Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โครงสร้างระบบทางเดินอาหาร
1.ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร
2.ต่อที่เกี่ยวกับการทำงานของ GIT
-ต่อมน้ำลาย
-ตับอ่อน/ตับ
โรคของช่องปาก
1.ความพิการแต่กำเนิด
Hare Lip and Clef palate
โรคปากแหว่งเพดานโหว่
โรคปากแหว่งเพดานโหว่
เกิดได้ตั้งแต่อยู่ในครรภ์ของแม่ช่วงเดือนที่ 2-3 ของการตั้งครรค์ จะทำให้เกิดความผิดพลาดในการสร้างอวัยวะ ปากและเพดานปาก
ปากแหว่ง
เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากเป็นช่องว่างเล็กๆเว้าเล็กๆ เรียกว่าปากแหว่งไม่สมบูรณ์ หรือ แหว่งบางส่วน
ถ้ารอยแยกไปถึงจมูก จะเรียกว่าปากแหว่งสมบูรณ์ อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
สาเหตุของปากแหว่ง มาจากการเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลางเพื่อเป็นปากปฐมภูมิไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่
สาเหตุมาจากการเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลาง เพื่อเป็นเพดานปากปฐมภูมิไม่สมบูรณ์
เป็นภาวะที่แผ่นกระดูกของกระโหลกศรีษะที่ประกอบเป็นเพดานแข็งทั้งสองแผ่นไม่เชื่อมกัน
ผู้ป่วยมักจะมีอาการปากแหว่งร่วมด้วย ผู้ป่วยเพดานโหว่มักจะลิ้นไก่สั้น
สาเหตุมาจาก ความบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง,ผนังกลางจมูก และ ส่วนที่ยื่นเพดานปากกลางเพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูมิ
เพดานโหว่ แบ่งออกเป็น 2 ชนิด 1.ชนิดสมบูรณ์ ที่เพดานแข็งและอ่อนจะมีรอยแยก บางครั้งจะมีที่ขากรรไกรด้วย
2.ชนิดไม่สมบูรณ์ จะมีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน
2.การอักเสบ
ฟัน
เคลือบฟัน (Enamel)
เป็นส่วนที่แข็งแรงที่สุดของฟัน
เนื้อฟัน(Dentine)
แข็งน้อยกว่าเคลือบฟันจะแข็งพอๆกับกระดูก มีการสร้างและสลายอยู่ตลอดเวลา มีเซลล์จำนวนมากอยู่
โพรงประสาทฟัน (pulp)
เป็นที่อยู่ของเส้นเลือดที่นำอาหารมาเลี้ยงฟัน และนำของเสียออกจากฟัน มีเส้นประสาทรับความรู้สึก
เคลือบรากฟัน (Cementum
) อยู่ภายในรากฟัน ด้านหลังของเหงือก มีเส้นประสาทไหลเวียนมาก
เหงือก (Gingiva)
เนื้อเยื่อที่หุ้มฟันและกระดูกขากรรไกรไว้
Gingivitis
เศษอาหารหมักหมม หินปูนพอกอยู่ที่ฟัน ทำให้แบคทีเรียมันจะเจริญได้ดีทำให้เกิดการอักเสบ
Periodonitis
การอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟันมักจะเกิดที่เงือก่อนแล้วลามไปทำลายเนื้อเยื่อ
ถ้าอักเสบเรื้อรังอาจจะทำให้เหงือกร่น เป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันของคนในอายุ 35 ปีขึ้นไป
Dental caries
รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel และ dentine
โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Osteomyelitis และ Cellutitis
Aphthous ulcer (Canker sore)
มักจะเป็นแผลที่เกิดซ้ำมนช่องปาก เป็นแผลตื้น แผลเดียวหรือหลายแผลพร้อมกัน
คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง มักจะหายภายใน 1 อาทิตย์
Recurrent herpes labialis
เกิดจาก Herpes simplex virus ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็กที่ mucotaneous junction ของริมฝีปาก
ต่อมาแตกเป็นแผลและอาจจะมี secondary infection ถ้าร่างกายมีความต้านทานลดลงจะเกิดรอยโรคซ้ำบริเวณเดิม
Oral candidiasis (Thrush)
เกิดจากเชื้อรา Candida albican พบในเด็กเล็ก ผู้ที่มีภูมิต้านทานต่ำ ได้รับยาปฏิชีวนะ บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย Fibro-suppurative exsudate ที่มีเชื้อราอยู่
Tonsillitis
