Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram

- - - - การเคี้ยว การคุลกเคล้าอาหารที่กระเพาะและลำไส้
    - - การย่อยอาหารโดยน้ำย่อยชนิดต่าง ๆ ที่อยู่ในทางเดินอาหาร รวมทั้งที่ผลิตมาจากตับ ตับอ่อน และถุงน้ำดี
  - - - ต่อมน้ำลาย
        
        ต่อมน้ำลายใต้ลิ้น (Sublingual Gland)
        
        ต่อมน้ำลายใต้ขากรรไกรล่าง (Submandibulary Gland)
        
        ต่อมน้ำลายข้างกกหู (Parotid Gland)
      - ตับอ่อน / ตับ
  - - - Teeth
        
        Deciduous Teeth (ฟันน้านม)
        
        Permanent Teeth (ฟันแท้)
        
        Incisors (ฟันตัด)
        
        Canines (ฟันเขี้ยว)
        
        Premolars (ฟันกราม)
        
        Molars (ฟันกรามหลัง)
        
        ฟันมี 2 ชุด
        
        ฟันน้านม มี 20 ซี่
        
        ฟันแท้ มี 32 ซี่
      - Tongue
        
        ทำหน้าที่คลุกเคล้า รับรส ออกเสียง การกลืน
        
        ตุ่มรับรส (Taste bud)
        
        มีเซลล์รับรส (gustatory cell)
      - Salivary glands
        
        มีคุณลักษณะ Amylase ช่วยในการย่อยแป้ง Mucin เป็นเมือก pH 6.0-7.0 Anti-bacterial chemicals
      - Liver
      - Gall bladder
      - Pancreas
    - - ปาก (mouth หรือ oral cavity)
        
        Vestibule
        
        เป็นส่วนของช่องปากที่อยู่ระหว่างแก้มและริมฝีปาก ทางด้านนอกกับเหงือกและฟันด้านใน ติดต่อกับภายนอกทาง oral fissure โดยมีรูเปิดของท่อจากต่อมน้าลาย parotid ตรง ข้ามกับฟันกรามบนซี่ที่ 2
        
        Oral cavity proper
        
        เป็นส่วนของเหงือกและฟัน ด้านหลังเปิด ติดต่อกับคอหอย บริเวณใต้ลิ้นจะมีสันนูนยึดใต้ลิ้นกับพื้นช่อง ปาก เรียกว่า lingual frenulum และบริเวณโคนแต่ละข้างจะมี sublingual papillae ซึ่งเป็นรูเปิดของ submandibula
      - Pharynx (คอหอย)
        
        Nasopharynx
        
        Oropharynx
        
        Laryngopharynx
      - Esophagus (หลอดอาหาร)
      - Stomach (กระเพาะอาหาร)
      - Small Intestine (ลำไส้เล็ก)
        
        Duodenum
        
        เป็นบริเวณที่มีสารเคมีหลายชนิด
        
        Jejunum
        
        เป็นส่วนที่มีการดูดซึมอาหารมากที่สุด
        
        Ileum
        
        อยู่ปลายสุดต่อกับลำไส้ใหญ่มีขนาดเล็กและยาวที่สุด
      - Large Intestine (ลำไส้ใหญ่)
        
        ทำหน้าที่ ดูดน้ำ ดูดเกลือ น้ำดี และแร่ธาตุกลับเข้าสู่ร่างกาย ดูดซึมสารอาหารที่หลงเหลือจากลำไส้เล็ก
- - - - โรคปากแหว่งเพดานโหว่ (Hare Lip and Cleft palate)
        
        สามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่อยู่ในครรภ์มารดา
        
        ในช่วงเดือนที่ 2 และเดือนที่ 3 ของการตั้งครรภ์ ทำให้เกิดความผิดพลาดในการสร้างอวัยวะ
        
        ปากแหว่ง
        
        สาเหตุ
        
        การเชื่อมของขากรรไกรด้านบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลาง เพื่อเป็นเป็นเพดานปากปฐมภูมิไม่สมบูรณ์
        
        ชนิด
        
        ปากแหว่งสมบูรณ์
        
        รอยแยกต่อเนื่องไปถึงจมูก
        
        ปากแหว่งไม่สมบูรณ์ หรือ ปากแหว่งบางส่วน
        
        เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากในลักษณะช่องว่างเล็ก ๆ หรือเว้าเล็กน้อย
        
        เพดานโหว่
        
        สาเหตุ
        
        ความบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง (lateral palatine processes) , ผนังกลางจมูก(nasal septum) , และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง(median palatine processes) เพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูมิ
        
        ชนิด
        
        ชนิดสมบูรณ์
        
        มีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน อาจมีที่ขากรรไกรด้วย
        
        ชนิดไม่สมบูรณ์
        
        มีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นเพดานอ่อน
    - - ฟันผุ (Dental caries)
        
        รอยโรคที่มีการทำลายสารenamel และ dentine
        
        โรคแทรกซ้อนสำคัญ
        
        กระดูกอักเสบ (Osteomyelitis)
        
        เป็นภาวะติดเชื้อที่ลุกลามเข้าสู่กระดูก
        
        เซลล์เนื้อเยื่ออักเสบ (Cellulitis)
        
        ภาวะติดเชื้อบริเวณผิวหนังหรือเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง
      - เริมในช่องปาก (Recurrent herpes labialis)
        
        สาเหตุ
        
        herpes simplex virus
        
        ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็ก ที่
        mucocutaneous junction ของริมฝีปาก
        
        แตกเป็นแผล และอาจมี secondary infection
        
        มีโอกาสเกิดรอยโรคซ้ำบริเวรเดิม
      - เชื้อราในปาก (Oral candidiasis (Thrush) )
        
        สาเหตุ
        
        เชื้อรา Candida albicans
        
        อาการ
        
        บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative
        exudate ที่มีเชื้อราปนอยู่
      - เหงือกอักเสบ (Gingivitis)
        
        อาการ
        
        เหงือกบวม เหงือกนิ่มผิดปกติ หรือเหงือกร่น
        
        เลือดออกได้ง่าย เมื่อแปรงฟันหรือใช้ไหมขัดฟัน บางครั้งจะเห็นสีแดงหรือชมพูติดอยู่ที่แปรงสีฟันหรือไหมขัดฟัน
        
        การเปลี่ยนแปลงของสีเหงือก จากที่มีสีชมพูดูสุขภาพดีกลายเป็นสีแดงเข้มหรือคล้ำ
        
        มีกลิ่นปาก หรือรู้สึกมีรสชาติที่ไม่ดีภายในปาก
        
        เหงือกมีหนอง
        
        ฟันโยก
        
        สาเหตุ
        
        เศษอาหารหมักหมม
        
        หินปูนพอกที่ฟัน
        
        การดูแลสุขอนามัยภายในช่องปากไม่ดี
      - โรคปริทันต์อักเสบ (periodontitis)
        
        สาเหตุ
        
        เชื้อแบคทีเรีย
        
        พยาธิสภาพ
        
        เป็นการอักเสบของเนื่อเยื่อที่อยู่ที่รอบฟัน
        
        เกิดการลุกลามจนทำลาย tissue
        
        อักเสบเรื้อรัง อาจทำให้เหงือกร่น
        
        สาเหตุการสูญเสียของคน อายุ 35 ปีขึ้นไป
      - แผลร้อนใน (Aphthous Ulcers)
        
        สาเหตุ
        
        การตอบสนองต่อแบคทีเรียในปาก
        
        เชื้อไวรัส
        
        เกิดการบาดเจ็บที่ปาก
        
        เกิดจากความเครียด
        
        การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
        
        มีประจำเดือน
        
        มีปัญหาเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
        
        การแพ้อาหาร หรือการขาดวิตามินและแร่ธาตุ
        
        อาการ
        
        มักหายภายใน 1 สัปดาห์
        
        คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบ ๆ เป็นสีแดง
        
        มักเป็นแผลตื้น แผลเดียวหรือหลายแผลพร้อมกัน
        
        เป็นแผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก
      - ต่อมทอนซิลอักเสบ (Tonsillitis)
        
