โรคปากแหว่งเพดานโหว่

• สามารถเกิดได้ตั้งแต่ทารกอยู่ในครรภ์มารดา
  ในช่วงเดือนที่ 2 และเดือนที่ 3 ของการตั้งครรภ์ท าให้เกิดความผิดพลาดในการสร้างอวัยวะ ได้แก่ ปากและเพดานปาก

ปากแหว่ง

• เกิดที่ด้านบนของริมฝี ปากในลักษณะช่องว่างเล็กๆหรือเว้าเล็กน้อย เรียกว่า ปากแหว่งไม่สมบูรณ์ หรือ ปากแหว่งบางส่วน
• ถ้ารอยแยกนี้ต่อเนื่องไปถึงจมูก เรียกว่า ปากแหว่งสมบูรณ์ อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
• สาเหตุจากการเชื่อมของขากรรไกรบนและส่วนยื่นจมูกใกล้กลาง เพื่อเป็นเพดานปฐมภูมิไม่สมบูรณ์

เพดานโหว่

• เป็นภาวะที่แผ่นกระดูกของกระโหลกศีรษะที่ประกอบเป็นเพดานแข็งไม่เชื่อมกัน
• ผู้ป่วยส่วนมากมักมีปากแหว่งร่วมด้วย
• ผู้ป่วยเพดานโหว่มักมีลิ้นไก่ 2 แฉก
• สาเหตุเกิดจากการบกพร่องของการเชื่อมของส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง (lateral palatine processes) , ผนังกลางจมูก (nasal septum) , และ/หรือส่วนยื่นเพดานปากกลาง
  (median palatine processes) เพื่อเป็นเพดานปากทุติยภูมิ
  แบ่งเป็น
  
  • ชนิดสมบูรณ์
  • ชนิดไม่สมบูรณ์

• Gingivitis : เศษอาหารหมักหมม หรือหินปูนพอกอยู่ที่ฟัน
  ทำให้ Bacteria เจริญได้ดี
• Periodonitis : เป็นการอักเสบของเนื้อเยื่อบริเวณรอบฟัน
  มักเกิดที่เหงือกก่อน แล้วลุกลามทำลาย tissue
  ถ้าอักเสบเรื้อรัง อาจะทำให้เหงือกกร่อน (Gingival recession)
  เป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียฟันในคนอายุ 35 ปีขึ้นไป
• Dental caries : รอยโรคที่มีการท าลายสาร enamel และ dentine
  โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Osteomyelitis และ Cellulitis
• Recurrent herpes labialis : เกิดจาก herpes simplex virus
  ระยะแรกเป็น vesicle ขนาดเล็ก ที่ mucocutaneous junction ของริมฝีปาก ต่อมาแตกเป็นแผล และอาจมี secondary infection
  ถ้าร่างกายมีความต้านทานลดลง จะเกิดรอยโรคซ้ำบริเวณเดิม
• Aphthous ulcer : เป็นแผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก
  มักเป็นแผลตื้น แผลเดียวหรือหลายแผลพร้อมกัน
  คลุมด้วย exudate สีเทาและรอบๆเป็นสีแดง มักหายภายใน 1 สัปดาห์
• Oral candidiasis (Thrush) : เกิดจากเชื้อรา Candida albicans
  พบในเด็กเล็ก ที่มีภูมิต้านทานต่ำ ได้รับยาปฏิชีวนะ
  บริเวณอักเสบจะคลุมด้วย fibro-suppurative exudate ที่มีเชื้อราปนอยู่

ฟัน

• เคลือบฟัน (enamel) : เป็นส่วนที่แข็งที่สุดของฟันมี
  ส่วนประกอบของ แคลเซียมและฟอสเฟต
• เนื้อฟัน (dentine) : เป็นส่วนที่แข็งน้อยกว่าเคลือบฟัน มีความแข็งพอๆ กับกระดูก ชั้นนี้มีการสร้างและสลายตลอดเวลา เป็นชั้นที่มีเซลล์เป็นจำนวนมาก
• โพรงประสาทฟัน (pulp) : เป็นที่อยู่ของเส้นเลือดที่นำสารอาหารมาหล่อเลี้ยงฟัน และนำของเสียออกจากฟัน มีเส้นประสาทรับความรู้สึกฟัน
• เคลือบรากฟัน (cementum) : เป็นส่วนของเนื้อเยื่อปริทันต์ที่อยู่ภายในรากฟัน ด้านหลังของเหงือก มีเส็นประสาทไหลเวียนมาก
• เหงือก (gingiva) : เนื้อเยื่อที่หุ้มตัวฟันและกระดูกขากรรไกรไว้

