Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลมารดาที่มีภาวะแทรกซ้อนในระยะหลังคลอด - Coggle Diagram
การพยาบาลมารดาที่มีภาวะแทรกซ้อนในระยะหลังคลอด
การติดเชื้อหลังคลอด
เยื่อบุมดลูกอักเสบ (Endometritis)
อาการและอาการแสดง
มีน้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น
น้ำคาวปลาไม่เปลี่ยนสีจะมีสีน้ำตาลแดงอาจมีเยื่อหุ้มรกออกมา
มดลูกมีขนาดใหญ่คลำได้ทางหน้าท้อง มีลักษณะนุ่ม กดเจ็บ
3 วันหลังคลอดมีไข้ไม่เกิน 38.8 องศาเซลเซียส
ชีพจร 90-120 ครัง้ ต่อนาที อาจมีอาการปวดศีรษะ อ่อนเพลีย
WBC>20,000/mm3 และมีการเพิ่มขึ้นของ neutrophil
การรักษา
การรักษาตามอาการ ร่วมกับการให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย
อุ้งเชิงกรานอักเสบ (Parametritis)
สาเหตุ
ติดเชื้อที่ปากมดลกูหรือมดลูกลามไปทางหลอดน้ำเหลือง ทำให้เกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบเป็นหนองในอุ้งเชิงกราน
อาการและอาการแสดง
ไข้ 38.9-40 องศาเซลเซียส ร่วมกับ tachycardia
มดลูกโตขึ้น กดเจ็บที่มดลูกส่วนล่างข้างเดียวหรือสองข้าง
ตำแหน่งมดลูกจะ fix จากหนองที่เกิดขึ้นตาม round ligament
การรักษา
การรักษาตามอาการร่วมกับการให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมเชื้อที่สงสัย ถ้ามีฝีหรือหนองต้องระบายออก
มดลูกไม่เข้าอู่ (Subinvolution of Uterus)
อาการและอาการแสดง
น้ำคาวปลาไม่จางลง น้ำคาวปลาที่จางลงเปลี่ยนเป็นสีแดง ระดับยอดมดลูกไม่ลดลง ปวดมดลูกและมีไข้ เหนื่อยอ่อนเพลีย
การรักษา
ให้ยา Oxytocin
• Dilatation and Curettage • Antibiotic in endometritis
สาเหตุ
ภาวะต่างๆ ที่ทำให้การหดรัดตัวของมดลูกก ไม่ดี ได้แก่ มีเศษรกหรือหุ้มเยื่อทารกค้างในมดลูก มีก้อนเนื้องอกของมดลูกตั้งครรภ์หลายครั้ง
ทารกตัวโต กระเพาะปัสสาวเต็ม
การผ่าตดัคลอดเอาทารกออกทางหน้าท้อง ทารกไม่ได้ดูดนมแม่ มีการติดเชืhอของมดลกู (Endometritis) มดลูกคว่ำหน้ามากหรือคว่ำหลังมาก
การพยาบาล
• ประเมิน daily HF, lochia, อาการปวดมดลูก
• Early ambulation postpartum
• ติดตาม vital signs
เยื่อบุช่องท้องอักเสบ (Peritonitis)
สาเหตุ
เชื้อเข้าทางช่องคลอดผ่านปากมดลูก เข้ามดลูก ปีกมดลกู กระจายเข้าเยื่อบุช่องท้อง
อาการและอาการแสดง
ปวดท้องหรือสัมผัสท้องแล้วปวดบางรายไม่ชัดเจนเนื่องจากผนังหน้าท้องจะมีความหย่อนตัวในช่วงหลังคลอด ท้องอืดหรือแน่นท้องคลื่นไส้และอาเจียนเบื่ออาหาร ไข้
การรักษา
การให้ยาปฏิชีวนะที่ครอบคลุมทั้ง aerobes และ anaerobes
