Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร
โครงสร้างของทางเดินอาหาร
1.ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร
ปาก
ปากเป็นส่วนต้นของระบบการย่อยอาหาร ซึ่งเกี่ยวข้องกับการย่อย โดยการเคี้ยวให้อาหารมีขนาดเล็กลง การรับรู้รส และการหลั่งน้ำลาย
คอหอย
เป็นทางผ่านของลมหายใจ เป็นทางผ่านของอาหารสู่หลอดอาหารและเป็นทางผ่านของลมหายใจสู่กล่องเสียง
หลอดอาหาร
ทางเดินอาหารจากกล่องเสียงถึงหลอดลม ย่อยสู่ปอด และจากหลอดอาหารถึงดูโอดินัม
กระเพาะอาหาร
เยื่อเมือกของกระเพาะอาหารมีต่อมสร้างกรดเกลืออ่อนๆ และน้ำ ย่อยอาหารประเภทโปรตีน
ถุงน้ำดี
ท่อน้ำดีมีหูรูดที่ปลายของมัน และจะเปิด เมื่อมีการย่อยอาหารเท่านั้น
ลำไส้เล็ก
แบ่งได้เป็น 3 ส่วน คือ ดูโอดีนัม (duodenum) เจจูนัม (jejunum) และอิเลอัม (ileum)
ลำไส้ใหญ่
แบ่งออกเป็น 3 ส่วน 1. กระเปาะลำไส้ใหญ่ หรือ ซีกัม (Caecum) หน้าที่รับกากอาหารจากลำไส้เล็ก 2. โคลอน (Colon) เป็นลำไส้ใหญ่ส่วนที่ยาวที่สุดมีหน้าที่ดูดซึมน้ำและพวกวิตามินบี12 3. ไส้ตรง หรือ เรกทัม (Rectum)เมื่อกากอาหารเข้าสู่ไส้ตรงจะทำให้เกิดความรู้สึกอยากถ่ายขึ้น
2.ต่อมที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของ GIT
ต่อมน้ำลาย
มีต่อมใหญ่ 3 ต่อม คือ 1. ต่อมน้ำลายพาโรติด (parotid) เป็นต่อมน้ำลายที่ใหญ่ที่สุด อยู่ ที่ด้านข้างของใบหน้าระหว่างหูกับคาง 2. ต่อมน้ำลายใต้คาง ขนาดเล็กกว่า อยู่ใต้กระดูกคางทั้งสองข้าง 3. ต่อมน้ำลายใต้ลิ้น ขนาดเล็กที่สุด อยู่ใต้เยื่อเมือกของปาก
ตับ
เป็นต่อมสำหรับการย่อยอาหาร เนื่องจากหลั่งน้ำดีไปสู่ดูโอดีนัม เพื่อย่อยอาหารประเภทไขมัน
ตับอ่อน
หน้าที่หลั่งน้ำย่อยไปสู่ดูโอดีนัม โดยทางท่อตับอ่อนและยังมีกลุ่มเซลล์ หลั่งอินซูลิน (insulin) เข้าสู่กระแสโลหิตโดยตรง จึงเป็นต่อมไร้ท่อด้วย
โรคของช่องปาก
ความพิการเเต่กำเนิด
โรคปากเเหว่งเพดานโหว่
ปากเเหว่ง เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากเเบบช่องเว้าเล็กๆ เรียกว่า ปากเเหว่งไม่สมบูรณ์ ถ้ารอยเเยกไปถึงจมูก เรียกว่า ปากเเหว่งสมบูรณ์
สาเหตุ จากการเชื่อมของขากรรไกรบนเเละส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลาง เพื่อเป็นเพดานปากปฐมภูมิไม่สมบูรณ์
เพดานโหว่ เป็นภาวะที่เเผ่นนกระดูกของกระโหหลกศีรษะที่ประกอบเป็นเพดานเเข็ว 2 เเผ่นไม่เชื่อมกัน
การอักเสบ
Gingivitis
เศษอาหารหมักหมม หรือหินปูนพอกอยู่ที่ฟัน
Periodonitis
เป็นการอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟัน
Dental carie
รอยโรคที่มีการทำลายสาร enamel เเละ dentine
Recurrent herpes labialis
เกิดจาก herpes simplex virus ระยะเเรกเป็น vesicle ขนาดเล็ก ต่อมาเเตกเป็นแผล
Aphthous ulcer
เป็นแผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก
Oral candidiasis
เกิดจากเชื้อรา Candida albicans พบในเด็กเล็กที่มีภูมิต้านทานต่ำ ได้รับยาปฏิชีวนะ
Tonsillitis
Acute tonsilliti
เกิดจากเชื้อรา Streptococcus Staphylococcus พบ tonsil บวมโต มี exudate สีขาวคลุมอยู่ที่ผิว
Chronic hypertrophic tonsillitis
เกิดจากการอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆ
โรคของต่อมน้ำลาย
Mumps
เกิดจากการติดเชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus เป็นการอักเสบเเบบ acute interstitial inflammation ติดต่อกันทางน้ำลาย เสมหะ มักพบในนเด็ก 5-10 ปี ผช.อาจมีอัณฑะอักเสบ ผญ.อาจมีรังไข่อักเสบ อาจมีเยื่อหุ้มสมองเเละสมองอักเสบร่วมด้วย
โรคของหลอดอาหาร
ความพิการเเต่กำเนิด
Achalasia
จำนวน myenteric ganglion cell ในผนังหลอดอาหารที่ทำหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่มี กลืนอาหารลำบากเเละสำลัก หลอดอาหารส่วนบนจะมีผนังบางเเละโป่งออก
Esophageal varices
หลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis
Stomach
ความพิการเเต่กำเนิด
Diaphragmatic hernia ทำให้พบส่วนนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ในทรวงอกได้
Congenital pyloric stenosis
ความผิดปกติของกระเพาะอาหาร
Gastritis
เป็นการอักเสบของ gastric mucosa จากสารระคายเคืองเเละความบกพร่องกลไกป้องกัน
Acute gastritis
สาเหตุ ระคายเคืองจาก อาหาร นา เเอลกอฮอล์ การติดเชื้อ เริ่มจากอาการเลือดคั่งเเละบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร
Chronic gastritis
สาเหตุ การท้นกลับนน้ำดี การระคายเคืองเรื้อรัง
Peptic ulcer
ภาวะที่เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย เเละเกิดเเผล
Acute ulcer
มีลักษณะเป็นแผลตื้ืนไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อกระเพาะอาหาร
Chronic peptic ulcer
มีลักษณะเป็นแผลลึกถึงชั้นกล้ามมเนื้อกระเพาะอาหาร เเผลเรื้อรัง ขอบเเผลนูนบวม
เเผลที่กระเพาะอาหาร(Gastric ulcer) ความสามารถในการป้องกันกรดเเละเปปซินของกระเพาะอาาหารลดลงทำให้เกิดเเผล
แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น(Duodenal ulcer) จากการหลั่งกรดที่มากขึ้น
สาเหตุ การติดเชื้อ Helicobacter pylori การใช้ยาเเก้ปสดกลุ่ม NSAID
โรคของลำไส้เล็ก
ความพิการเเต่กำเนิด
Congenital atresia เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก
Congenital stenosis เป็นภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ
Intussusception
เป็นภาวะที่ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กส่วนปลาย ส่วนที่กลืนนเรียก intussuscipien ส่วนที่ถูกกลืนเรียก intussusceptum
สาเหตุ เกิดหลังการติดเชื้อของลำไส้ การติดกันของลำไส้ การอักเสบ ภาวะที่สิ่งต่างๆในลำไส้ ลำไส้ตีบเเคบ
โรคของลำไส้ใหญ่
ความพิการเเต่กำเนิด
Hirschsprung's disease or Congenital megacolon
มักพบในเพศชาย พยาธิสภาพพบที่ rectum เเละ sigmoid colon ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไมม่มี peristalsis ทำให้ content ผ่านไม่ได้ Colon ส่วนที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาเเละพองออก
imperforate anus
เกิดจากเนื้อเยื่อที่เเยกระหว่าง rectum กับ Anus เกิดภาวะลำไส้อุดตันน
Diverticular disease
การที่ mucosa มีลักษณะคล้ายถุงยื่นเป็นติ่งออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon
Hemorrhoid
ริดสีดวงทวาร เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดเเละเนนื้อเยื่อบริเวณปลายของลำไส้ตรง
ความผิดปกติของตับ
Jaundice