Tonsillitis
Acute tonsillitis

• เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus
• พบ tonsil โต มี exudate คลุมอยู่ที่ผิว
• ภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ Peritonsillar abscess
  Chronic hypertrophic tonsillitis
• เกิดจากการอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆ -พบ tonsil มีขนาดใหญ่กว่า 2 ซม. เนื่องจากมี lymphoid hyperplasia

Mumps

• เกิดจากการติดเชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus
• เป็นการอักเสบแบบ acute interstitial inflammation
• ติดต่อกันโดยทาง น้ำลาย เสมหะ มักพบในเด็ก 5-10 ปี
• สำหรับผู้ชายอามีอัณฑะอีกเสบ (Orchitis)
• ผู้หญิงอาจมีรังไข่อักกเสบ (Oophoritis)
• อาจมีเยื่อหุ้มสมองหรือสมองอักเสบร่วมด้วย (Meningoencephalitis)

ความพิการแต่กำเนิด

• Esophageal atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร
• Esophageal stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนของ
  หลอดอาหารตีบ

• Achalasia จำนวน myenteric ganglion cell ในผนังหลอดอาหาร
  ที่ทำหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่
• กลืนอาหารล าบากและสำลัก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
• หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางและโป่งออก

Esophageal varices

• หลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง
• เป็นเส้นเลือดที่ท่ออาหาร esophagus ส่วนล่าง
  เกิดการขยายตัว ทำให้เกิดผนังของเส้นเลือดบางลงง่ายต่อการฉีกขาดหรือแตก และมีเลือดออก
• สาเหตุที่ท าให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis
• หลอดเลือดดำมีลักษณะคดเคี้ยว จาก portal
  hypertension ทำให้เกิดแผลได้

ความพิการแต่กำเนิด

• Diaphragmatic hernia ทำให้พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
• Congenital pyloric stenosis

Gastritis

• เป็นการอักเสบของ gastric mucosa จากสารระคายเคืองและความบกพร่องกลไกป้องกัน
• mucosa เกิดอันตรายต่อเส้นเลือด→บวม →เลือดออก →รอยถลอก →เสี่ยงเป็นมะเร็ง
  ชนิดกระเพาะอาหารอักเสบ
  
  • Acute gastritis สาเหตุ ระคายเคืองจาก อาหาร ยา แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ
    พยาธิสภาพเริ่มจากอาการเลือดคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
    อาจพบรอยโรคเรียก acute hemorrhagic erosive gastritis
  • Chronic gastritis สาเหตุ การท้นกลับน้ำดี,การระคายเคืองเรื้อรัง การดื่มเหล้า ยา ASA การติดเชื้อ Helicobacter pylori
    รอยโรค รอยแผลเป็น→ลุกลามเลือดออก แผลในกระเพาะอาหาร

Peptic ulcer

• ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลายและเกิด
  แผลบริเวณเยื่อบุกระเพาะอาหาร
• พบโรคนี้ได้ทุกเพศทุกวัย
• ตำแหน่งที่พบได้ เช่น หลอดอาหารส่วนล่างกระเพาะอาหาร ลำไส้เล็กส่วนต้นที่ติดกับกระเพาะอาหาร
• เกิดจากความเสียสมดุลระหว่างปริมาณกรดที่
  หลั่งในกระเพาะอาหาร กับความต้านทานต่อกรด
  
  • โรคกระเพาะอาหารแบบเฉียบพลัน (Acute ulcer)
    มีลักษณะเป็นแผลตื้นไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
  • โรคกระเพาะอาหารแบบเรื้อรัง (Chronic peptic ulcer)มีลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ
    กระเพาะอาหาร แบ่งออกเป็น 2 ชนิด

1. แผลที่กระเพาะอาหาร (Gastric ulcer)
   สาเหตุมักพบเกิดจากความสามารถในการป้องกันกรด
   และเปปซินของกระเพาะอาหารลดลงทำให้เกิดแผลได้
2. แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenal ulcer)
   สาเหตุจากการหลั่งกรดที่มากขึ้น

