ
      - ฮอร์โมนกลูคากอน ( Glucagon )
        
        แหล่งสร้าง : จากแอลฟาเซลล์( alpha cell ) ซึ่งเป็นเซลล์ที่อยู่ส่วนในและเป็นเซลล์ส่วนใหญ่ของกลุ่มเซลล์ไอส์เลตออฟแลงเกอร์ฮานส์
        
        หน้าที่ : เพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด กระตุ้นให้เซลล์ตับและเซลล์กล้ามเนื้อเปลี่ยนไกลโคเจนให้เป็นกลูโคสปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด เพิ่มการสังเคราะห์กลูโคสจากกรดอะมิโนและกรดไขมัน
- - - - เกิดตั้งเเต่ทารกในครรภ์มารดาในช่วง2 -3เดือนของการตั้งครรภ์ทำให้เกิดความผิดพลาดในการสร้างอวัยวะ เช่น ปากเเละเพดาน
      - ปากแหว่ง
        
        ด้านบนของปากมีช่องเว้า ปากเเหว่งไม่สมบูรณ์หรือปากเเหว่งบางส่วนอาจมีรอยไปถึงจมูก อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
        
        สาเหตุ : การเชื่องของขากรรไกรบนเเละส่วนจมูกยื่นใกล้กลางไม่สำเร็จ
      - เพดานโหว่
        
        แผ่นกระดูกกระโหลกศรีษะประกอบเป็นเพดานเเข็ง2แผ่นไม่เชื่อมกัน
        
        สาเหตุ : ความบกพร่องของการเชื่อมส่วนยื่นของเพดานปากด้านข้าง ผนังกลางจมูก
        
        มี2ชนิด
        
        ชนิดสมบูรณ์ : มีรอยเเยกทั้งเพดานเเข็งเเละเพดานอ่อน อาจมีขากรรไกรยื่น
        
        ชนิดไม่สมบูรณ์ : มีช่องที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
  - - - เศษอาหารหมักหมมหรือหินปูน ทำให้เกิดเเบคทีเรียเเละเกิดการอักเสบ
    - - เป็นการอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟันมักเกิดที่เหงือกก่อนเเล้วลามไปเนื้อเยื่อ อักเสบทำให้เหงือกร่นเเละสูญเสียฟัน
    - - รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel เเละ dentine โรคเเทรกซ้อนที่สำคัญ "Osteomyelitis / Cellulitis"
    - - เกิดจาก herpes simplex virus ระยะเเรกเป็นvesicleขนาดเล็กที่ริมฝีปาก ต่อมาเเตกเป็นเเผล ถ้าร่างกายมีความต้านทานลดลง จะเกิดรอยโรคซ้ำบริเวณเดิม
    - - เป็นเเผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก มักเป้นเเผลตื้นคลุมด้วย exudate สีเทารอบๆเป็นสีเดงมักหายใน1สัปดาห์
    - - เกิดจากเชื้อรา Candida albicans พบในเด็กเล็กที่ภูมิต่ำ บริเวณที่อักเสบคลุมด้วย fibro - suppurative exudate ที่มีเชื้อราปน
    - - เคลือบฟัน (enamel) : เป็ นส่วนที่แข็งที่สุดของฟันมี
        ส่วนประกอบของ แคลเซียมและฟอสเฟต
      - เนื้อฟัน (dentine) : เเข็งน้อยกว่าเคลือบฟัน มีการสร้างสารละลายตลอดเวลา มีเซลล์จำนวนมาก
      - โพรงประสาทฟัน (pulp) : เป็นที่อยู่ของเส้นเลือดมาหล่อเลี้ยงเเละนำของเสียออกจากฟันเเละมีเส้นประสาทรับความรู้สึก
      - เคลือบรากฟัน (cementum) : ส่วนของเนื้อเยื่อปริทันต์ที่อยู่ในรากฟัน มีเส้นประสาทไหลเวียนจำนวนมาก
      - เหงือก (gingiva) : เนื้อเยื่อที่หุ้มตัวฟันเเละกระดูกขากรรไกรไว้
  - - - เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus พบ tonsil บวมโตมีexudate สีขาวคลุมที่ผิว ภาวะเเทรกซ้อนที่สำคัญ "Peritonsillar abscess"
    - - เกิดจากการอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆพบtonsilขนาดใหญ่กว่า2 เซนติเมตร เนื่องจาก limphoid hyperplasia
- - - - Acute gastritis
        