Acute tonsillitis
เกิดจากเชื้อ Streptococcus Stapphycococus พบทอนซิลบวมโตมี exudate สีขาวคลุมอยู่ที่ผิว ภาวะแทรกซ่อนคือ Peritonsillar abscess
Chronic hypertrophic tonsilitis
เกิดจากการอักเสบของทอนซิลเป็นๆหายๆ พบทอนซิลขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมี Lymphoid hyperplasis
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps
เกิดจากการติดเชื้อในกลุ่ม Paramyxovirus เป็นการอักเสบแบบ Acute intesrstitial inflammation ติดต่อทางน้ำลาย เสมหะ มักพบในเด็กอายุ 5-10 ปี
สำหรับผู้ชายอาจจัมีอัณฑะอักเสบ ผู้หญิงจะมีรังไข่อักเสบ อาจมีเยื่อหุ้มสมองอักเสบและสมองอักเสบร่วมด้วย
โรคหลอดอาหาร
ความพิการแต่กำเนิด
Esophageal atresia
เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
Esophageal stenosis
เป็นภาวะที่บางส่วนของหลอดอาหารตีบ
Diaphragmatic hernia
ทำให้พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
Congenital pyloric stenisis
Achalasia
จำนวน myenteric ganglion cell ในผนังหลอดอาหารที่ทำหน้าที่ควบคุมหารหดตัวบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่มี A
กลืนอาหารลำบากและจะสำลัก โดยเฉพาะตอนกลางคืน หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนัวงบางและโป่งออก
Esophageal varices
หลอดเลือดดำโป่วที่หลอดอาหารส่วนล่าง เป็นเส้นเลือดท่ออาหาร esophagus ส่วนล่างเกิดการขยายตัว ทำให้เกิดผนังของเส้นเลือดบางลงง่ายต่อการฉีกขาดแตกและเลือดออก
สาเหตุทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยวจาก portal hypertension ทำให้เกิดแผลได้
ความผิดปกติของกระเพาะอาหาร
Gastritis
เป็นการอักเสบของ gastric mucosa จากสารระคายเคืองและความบกพร่องของกลไกป้องกัน คือ mucosa เกิดอันตรายต่อเส้นเลืด-บวม-เลือดออก-รอยถลอก-เสี่ยงเป็นมะเร็ง
ชนิดที่ 1 Acute gastritis
สาเหตุมาจากการระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อยุกระเพาะอาหาร อาจพบรอยโรค เรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
-
ชนิดที่ 2 Chronic gastritis
สาเหตุการท้นน้ำกลับน้ำดี การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยา ASA การติดเชื้อ Helicobacter pylori รอยโรค แผลเป็น-เลือดออก-แผลในกระเพาะอาหาร
Peptic ulcer
ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะถูกทำลายและเกิดแผลบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร พบโรคนี้ได้ทุกเพศทุกวัย
ตำแหน่งที่พบ
เช่น หลอดอาหารส่วนล่างกระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร เกิดจากการเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหารกับความต้านทานต่อกรด
โรคกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน (acute ulcer)
มีลักษณะเป็นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร มักพบเป็นแผลหลายจุดเกิดขึ้นเป็นครั้งคราว และ หายเองประมานหกอาทิตย์ มักพบในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดหรือมีโรคติดเชื้อรุนแรง
โรคกระเพาะอาหารแบบเรื้อรัง (Chronic peptic ulcer)
มีลักษณะเป็นแผลลีกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหารแผลมีลักษณะเรื้อรังขแบแผลนูฯบวมเมื่อแผลหายจะเกิดรอยแผลเป็นแบ่งเป็น 2 ชนิด
-
แผลที่กระเพาะอาหาร (Gastric ucler)
เป็นแผลที่พบได้ทุกส่วนในกระเพาะอาหาร พบมากในผู้ที่มีอายุ 40 ขึ้นไป ทั้งชายหญิงเท่าๆกัน สาเหตุมักเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปบซินของกระเพาะอาหารลดลงทำให้เกิดแผลได้ง่าย