Diverticular disease

• การอักเสบของกระเปาะบริเวณเยื่อบุลำไส้ใหญ่
  ที่ส่งผลให้เกิดอาการปวดท้องอย่างเฉียบพลันรุนแรง

สาเหตุ

• การติดเชื้อ Helicobacter pylori แบคทีเรียแกรมลบ
• ติดต่อโดยการกินอาหารหรือน ้าดื่มที่ปนเปื้อนเชื้อจากอุจจาระจาดผู้ติดเชื้อ
• ระยะแรก อาจทำให้เกิดกระเพาะอาหารอักเสบ ซึ่งจะ
  เป็นเรื้อรังนานต่อมา ทำให้กลายเป็นแผล
• การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ ได้แก่ แอสไพริน
• ยาจะระคายต่อเยื่อบุกระเพาะอาหารโดยตรง และทำลายกลไกในการต้านทานต่อกรดของเยื่อบุกระเพาะอาหารและลำไส้

Peptic ulcer perforate

• น้ำย่อยในกระเพาะมีฤทธิ์เป็นกรด ทำให้เยื่อบุช่องท้อง peritoneum อักเสบเรียกช่องท้อง อักเสบ peritoniti
• อาจทำให้เกิดโรคแทรกซ้อน หรือเสียชีวิตได้
• การติดเชื้อ Helicobacter pylori
• การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID

ความพิการแต่กำเนิด
Hirschsprung’s disease or Congenital megacolon

• มักพบในเพศชาย
• พยาธิสภาพพบที่ rectum และ sigmoid colon
• ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsis ทำให้ content ผ่านไม่ได้
• Colon ที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก

Imperforate anus

• เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ Anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์
• เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้

Diverticular disease

• การที่ mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่ง
  ออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
• มักพบในผู้สูงอายุ/รับประทานอาหารที่มีกากใยอาหารน้อย,ไม่ออกกำลังกาย
• ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง→
  เพิ่มแรงดัน →ติ่งแตก →abscess, peritonitis

Hemorrhoid

• ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือด และ
  เนื้อเยื่อ บริเวณส่วนปลายของลำไส้ตรง ที่เรียกว่า hemorrhoidal tissue จะมีหน้าที่ ป้องกัน กล้ามเนื้อของ ทวารหนัก ร่วมกับหูรูด ระหว่างถ่ายอุจจาระจะทำให้ทวารหนักปิดได้สนิท
  สาเหตุ
  1.เป็นความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น
  2.เกิดจากการเพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนานๆ เกิดจากการเบ่งอุจจาระบ่อยๆ ท้องผูก

Disorders of the gall bladder
โรคในระบบทางเดินน้ำดีที่พบบ่อย ได้แก่
การอุดตันและการอักเสบ
นิ่วในทางเดินน้ำดี (Gallstones)

• Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดิน
  น้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี (Cholangitis)
• hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดี
  ภายในตับ มีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones
• Cholecystitis การอักเสบของถุงน ้าดีจากโรคนิ่ว
  ในถุงน้ำดี
  
  • ก้อนนิ่วจะไปอุดตันท่อน้ำดี
  • ความดันในถุงน้ำดีสูงขึ้น
  • ถุงน้ำดีจึงขาดเลือด

นิ่วในทางเดินน้ำดี แบ่งเป็น 2 ชนิด

1. นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterol stones)

• พบบ่อยประมาณ 80% ของนิ่วในถุงน้ำดีทั้งหมด
• มีลักษณะแข็งเป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว
• เกิดจากการมีCholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี หรือการ
  บีบตัวของกล้ามเนื้อในถุงน้ำดีมีสมรรถภาพไม่เพียงพอ จึงไม่สามารถบีบสารออกได้หมด
  สาเหตุและกลไกการเกิดนิ่วในทางเดินน้ำดี
• การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี
• การไม่เคลื่อนที่ของน้ำดี

2. นิวที่ประกอบด้วยบิลิรูบิล (Pigment or bilirubin stones)

• มีขนาดเล็กกว่าและมีสีคล้ำกว่าชนิดที่เกิดจากคอเลสเตอรอล
• มักพบในผู้ป่วยตับแข็งหรือผู้ป่วยที่มีความผิดปกติของเลือด
  สาเหตุและกลไกการเกิดนิ่วในทางเดินน้ำดี
• เกิดจากการมี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดี