Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร, อิสยาภรณ์ คุณาสินสุวรรณ 623601176 1B 85 -…
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โครงสร้างของทางเดินอาหาร
ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร
ปาก
หลอดอาหาร
กระเพาะอาหาร
ลำไส้เล็ก
ลำไส้ใหญ่
ทวารหนัก
ต่อมที่เกี่ยวข้องกับการทางานของ GIT
ต่อมน้ำลาย
ตับอ่อน / ตับ
โรคของช่องปาก
ความพิการแต่กำเนิด
Hare Lip and Cleft palate
โรคปากแหว่งเพดานโหว่
สามารถเกิดได้ตั้งแต่ทารกอยู่ในครรภ์มารดา
ปากแหว่ง
เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากในลักษณะช่องว่างเล็กๆเรียกว่า ปากแหว่งไม่สมบูรณ์
ถ้ารอยแยกนี้ต่อเนื่องไปถึงจมูกเรียกว่า ปากแหว่งสมบูรณ์ อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
สาเหตุจากการเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลาง เพื่อเป็นเพดานปากปฐมภูมิ ไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่
สาเหตุจากความบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง , ผนังกลางจมูก, และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง เพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูมิ
ชนิดสมบูรณ์ คือมีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน บางครั้งอาจมีที่ขากรรไกรด้วย
ชนิดไม่สมบูรณ์ คือมีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
การอักเสบ
Gingivitis เหงือกอักเสบ
เศษอาหารหมักหมมหรือหินปูน พอกอยู่ที่ฟัน
ทำให้ Bacteria เจริญได้ดี
เกิดการอักเสบ
Periodonitis
เป็นการอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟัน
มักเกิดที่เหงือกก่อน แล้วลุกลามทำลาย tissue
เป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันในคนอายุ35 ปีขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel และ dentine
โรคแทรกซ้อนที่สาคัญ คือ Osteomyelitis และ Cellulitis
Recurrent herpes labialis เริมในช่องปากชนิดเป็นซ้ำ
เกิดจากherpes simplex virus
Aphthous ulcer แผลร้อนใน
เป็นแผลที่เกิดซ้าในช่องปาก
คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง
มักหายภายใน 1 สัปดาห์
Oral candidiasis (Thrush) เชื้อราในปาก
เกิดจากเชื้อรา Candida albicans
พบในเด็กเล็ก/ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ/ได้รับยาปฏิชีวนะ
บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative exudate ที่มีเชื้อราปนอยู่
ฟัน
เคลือบฟัน (enamel)
ส่วนที่แข็งที่สุดของฟัน
มีส่วนประกอบของ แคลเซียมและฟอสเฟต
เนื้อฟัน (dentine)
เป็นส่วนที่แข็งน้อยกว่าเคลือบฟัน ชั้นนี้มีการสร้างและสลายอยู่ตลอดเวลา
โพรงประสาทฟัน (pulp)
เป็นที่อยู่ของเส้นเลือดที่นาอาหารมาหล่อเลี้ยงฟัน และนำของเสียออกจากฟัน และมีเส้นประสาทรับความรู้สึกของฟัน
เคลือบรากฟัน (cementum)
เป็นส่วนของเนื้อเยื่อปริทันต์ที่อยู่ภายในรากฟัน ด้านหลังของเหงือก ซึ่งมีเส้นประสาทไหลเวียนมาก
เหงือก (gingiva)
เนื้อเยื่อที่หุ้มตัวฟันและกระดูกขากรรไกรไว้
Thrush
Tonsillitis
Acute tonsillitis
เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus
พบ tonsilบวมโต มี exudateสีขาว คลุมอยู่ที่ผิว
ภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญคือ Peritonsillarabscess
Chronic hypertrophic tonsillitis
เกิดจากการอักเสบของ tonsilเป็นๆหายๆ
พบ tonsilมีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมีlymphoid hyperplasia
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps คางทูม
เกิดจากการติดเชื้อไวรัสกลุ่ม Paramyxovirus
ติดต่อกันโดยทาง น้าลาย เสมหะ มักจะพบในเด็กอายุ 5-10ปี
ผู้ชายอาจจะมีอัณฑะอักเสบ (Orchitis)
ผู้หญิงอาจจะมีรังไข่อักเสบ(Oophoritis)
อาจมีเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบร่วมด้วย (Meningoencephalitis)
โรคของหลอดอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresiaเป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
Esophageal stenosisเป็นภาวะที่บางส่วนของ หลอดอาหารตีบ
Achalasia
เป็นความผิดปกติร้ายแรงของหลอดอาหาร
จานวน myentericganglion cell ในผนังหลอดอาหารที่ทาหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจานวนลดลงหรือไม่มี
กลืนอาหารลำบากและสำลัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก
Esophageal varices
หลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis
หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal hypertension ทำให้เกิดแผลได้
โรคของกระเพาะอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Diaphragmatic hernia ทำให้พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
Congenital pyloric stenosis
ความผิดปกติของกระเพาะอาหาร
Gastritis โรคกระเพาะอาหารอักเสบ
เป็นการอักเสบของ gastric mucosaจากสารระคายเคืองและความบกพร่องกลไกลป้องกัน
Chronic gastritis
สาเหตุ
การท้นกลับน้ำดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยาASA การติดเชื้อ Helicobacter pylori
รอยโรค
รอยแผลเป็น→ลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะอาหาร
Acute gastritis
เป็นการอักเสบเยื่อบุกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน
สาเหตุ ระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
Peptic ulcer แผลในกระเพาะอาหาร
ตำแหน่งที่พบได้ เช่น หลอดอาหารส่วนล่าง กระเพาะอาหาร ลาไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร
เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหาร กับความต้านทานต่อกรด
โรคกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน(Acute ulcer)
มีลักษณะเป็นแผลตื้นไม่ลึก
มักพบเป็นแผลหลายจุด เกิดขึ้นเป็นครั้งคราว และหายเองประมาณ 6สัปดาห์
มักพบมากในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
โรคกระเพาะอาหารแบบเรื้อรัง(Chronic peptic ulcer)
มีลักษณะเป็นแผลลึก
แผลมีลักษณะเรื้อรัง ขอบแผลนูนบวมเมื่อแผลหายจะเกิดรอยแผลเป็น
แผลที่กระเพาะอาหาร(Gastric ulcer)
เป็นแผลที่พบได้ในทุกส่วนของกระเพาะอาหาร ทั้งส่วนกระเพาะอาหาร ฟันดัส ไพโรริก และแอนทรัม
มักพบมากในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 40ปี ขึ้นไป
สาเหตุมักพบเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินของกระเพาะอาหารลดลง
แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น(Duodenal ulcer)
เป็นชนิดที่มีแผลเกิดบริเวณลาไส้เล็กส่วนต้น
สาเหตุจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
มักพบในทุกวัย โดยเฉพาะคนที่มีภาวะความเครียดสูง อารมณ์แปรปรวน และมีความวิตกกังวลมาก รวมถึงพฤติกรรมการดื่มสุรา และสูบบุหรี่
สาเหตุ
การติดเชื้อHelicobacter pylori แบคทีเรียแกรมลบ
ติดต่อโดยการกินอาหารหรือน้าดื่มที่ปนเปื้อนเชื้อจากอุจจาระของผู้ติดเชื้อ
การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ได้แก่ แอสไพริน และกลุ่มยาแก้ปวดข้อ พบว่าผู้ที่ใช้ยากลุ่มนี้เป็นประจา จะมีโอกาสเป็นแผลที่กระเพาะอาหาร และมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น เลือดออก แผลทะลุ
ยาจะระคายต่อเยื่อบุกระเพาะอาหารโดยตรง และทาลายกลไกในการต้านทานต่อกรดของเยื่อบุกระเพาะอาหารและลาไส้
Peptic ulcer perforate กระเพาะอาหารทะลุ
เมื่อกระเพาะทะลุกรดในกระเพาะจะหลั่งออกมาในช่องท้อง ทำให้เยื่อบุช่องท้อง peritoneum อักเสบเรียกช่องท้องอักเสบ peritonitis
สาเหตุ
การติดเชื้อ Helicobacter pylori
การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresiaเป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosisเป็นภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
Intussusception โรคลำไส้กลืนกัน
เป็นภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย
ส่วนที่กลืน เรียก intussuscipienส่วนที่ถูกกลืน เรียก intussusceptum
พบในเด็กเล็ก โดยเฉพาะเด็กผู้ชาย
สาเหตุ
ยังไม่ทราบว่าอะไรเป็นสำเหตุ
บางรายพบว่า เกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้ หรือ จากความผิดปกติในผนังของลำไส้เล็กที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด
Intestinal adhesion
การติดกันของลำไส้ หรือการที่ลาไส้ติดกับอวัยวะส่วนอื่น ทาให้มีการดึงรั้งลาไส้
Content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทาให้ลำไส้อุดตันได้
สาเหตุจากการอักเสบหรือภายหลังการผ่าตัดในช่องท้อง
เกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆในลำไส้ตามปกติ เรียก “ภาวะลาไส้อืด (Paralyticileus) หรือ Non mechanical obstruction”
เกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบ หรืออุดตันทั้งหมด เรียก “ลำไส้ตีบตัน (Mechanical obstruction)”
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung’sdisease or Congenital megacolon
มักพบในเพศชาย
พยาธิสภาพพบที่ rectum และ sigmoid colon
ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsisทาให้ content ผ่านไม่ได้
Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Imperforate anus
ความผิดรูปของทวารหนักและเรคตั้ม
เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8สัปดาห์ ยังคงอยู่
เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้
Diverticular disease โรคถุงผนังลำไส้อักเสบ
การที่ mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่งออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
มักพบในผู้สูงอายุ, รับประทานอาหารที่มีกากใยอาหารน้อย,ไม่ออกกาลังกาย
ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง→เพิ่มแรงดัน →ติ่งแตก →abscess, peritonitis
Hemorrhoid
ริดสีดวงทวารหนัก
ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและ เนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลาไส้ตรง ที่เรียกว่า hemorrhoidal tissue
hemorrhoidal tissue จะมีหน้าที่ ป้องกัน กล้ามเนื้อของทวารหนัก รวมทั้งหูรูด ระหว่าง ถ่ายอุจจาระ และช่วยให้ทวารหนักปิดได้สนิท ในขณะที่เราอยู่เฉย
สาเหตุ
เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น
เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดานานๆ
เกิดจากการเบ่งอุจจาระบ่อยๆ จากท้องผูก
การยกของหนัก การยืนนานๆ
การตั้งครรภ์
โครงสร้างและสรีรวิทยาของตับ
หน้าที่ของตับ
สร้างและหลั่งน้ำดี
ควบคุมการสร้างและสลายคาร์โบไฮเดรท โปรตีน ไขมัน วิตามิน
มีการสลายและขับออกของฮอร์โมน
ทำการเปลี่ยนโครงสร้างและขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย
ความผิดปกติของตับ
Jaundice ดีซ่าน
ระดับ bilirubinในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า
อาการ ผิวหนัง ตาsclera เหลือง
สาเหตุ มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น
มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
ลดการconjugationของ bilirubin
มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในและภายนอกตับ
Ascites อาการท้องมาน
เป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง โดยมีสาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ nephrotic syndrome
มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และvena cava
ภาวะalbumin ต่ำ
การหลั่งADH↑,Aldosterone ↑
(Portal hypertension) ภาวะความดันเลือดสูงในเส้นเลือดดาพอร์ตัล
การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล (Prehepaticblock)
การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids (Intrahepaticsinusoidal block)
การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดาเฮปพาติก (Posthepaticblock)
การเกิด Portal hypertentionระยะยาวทาให้เกิดปัญหา
Varices หลอดโลหิตโป่ง
splenomegaly ม้ามโต
ascites ท้องมาน
hepatic encephalopathy โรคสมองจากโรคตับ
Hepatitisไวรัสตับอักเสบ
เป็นการอักเสบของตับเกิดจากการติดเชื้อ virusหรือ reactionจากยาและสารเคมี
Viral hepatitis
Drug induce hepatitis ได้แก่ Paracetamol ,Aspirin,Isoniazid
Alcohol hepatitis เป็นภาวะแทรกซ้อนประเภทเฉียบพลันที่ร้ายแรงที่สุดของโรคตับ จากแอลกอฮอล์ ผู้ป่วย SAH จะมีอาการตับวายเฉียบพลัน
Cirrhosis ตับแข็ง
เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบมีfibrosis และมี nodular regenerationทาให้มีความผิดปกติทั้งโครงสร้างและหน้าที่ของตับ
ตับรูปร่างบิดเบี้ยว คลาพบเป็นก้อนแข็ง ทาให้เกิดการอุดตันของทางเดินน้าดี เกิดportal hypertention
Disorders of the gall bladder โรคในระบบทางเดินน้ำดีที่พบบ่อย
การอุดตันและการอักเสบ
นิ่วในทางเดินน้ำดี (Gallstones) หมายถึงนิ่วที่เกิดขึ้นและมีอยู่ในทางเดินน้ำดี อาจพบในถุงน้ำดีหรือท่อน้ำดีก็ได้ เรียก Cholelithiasis
Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้าดี (Cholangitis)
hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้าดีภายในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones
Cholecystitis การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่วในถุงน้ำดี
ก้อนนิ่วจะไปอุดตันท่อน้ำดีส่งผลให้น้าดีไหลออกจากถุงน้าดีเข้าสู่ลำไส้ไม่ได้
ความดันในถุงน้าดีสูงขึ้น ไปกดเบียดหลอดเลือดต่างๆที่หล่อเลี้ยงถุงน้าดี
ถุงน้ำดีจึงขาดเลือดเนื้อเยื่อถุงน้ำดีจึงเกิดการบาดเจ็บ เกิดเป็นการอักเสบขึ้น
แบ่งเป็น 2ชนิด
นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterol stones)
พบบ่อยประมาณ 80%
มีลักษณะแข็งเป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว
เกิดจากการมีCholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี
สาเหตุ
การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี
การไม่เคลื่อนที่ของน้าดี
นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน (Pigment or bilirubin stones)
มีขนาดเล็กกว่าและมีสีคล้ำกว่า
มักพบในผู้ป่วยโรคตับแข็งหรือผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของเลือด
สาเหตุ
เกิดจากการมี unconjugatedbilirubinเพิ่มมากขึ้นในน้ำดี เนื่องจากมีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ
มีการอักเสบถุงน้ำดีและท่อน้ำดีเรื้อรัง
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน
ความผิดปกติของตับอ่อนมักแสดงอาการออกมาเมื่อความผิดปกตินั้นได้ลุกลามไปมากแล้ว
ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute pancreatitis)
ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง (Chronic pancreatitis)
Chronic calcifying pancreatitis
มักพบในผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง
Chronic obstructive pancreatitis มีความสัมพันธ์กับการตีบของOddi sphinctor
สาเหตุและกลไกการเกิดตับอ่อนอักเสบ
Acute pancreatitis
เกิดจากท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก น้าย่อยจากตับอ่อนจะย่อยเนื้อเยื่อตนเอง
การอุดตันทางเดินน้าดี ทาให้น้าดีไหลเข้าสู่ตับอ่อน
แอลกอฮอล์ ทาให้ตับอ่อนหลั่งน้าย่อยมากขึ้น และทาให้ Oddisphinctorหดเกร็ง
Chronic pancreatitis
การดื่มเหล้า สูบบุหรี่ รับประทานอาหารมัน
ภาวะแคลเซียมในเลือดสูงการอุดตันท่อในตับอ่อนเป็นเวลานาน
อิสยาภรณ์ คุณาสินสุวรรณ 623601176 1B 85