        ชนิด
        
        Acute tonsillitis
        
        สาเหตุ
        
        เชื้อ Streptococcus Staphylococcus
        
        พยาธิสภาพ
        
        พบ tonsil บวมโต มี exudate สีขาวคลุมอยู่ที่ผิว
        
        ภาวะแทรกซ้อนสำคัญ
        
        ฝีที่ทอนซิล (Peritonsillar abscess)
        
        Chronic hypertrophic tonsillitis
        
        สาเหตุ
        
        การอักเสบของทอนซิลที่เป็น ๆ หาย ๆ
        
        อาการแสดง
        
        พบ tonsil มีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมี
        lymphoid hyperplasia
  - - - สาเหตุ
        
        ติดเชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus
      - ภาวะแทรกซ้อน
        
        ผู้ชายอาจมีอัณฑะอักเสบ (Orchitis)
        
        ผู้หญิงอาจมีรังไข่อักเสบ (Oophoritis)
        
        เยื่อหุ้มสมองและสมองอักเสบ (Meningoencephalitis)
      - อาการ
        
        เป็นการอักเสบแบบ acute interstitial inflammation
        
        ติดต่อผ่านทางน้ำลาย เสมหะ
  - - - Esophageal stenosis
        
        ภาวะที่บางส่วนของหลอดอาหารตีบ
      - Esophageal atresia
        
        ภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
      - Achalasia
        
        เป็นความผิดปกติร้ายแรงของหลอดอาหาร
        
        หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก
        
        อาการ
        
        กลืนอาหารลำบากและสำลัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
      - หลอดเลือดในหลอดอาหารโป่งพอง (Esophageal varices)
        
        สาเหตุ
        
        สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis
        
        อาการและอาการแสดง
        
        การแข็งตัวของเลือดไม่ดีโดยดูจาก Prothrombin time ยาวขึ้น
        
        จำนวนเกล็ดเลือดต่ำลง
        
        ม้ามโต
        
        ขนาดของหลอดเลือดที่ขั้วตับ portal vein มากกว่า 13 มล. จากวัดจาก ultrasound
  - - - ไส้เลื่อนกระบังลม (Diaphragmatic hernia)
        
        ภาวะที่รูดังกล่าวมีขนาดใหญ่ขึ้น มีผลทำให้อวัยวะในช่องท้องอย่างกระเพาะอาหารส่วนบนสามารถเลื่อนขึ้นมาอยู่บริเวณทรวงอกผ่านทางรูของกระบังลม
      - Congenital pyloric stenosis
    - - Gastritis
        
        ชนิด
        
        Acute gastritis
        
        สาเหตุ
        
        การระคายเคือง
        
        การติดเชื้อ
        
        พยาธิสภาพ
        
        เริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
        
        พบรอยโรคacute hemorrhagic erosive gastritis
        
        Chronic gastritis
        
        สาเหตุ
        
        การท้นกลับน้ำดี
        
        การระคายเคืองเรื่อรัง
        
        การติดเชื้อ Helicobacter pylori
        
        ยาASA
        
        การดื่มเหล้า
        
        พยาธิ
        
        รอยแผลเป็น→ลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะอาหาร
      - แผลในกระเพาะอาหาร (Peptic ulcer)
        
        ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย
        
        เกิดแผลบริเวณเยื่อบุอาหาร
        
        สาเหตุ
        
        เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหาร กับความต้านทานต่อกรด
        
        การติดเชื้อ Helicobacter pylori แบคทีเรียแกรมลบ
        
        การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์
        
        ยาจะระคายต่อเยื่อบุกระเพาะอาหารโดยตรง
        
        ตำแหน่งที่พบ
        
        หลอดอาหารส่วนล่าง
        
        กระเพาะอาหาร
        
        ลำไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร
        
        ชนิด
        
        Acute ulcer
        
        พยาธิสภาพ
        
        มีลักษณะเป็ นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
        
        มักพบเป็นแผลหลายจุด เกิดขึ้นเป็นครั้งคราว
        
        หายเองประมาณ 6 สัปดาห์
        
        มักพบในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
        
        Chronic peptic ulcer
        
        พยาธิสภาพ
        
        มีลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
        
        ขอบแผลนูนบวม
        
        ชนิด
        
        2 more items...
      - Diverticular disease
      - กระเพาะอาหารทะลุ (Peptic ulcer perforate)
        
        สาเหตุ
        
        น้ำย่อยในกระเพาะมีฤทธิ์เป็นกรด
        
        กระเพาะทะลุ กรดในกระเพาะหลั่งในช่องท้อง
        
        เยื่อบุช่องท้อง peritoneum อักเสบเรียกช่องท้อง
        อักเสบ peritonitis
        
        การติดเชื้อ Helicobacter pylori
        
        การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
        
        อาการ
        
        ปวดท้องมาก
  - - - Congenital atresia
        
        เป็นภาวะที่ไม่มีส่วน
        ใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
      - Congenital stenosis
        
        เป็นภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
      - โรคลำไส้กลืนกัน (Intussusception)
        
        เป็นภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย
        
        ส่วนที่ถูกกลืนเรียกว่า intussusceptum
        
        ส่วนที่กลืน เรียก intussuscipien
        
        จะพบในเด็กเล็ก ที่เป็นผู้ชาย
      - Intestinal adhesion
        
        สาเหตุ
        
        การอักเสบ
        
        การผ่าตัดภายในช่องท้อง
        
        พยาธิสภาพ
        
        ภาวะการติดกันของลำไส้ หรือ ลำไส้ติดกับอวัยวะส่วนอื่น ทำให้มีการดึงรั้งลำไส้
        
        Content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทำให้ลำไส้อุดตันได้
      - ลำไส้อุดตัน (Intestinal Obstruction)
        
        ภาวะที่สิ่งต่าง ๆ ในลำไส้ ได้แก น้ำย่อย และ ของเหลวต่าง ๆ ในลำไส้ไม่ผ่านเคลื่อนผ่านได้ตามปกติ
        
        อาการและอาการแสดง
        
        แน่นท้อง
        
        อึดอัด
        
        ปวดท้อง
        
        คลื่นไส้อาเจียน
        
        ไม่ผายลม
        
        สาเหตุ
        
        ภาวะลำไส้อืด (Paralytic ileus) หรือ Non mechanical obstruction
        
        อาจเกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่าง ๆ ในลำไส้ตามปกติ
        
        ลำไส้ตีบตัน (Mechanical obstruction)
        
        หรือเกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบ หรืออุดตันทั้งหมด
  - - - Hirschsprung’s disease or Congenital megacolon
        
        Hirschsprung disease
        
        พยาธิสภาพ
        
        พบที่ rectum และ sigmoid colon
        
        ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsis
        ทำให้ content ผ่านไม่ได้
        
        Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังและพองออก
      - Imperforate anus
        
        เป็นความพิการผิดรูปของทวารหนักและrectum
        
        เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควร
        หายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู่
      - Diverticular disease
        
        mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่ง
        ออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
        
        ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง→
        เพิ่มแรงดัน →ติ่งแตก →abscess, peritonitis
      - Hemorrhoid
        
        สาเหตุ
        
        เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น
        
        เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนาน ๆ
        
        ท้องผูก
        
        การตั้งครรภ์
        
        พยาธิสภาพ
        
        ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือด และเนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ที่เรียกว่า hemorrhoidal tissue
  - - - อาการ
        
        ผิวหนัง ตา sclera เหลือง
        
        ระดับ bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติ 2 เท่า
      - สาเหตุ
        
        มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น
      - พยาธิสภาพ
        
        ลดการconjugation ของ bilirubin
        
        มีการอุดตันของทางเดินน ้าดีทั้งภายในและ
        ภายนอกตับ
        
        มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ bilirubin
    - - ภาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง
      - สาเหตุ
        
        โรคตับเรื้อรัง
        
        มะเร็ง
        
        หัวใจขวาล้มเหลว
        
        ตับอ่อนอักเสบ
        
        nephrotic syndrome
      - พยาธิสภาพ
        
        มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic veinและvena cava
        
        ภาวะalbumin ต่ำ
        
        การหลั่งADH↑,Aldosterone ↑
    - - ภาวะความดันเลือดสูงในเส้นเลือดดำพอร์ตัล
      - บริเวณที่เกิด
        
        การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล
        (Prehepatic block)
        
        การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids
        (Intrahepatic sinusoidal block)
        
        การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาติก
        (Posthepatic block)
        
        ปัญหาที่ตามมาเมื่อเกิด Portal hypertention มีระยะยาว
        
        Varices
        
        splenomegaly
        
        ascites
        
        hepatic encephalopathy
    - - สาเหตุ
        
        ติดเชื้อไวรัส
        
        reactionจากยาและสารเคมี
        
        มีการทำลาย parenchymal cell และมีtransaminases(SGOT ,SGPT) ปล่อยเข้ากระแสเลือด
      - ชนิด
        
        Viral hepatitis
        
        Drug induce hepatitis
        
        Paracetamol
        
        Aspirin
        
        Isoniazid
        
        Alcohol hepatitis
    - - เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบมี
        fibrosis และมี nodular regeneration ทำให้มีความผิดปกติทั้งโครงสร้างและหน้าที่ของตับ
      - พยาธิสภาพ
        
        ตับรูปร่างบิดเบี้ยว
        
        คลำพบก้อนแข็ง เกิดการอุดตั้นของท่อน้ำดี
        
        เกิด portal hypertention
  - - - นิ่วที่เกิดขึ้นและมีอยู่ในทางเดินน้ำดี อาจพบอาจพบในถุงน้ำดีหรือท่อน้ำดีก็ได้ เรียก Cholelithiasis
        
        Choledocholithiasis
        
        นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี (cholangitis)
        
        hepatolithiasis
        
        นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีภายในตับ มีแคลเซียทเป็นส่วนประกอบหลัก
        
        Cholecystitis
        
        การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่วในภุงน้ำดี
      - สาเหตุ
        
        การเกิดนิ่วทางเดินน้ำดีจาก Cholesterol
        
        การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี
        
        การไม่เคลื่อนที่ของน้ำดี
        
        ลักษณะ
        
        เป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว
        
        การเกิดนิ่วทางเดินน้ำดีจากบิลิรูบิน
        
        เกิดจากการมี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดี เนื่องจากมีการทำลายเม็ดเลือดแดงมากผิดปกติ
        
        มีการอักเสบถุงน้ำดีและท่อน้ำดีเรื้อรัง
        
        ลักษณะ
        
        มีขนาดเล็กกว่าและมีสีคล้ำกว่าชนิดที่เกิดจาก
        คอเลสเตอรอล
        
        มักพบในผู้ป่วยโรคตับแข็งหรือผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของเลือด
  - - - ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute
        pancreatitis)
        
        สาเหตุ
        
        เกิดจากท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก น้ำย่อยจากตับอ่อนจะย่อยเนื้อเยื่อตนเอง
        
        การอุดตันทางเดินน้ำดี ทำให้น้ำดีไหลเข้าสู่ตับอ่อน
        
        แอลกอฮอล์ ทำให้ตับอ่อนหลั่งน้ำย่อยมากขึ้น
        และทำให้ Oddi sphinctor หดเกร็ง
      - ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง (Chronic
        pancreatitis)
        
        สาเหตุ
        
        บุหรี่
        
        ภาวะแคลเซียมสูง
        
        เหล้า
        
        อาหารมัน
        
        การอุดตันท่อในตับอ่อนเป็นเวลานาน