แผลที่ลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenal ucler)
เป็นชนิดที่มีแผลเกิดบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น สาเหตุจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น พบในทุกวัยโดยเฉพาะคนที่มีภาวะความเครียดสูง อารมณ์แปรปรวน และมีความวิตกกังวล รวมถึงพฤติกรรมการดื่มสุราและสูบบุหรี่
สาเหตุ
การติดเชื้อ Helicobacter pylori แบคทีเรียแกรมลบ ติดต่อโดยการกินอาหารหรือน้ำดื่มที่ปนเปื้อนเชื้อจากอุจจาระของผู้ติดเชื้อ แล้วเข้าไปฝังตัวอยู่ใต้บุกระเพาะ ระยะแรกอาจทำให้เกิดกระเพาะอาหารอักเสบซึ่งจะเป็นเรื้อรังนานต่อมาจะกลายเป็นแผล
สาเหตุ
การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตรอยด์ ได้แก่ แอสไพริน ยาแก้ปวดข้อ คนที่ใช้ยาพวกนี้เป็นประจำจะมีโอกาสเป็นแผลที่กระเพาะอาหารและมีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน เชื่อ เลือกออก แผลทะลุ ยาจะระคายต่อเยื่อบุกระเพาะโดยตรง และทำลายกลไกการต้านทานต่อกรดของเยื่อบุกระเพาะอาหารและลำไส้
Peptic ulcer perforate
น้ำย่อยในกระเพาะมีฤทธ์เป็นกรด เมื่อกระเพาะทะลุกรดในกระเพาะจะหลั่งออกมาในช่องท้องทำให้เยื่อบุช่องท้อง peritoneum อักเสบเรียกช่องท้องอักเสบ peritonitis
ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องอย่างมาก หากไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสมอาจจะทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนและทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ สาเหตุที่พบมากที่สุด คือ การติดเชื้อ Helicobacter pylori การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการแต่กำเนิด
Congenital atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนชองลำไส้เล็กตีบ
Intussusception
เป็นภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย ส่วนที่กลืนเรียก intussuscipien ส่วนที่ถูกกลืนเรียก intussusceptum พบในเด็กเล็กโดยเฉพาะเด็กผู้ชาย
สาเหตุ บางรายเกิดหลังการติดเชื้แของลำไส้หรือจากความผิดปกติในผนังของลำไส้เล็กที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด เช่น ก้อนติ่งเนื้อ หรือ กระพุ้งลำไส้
Intesinal adhesion
การติดกันของลำไส้หรือการที่ลำไส้ติดกับอวัยวะส่วนอื่นทำให้มีการดึงรั้งลำไส้ content ผ่านไม่สะดวก เป็นมากทำให้ลำไส้อุดตันได้ สาเหตุจากการอักเสบหรือภายหลังการผ่าตัดในช่องท้อง
Intestinal obstruction
ภาวะที่สิ่งต่างๆในลำไส้ พวกน้ำ อาหาร น้ำย่อย ในลำไส้ไม่สามารถเคลื่อนผ่านลำไส้ได้ตามปกติ จึงก่อให้เกิดอาการ แน่นท้อง อึดอัด ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน และ ไม่ผายลม อาจเกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆในลำไส้ตามปกติเรียก ภาวะลำไส้อืด หรือเกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบ หรืออุดตัน เรียก ลำไส้ตีบตัน
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการแต่กำเนิด
มักพบในเพศชาย พยาธิสภาพพบที่ rectum และ sigmoid colon ทำให้ content ผ่านไม่ได้ Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก
Imperforate anus เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู่ เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้
Diverticular disease
Mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่งออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon พบในผู้สูงอายุ รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อยไม่ออกกำลังกาย ทำให้เกิดหารหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง -เพิ่มแรงดัน-ติ่งแตก-abscess,peritonitis
Hemorrhoid
ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและเนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ที่เรียกว่า Hemorrhoidal tissue
Hemorrhoidal tissue ป้องกันกล้ามเนื้อของทวารหนัก รวมทั้งหูรูด ระหว่างถ่ายอุจจาระ และช่วยให้ทวารหนักปิดได้สนิทในขณะที่เราอยู่เฉย
สาเหตุ เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนานๆเกิดดรเบ่งอุจจาระบ่อยๆ จากท้องผูก การยกของหนัก การยืนนานๆ รวมทั้งการตั้งท้อง ทำให้เลือดไหลกลับไม่ดี
โครงสร้างและสรีรวิทยาของตับ
หน้าที่ของตับ
สร้างและหลั่งน้ำดี, ควบคุมการสร้างและสลายคาร์โบไฮเดรท,ควบคุมการสร้างและสลายโปรตีน ไขมัน วิตามิน ,มีการสลายและขับออกของฮอร์โมน ,ทำการเปลี่ยนโครงสร้างและขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย
ความผิดปกติของตับ
Jaundice
ระดับ Bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า อาการ ผิวหนัง ตา sclera เหลือง สาเหตุมาจากมีการแตกของเซลล์เม็ดเลือดแดงเพิ่มขึ้น มีความบกพร่องของเซลล์ตับในการจับ billirubin ลดการ conjugation ของ bilirubin มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในและนอกตับ
Ascites
ภาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้องโดยมีสาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ มีการรบกวรการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และ vene cava มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และ vena cava ภาวะ albumin ต่ำ
Portal hypertension
ภาวะความดันเลือดสูงในเส้นเลือดดำพอร์ตัล
1.การอุดตันที่เกิดมนเส้นเลือดพอร์ตัล
2.การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids
3.การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาทิก
เกิดจาก portal hypertention ระยะยาวทำให้เกิดปัญหา
Hepatitis
เป็นการอักเสบของตับจากการติดเชื้อ virus หรือ reaction จากสารเคมี มีการทำลาย parenchmal cell ปล่อยเข้ากระแสเลือด
Cirrhosis
ความผิกปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบมี fribrosis และ nodular regeneration ทำให้มีความผิดปกติทั้งโคร
งสร้างและหน้าที่ของตับ
ตับรูปร่างบิดเบี้ยว คลำพบก้อนแข็ง ทำให้เกิดการอุดตันของทางเดินน้ำดี เกิดPortal hypertention
Disorder of the gall bladder
โรคระบบทางเดินน้ำดีที่พบบ่อย ได้แก่ การอุดตันและการอักเสบ นิ่วในทางเดินน้ำดี หมายถึง นิ่วที่เกิดขึ้นและมีอยู่ในทางเดินน้ำดี อจพบในถุงน้ำดีหรือท่อน้ำดีก็ได้ เรียก Cholelithiasis ประกอบด้วย
นิ่วทางเดินน้ำดี
Choledocholithiasis
นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี
Hepatplithiasis
นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีภายในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones
Cholecystitis
การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่วในถุงน้ำดี ก้อนนิ่วจะไปอุดตันท่อน้ำดี ส่งผลให้น้ำดีไหลออกจากถุงน้ำดีเข้าสู่ลำไส้ไม่ได้ ความดันในถุงน้ำดีสูงขึ้นไปกดเบียดหลอดเลือดต่างๆที่หล่อเลี้ยงถุงน้ำดี ถุงน้ำดีจึงขาดเลิอก เนื้อเยื่อถุงน้ำดีจึงเกิดการบาดเจ็บเกิดการอักเสบขึ้น
นิ่วในทางเดินน้ำดีแบ่งออกเป็น 2 ชนิด
4 more items...
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน (Disorders of the pancreas)
3 more items...