Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โรคทางช่องปาก
ความพิการแต่กำเนิด
Hare Lip and Cleft palate
สาเหตุ
การบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง(lateral palatine processes),ผนังกลางจมูก(nasal septem),และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง(median palatine processes) เพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูม
แบ่งออกเป็น
ชนิดสมบูรณ์
มีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน บางครั้งอาจมีที่ขากรรไกรด้วย
ชนิดไม่สมบูรณ์
มีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดาลอ่อน
ผู้ป่วยมักมีลิ้นไก่แฉกและมักมีปากแหว่งร่วมด้วย
การอักเสบ
Gingivitis
สาเหตุ
เศษอาหารหมักหมมหรือหินปูนพอกอยู่ที่ฟัน ทำให้ Bacteria เจริญได้ดีจนเกิดการอักเสบ
Periodonitis
สาเหตุ
การอักเสบของเนื่อเยื่อที่อยู่รอบฟัน
มักเกิดที่เหงือกก่อน แล้วลุกลามทำลายเนื่อเยื่อ
ถ้าอักเสบเรื้อรัง อาจทำให้เหงือกร่น(Gingival recession) เป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันในคนอายุ 35 ปีขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel และ dentine
โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Osteomyelitis และ Cellulitis
Recurrent herpes labialis
สาเหตุ
herpes simplex virus
ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็กที่ mucocutaneous junction
ต่อมาแตกเป็นแผลและอาจมี secondary infection
ถ้าร่างกายมีความต้านทานลดลง จะเกิดรอยโรคซ้ำบริเวณเดิม
Aphthous ulcer(Canker sore)
เป็นแผลตื้น แผลเดียวหรือหลายแผลพร้อมกัน
คุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง
เป็นแผลที่เกิดซ้ำในปา มักหายภายใน 1 สัปดาห์
Oral candidiasis(Thrush)
สาเหตุ
เชื้อรา Candida albicans
พบในเด็กเล็ก/ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ/ได้รับยาปฏิชีวนะ
บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative exudate ที่มีเชื้อราปนอยู่
Tonsillitis
Acute tonsillitis
สาเหตุ
เชื้อ Streptococcus Staphylococcus
พบ tonsil บวมโต มี exudate สีขาว คลุมอยู่ที่ผิว
ภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Peritonsillar abscess
Chronic hypertrophic tonsillitis
เกิดจากการอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆ
พบ tonsil มีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม.
เนื่องจากมี Lymphoid hyperplasia
โรคต่อมน้ำลาย
Mumps
เกิดจาก เชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus
เป็นการอักเสบแบบ acute interstitial inflammation
ติดต่อโดยทาง น้ำลาย เสมหะ มักจะพบในเด็กอายุ 5-10 ปี
สำหรับผู้ชายอาจจะมีอัณฑะอักเสบ(Orchitis)
ผู้หญิงอาจจะมีรังไข่อักเสบ(Oophoritis)
อาจมีเยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบร่วมด้วย(Meningoencephalitis)
โรคของหลอดอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresia
ภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
Esophageal stenosis
ภาวะที่บางส่วนของหลอดอาหารตีบ
Achalasia
จำนวน myenteric ganglion cell ในผนังหลอดอาหารที่ทำหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่มี
อาการ
กลืนอาหารลำบากและสำลัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก
Esophageal varices
หลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง
เป็นเส้นเลือดที่ท่ออาหาร esophagus ส่วนล่างเกิดการขยายตัว ทำให้เกิดผนังของเส้นเลือดบางลงง่ายต่อการฉีกขาดหรือแตกและมีเลือดออก
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal hypertension ทำให้เกิดแผลได้
Stomach
ความพิการแต่กำเนิด
ความพิการแต่กำเนิด
Diaphragmatic hernia
ทำให้พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
Congenital pyloric stenosis
Gastritis
การอักเสบของgastric mucosa จากสารระคายเคืองและความบกพร่องกลไกป้องกัน
mucosa เกิดอันตรายต่อเส้นเลือดเกิดการบวม -เลือดออก-รอยถลอก-เสี่ยงมะเร็ง
Acute gastritis
สาเหตุ
ระคายเคืองจากอาหาร ยา แอลกอฮอร์ การติดเชื้อ
พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกกระเพาะอาหาร
อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
Chronic gastritis
สาเหตุ
การท้นกลับน้ำดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยาASA การติดเชื้อ Helicobacter pylori
รอยโรคเป็นรอยแผลเป็น โดยลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะ
Peptic ulcer
สาเหตุ
เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะกับความต้านทานต่อกรด
ตำแหน่งที่พบได้ เช่น หลอดอาหารส่วนล่าง กระเพาะอาหาร ลำไส้ส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร
ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย และเกิดแผลบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร พบได้ทุกวัย
Acute ulcer
แผลไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
มักเป็นแผลหลายจุด เกิดขึ้นเป็นครั้งคราวและหายเองประมาณ 6 สัปดาห์
มักพบมากในผู้ป่วยหลังผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
Chroninic peptic ulcer
แผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
แผลมีลักษณะเรื้อรัง ขอบแผลนูนบวม เมื่อแผลหายจะเกิดรอยแผลเป็นแบ่งเป็น 2 ชนิด
แผลที่กระเพาะอาหาร(Gastric ulcer)
เกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินของกระเพาะอาหารลดลง
แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น(Duodenal ulcer)
เกิดจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
Peptic ulcer perforate
เมื่อกระเพาะทะลุกรดในกระเพาะจะหลั่งออกมาในช่องท้อง ทำให้เยื่อบุช่องท้อง peritoneum อักเสบเรียกช่องท้องอักเสบ(peritonitis)
ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องอย่างมาก หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมอาจจะทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนและเสียชีวิตได้
สาเหตุ
ติดเชื้อ Helicobacter pylori,การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
Intussusception
สาเหตุ
ยังไม่ทราบแน่ชัด บางรายพบว่า เกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้หรือความผิดปกติในผนังลำไส้เล็กที่เป็นมาแต่กำเนิด
ภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย ส่วนกลืนเรียกว่า intussuscipie ส่วนที่ถูกกลืนเรียก intussusceptum พบในเด็กเล็กโดยเฉพาะผู้ชาย
Intestinal adhesion
การติดกันของลำไส้หรือการที่ลำไส้ติดกับอวัยวะส่วนอื่น ทำให้มีการดึงรั้งลำไส้
Content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทำให้ลำไส้อุดตันได้
เกิดจากอักเสบหรือภาคหลังการผ่าตัดในช่องท้อง
Intestinal obstruction
เกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆในลำลำไส้ตามปกติ เรียก ภาวะลำไส้อืด(Paralytic ileus)หรือ Non mechanical obstruction
หรือเกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบหรืออุดตันทั้งหมด เรียก ลำไส้ตีบตัน(Mechanical obstruction)
ภาวะที่สิ่งต่างๆในลำไส้ ได้แก่ น้ำ อาหาร น้ำย่อยและของเหลวต่างๆในลำไส้ไม่สามารถเคลื่อนผ่านลำไส้ได้ตามปกติ จึงก่อให้เดิดอาการ แน่นท้อง อึดอัด ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียนและไม่ผายลม
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung's disease or Congenital megacolon
พยาธิสภาพพบที่ rectum และsigmoid colon
ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsis ทำให้ content ผ่านไม่ได้
Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Imperforate anus
เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู่ เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้
Diverticular disease
การที่ mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่งออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
มักพบในผู้ป่วยสูงอายุ,รับประทานอาหารที่มีกากใยอาหารน้อย,ไม่ออกกำลังกาย
ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง - เพิ่มแรงดัน - ติ่งแตก - abscess,peritonitis
Hemorrhoid
เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น
เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนานๆเกิดจากการเบ่ง อุจจาระบ่อยๆ การยกของหนัก การยืนนานๆ รวมทั้งการตั้งครรภ์ ทำให้เลือดไหลกลับไม่สะดวก
เกิดจากการการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและเนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรงที่เรียกว่า hemorrhoidal tissue
hemorrhoidal tissue จะมีหน้าที่ ป้องกัน กล้ามเนื้อของทวารหนัก รวมทั้งหูรูดระหว่างถ่ายอุจจาระและช่วยให้ทวารหนักปิดได้สนิทในขณะที่เราอยู่เฉย
ความผิดปกติของตับ
Jaundice
มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น
มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
ลด conjugation ของ bilirubin
มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในและภายนอกตับ
อาการผิวหนัง ตา sclera เหลือง
ระดับ bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า
Ascites
ภาวะท้องมานเป็นารสะสมของเหลวในช่องท้อง โดยมีสาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ neephrotic syndrome
มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และvena cava
ภาวะ albumin ตำ
Portal hypertension
การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล
การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids
การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาติก
Hepatitis
การอักเสบของตับเกิดจากการติดเชื้อ virusหรือreaction จากยาและสารเคมี มีการทำลาย papenchymal cell และมี transaminases(SGOT,SGPT) ปล่อยเข้ากระแสเลือด
Cirrhosis
เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดการอักเสบมี fibrosis และมี nodular regeneration ทำให้มีความผิดปกติทั้งโครงสร้างและหน้าที่ของตับ
ตับรูปร่างบิดเบี้ยว คลำพบเป็นก้อนแข็ง ทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินน้ำดี เกิด portal hypertention
Disorders of the gall bladder
การอุดตันและอักเสบ
พบในท่อน้ำดีเรียก Cholelithiasis ประกอบด้วย
Choledocholithiasis นิ่วเกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี(Cholangitis)
hepalithiasis เกิดในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stoness
Cholecystitis การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่วในถุงน้ำดี
นิ่วในทางเดินน้ำดี
Cholesterol stones
สาเหตุ
การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี
การไม่เคลื่อนที่ของน้ำดี
Pigment or bilirubin stones
สาเหตุ
มี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดี เนื่องจากมีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติหรือมีการอักเสบถุงน้ำดีและท่อดีเรื้อรัง
Disorders of the pancreas
Acute pancreatitis
เกิดจากท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก น้ำย่อยจากตับอ่อนจะย่อยเนื้อเยื่อตนเอง
Chronic pancreatitis
Chronic calcifying pancreatitis
มักผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง
Chronic obstructive pancreatitis
มีความสัมพันธ์กับการตีบของ Oddi sphinctor