ระดับ bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติ สาเหตุ มีการเเตก RBC เพิ่มขึ้น มีการอุดตันของทางเดินน้ำดีทั้งภายในเเละภายนอกตับ
Ascites
ถาวะท้องมานเป็นการสะสมของเหลวในช่องท้อง สาเหตุจากโรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ
Portal hypertension
1.การอุดตันที่เกิดมนเส้นเลือดพอร์ตัล
2.การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids
3.การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาติก
Hepatitis
เป็นการอักเสบของตับเกิดจากการติดเชื้อ virus หริอreaction จากยาเเละสารเคมี มีการทำลาย parenchymall cell เเละมี transaminases ปล่อยเข้ากระเเสเลือด
Cirrhosis
เป็นความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบมี fibrosis เเละมี nobular regeneration ทำให้มีความผิดปกติทั้งโครงสร้างเเละหน้าที่ของตับ
โรคในระบบทางเดินน้ำดี
นิ่วในทางเดินน้ำดี
Choledocholithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีร่วม เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี
Hepatolithiasis นิ่วที่เกิดในทางเดินน้ำดีภายในนนตับ มีเเคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลัก มีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones
Cholecystitis การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนนิ่วในถุงน้ำดี ก้อนนิ่วไปอุดตันท่อน้ำดี ส่งผลให้น้ำดีไหลออกจากถุงน้ำดีเข้าสู่ลำไส้ไม่ได้ ความดันในถึงนน้ำดีสูงขึ้น ไปกดเบียดหลอดเลือดต่างๆ ถึงน้ำดีเลยขาดเลือด
เเบ่งเป็น 2 ชนิด
1.นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล (Cholesterol stones)
มีลักษณะเเข็งเป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว เกิดจากการมี Cholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี หรือมีการบีบตัวของกล้ามเนื้อในถุงนน้ำดีมีสมรรถภาพไม่เพียงพอ
สาเหตุ การเปลี่ยนเเปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี การเคลื่อนที่ของน้ำดี
2.นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน (Pigment or bilirubin stones)
มีขนนาดเล็กกว่าเเละมีสีีคล้ำกว่าชนนิดที่เกิดจากคอเลสเตอรอล
เกิดจากการมี unconjugated bilibulin เพิ่มมากขึ้นนในนน้ำดี เนื่องจากมีการทำลายเม็ดเลือดเเดงมากผิดปกติ หรือมีการอักเสบถุงน้ำดีเเละท่อน้ำดีเรื้อรัง
ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน (Disorders of the pancreas)
1.ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute pancreatitis)
เกิดจากท่อในนตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการเเตก การอุดตันทางเดินน้ำดี ทำให้น้ำดีไหลเข้าสู่ตับอ่อน
2.ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง (Chronic pancreatitis)
มักมีความมสัมพันธ์กับการดื่มเหล้า สูบบุหรี่ รับประทานอาหารมัน ภาวะเเคลเซียมสูง การอุดตันท่อในตับอ่อนนเป็นเวลานาน
เเบ่งออกเป็น 2 ชนิด
1.Chronic calcifying pancreatitis มักพบในผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง
2.Chronic obstructive pancreatitis มีความสัมพันธ์กับการตีบของ Oddi sphinctor