        สาเหตุ: ระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
        
        พยาธิสภาพ: เริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosivegastritis
      - Chronic gastritis
        
        สาเหตุ: การท้นกลับน้ำดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยาASA กาติดเชื้อ Helicobacter pylori
        
        รอยโรค : รอยแผลเป็น→ลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะอาหาร
  - - - เป็นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหารหลายจุด เกิดขึ้นเป็น ครั้งคราว และหายเองประมาณ 6 สัปดาห์ มักพบมากในผู้ป่วยหลังผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนเเรง
    - - มีลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหารมีลักษณะเรื้อรัง ขอบเเผลนูนบวมเมื่อหายจะเป็นเเผลเป็นมี2ชนิด
        
        แผลที่กระเพาะอาหาร(Gastric ulcer)
        
        พบได้ในทุกส่วนของกระเพาะอาหาร ทั้งส่วน
        กระเพาะอาหาร ฟันดัส ไพโรริก และแอนทรัมอายุตั้งเเต่40 ขึ้นไป
        
        สาเหตุ : สาเหตุมักพบเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินของกระเพาะอาหารลดลงทำให้เกิดแผลได้ง่าย
        
        แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenal ulcer)
        
        แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenal ulcer)
        
        แผลเกิดบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น มักพบในทุกวัยโดยเฉพาะคนที่มีภาวะความเครียดสูง ดื่มสุราเเละสูบบุหรี่
        
        สาเหตุ : จากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
    - - น้ำย่อยในกระเพาะมีกรด เมื่อกระเพาะทะลุกรดหลั่งออกมาในช่องท้องทำให้เยื่อบุช่องท้องอักเสบ ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องอย่างหนัก
      - สาเหตุ : การติดเชื้อ Helicobacter pylori / การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
- - - - มักพบในเพศชายพยาธิสภาพพบที่ rectum และ sigmoid colonไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsis
        ทำให้ content ผ่านไม่ได้/colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่าผนังหนาเเละพองออก
    - - เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู่ / เกิดภาวะลำไส้อุดตัน
- - - - ระดับ bilirubin ในเลือดสุงกว่าปกติ2เท่า
      - อาการ : ผิวหนัง ตาเหลือง
      - สาเหตุ : มีการเเตก RBC เพิ่มขึ้น / มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับbilirubin/มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีภายในเเละภายนอกตับ
    - - ภาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง โดยมีสาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ nephrotic syndrome
      - ภาวะalbumin ต่ำ
      - การหลั่งADH↑,Aldosterone ↑
    - - การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล(Prehepatic block)
      - การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids(Intrahepatic sinusoidal block)
      - การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาติก(Posthepatic block)
    - - เป็นการอักเสบของตับจากการติดเชื้อ virus หรือ reactionจากยาและสารเคมี มีการทำลายparenchymal cell และมีtransaminases (SGOT,SGPT) ปล่อยเข้ากระแสเลือด
    - - เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบมีfibrosis และมี nodular regeneration ทำให้มีความผิดปกติทั้งโครงสร้างและหน้าที่ของตับ/ตับมีรูปร่างบิดเบี้ยว เเข้ง อุดตันทางเดินน้ำดีเกิดPortal hypertention
      - Disorders of the gall bladder
        
        นิ่วในทางเดินน ้าดี (Gallstones)
        
        Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี(Cholangitis)
        
        hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีภายในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigmentstones
        
        Cholecystitis การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่ว
        ในถุงน้ำดี ก้อนนิ่วจะไปอุดตันท่อน้ำดีความดันในถุงสูงทำให้ถุงน้ำดีขาดเลือดเกิดการอักเสบ
        
        มี2ชนิด
        
        นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterolstones)
        
        เกิดจากการมีCholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี หรือการบีบตัวของกล้ามเนื้อในถุงน้ำดีมีสมรรถภาพไม่เพียงพอ จึงไม่สามารถบีบสารออกได้หมด
        
        นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน (Pigment or bilirubinstones)
        
        มักพบในผู้ป่วยตับเเข็งหรือมีความผิดปกติของเลือดโรคโลหิตจางธาลัสซีเมียโรคโลหิตจางจากการขาดเอนไซม์ G6PD