ถ้าเป็นรุนแรงจากแผลมดลูกเน่าและแยกหรือมีการแตกทะลของลำไส้จะต้องได้รับการผ่าตัดเร่งด่วน
การติดเชื้อที่แผล (Wound infection)
การติดเชื้อที่แผลแผลผ่าตัด
(Abdominal incisional infections)
อาาการและอาการแสดง
ปัจจัยเสี่ยง เช่น DM,HT,Obesityect
เริ่มแสดงอาการไข้ตั้งแต่ 4 วัน หลังผ่าตัด หรือใน บางรายอาจพบว่ายังมีไข้ต่อเนื่องในขณะได้รับยาปฏิชีวนะ
บริเวณแผลจะแดงและมีหนอง
การดูแลรักษา
การให้ยาปฏิชีวนะร่วมกับการผ่าตัดระบายหนอง
ทำแผลแบบเปียก (wet dressing) 2 ครั้งต่อวัน
เริ่มมีการสร้างเนื้อเยื่อใหม่ 4-6 วัน แล้วจึงเย็บ ปิด แผล ด้วยไหม
การติดเชื้อที่แผลฝีเย็บ
Episiotomy infection
สาเหตุ
การติดเชื้อสัมพันธ์กับการแยกของแผล ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดแผลแยกอื่น ๆ
อาการและอาการแสดง
อาการปวดเฉพาะที่ที่แผล ปัสสาวะลำบาก อาจมีปัสสาวะคั่งหรือไม่ก็ได้
มีไข้ มักจะเป็นไข้ต่ำ ๆ
ลักษณะของแผลติดเชื้อ เริ่มจากขอบแผลบวมเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลแดง
ไหมที่เย็บอาจขาดหลุดออกมาจนทำให้เกิดการแยกของแผล มีหนองตามมา
การดูแลรักษา
ขจัดเนื้อตายและเปิดระบายหนองร่วมกับให้ยาปฏิชีวนะ
ในรายที่มีลกัษณะแผลอักเสบแต่ยังไม่มีหนอง
สามารถให้ยาปฏิชีวนะอย่างเดียว
การดแูลแผลให้ sitzbath บ่อย ๆ ทุกวัน ให้ยาแก้ปวด
ภาวะหลอดเลือดดำอักเสบในอุ้งเชิงกราน (Pelvic thrombophlebitis)
สาเหตุ
เกิดจากการติดเชื้อบริเวณมดลูก โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นที่เกาะของรกบริเวณ Fundus
การอักเสบของเส้นเลือดในบริเวณกล้ามเนื้อมดลูกลุกลามเข้าไปใน OvarianVein ซึ่งข้างขวาจะ
เข้า Inferior Vena Cava ข้างซ้ายจะเข้า Renal Vein
อาการและอาการแสดง
ปวดบริเวณท้องน้อยด้านล่างและปวดบริเวณสีข้าง (Flank) อย่างใดอย่างหนึ่งหรือทั้งสองอย่าง
ตรวจพบก้อนบริเวณ Parametrium กดเจ็บตามเส้นเลือดที่มีการอักเสบ มักจะมีอาการปวดบริเวณที่มีการอกัเสบในวันที่สองหรือสามหลังคลอด
อาจจะมีไข้หรือไม่มีก็ได้
ผลตรวจ CT หรือ MRI
การรักษา
• การรักษาการติดเชื้อที่สำคัญ คือ การให้ยาปฏิชีวนะ
ส่วนการให้ Heparin ร่วมด้วยเชื่อว่าอาจทำให้ไข้ลดลงช้าลง
เต้านมอักเสบ (Breast abscess)
อาการและอาการแสดง
มีไข้
ผิวหนังบริเวณเต้านมมีลักษณะ แดง ตึง แข็ง เจ็บ ปวด
ต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้อาจโตและเจ็บ
การรักษา
เพาะเชื้อน้ำนมข้างที่มีการอักเสบก่อนเริ่มรักษา
ให้ยาแก้ปวด
ให้นมบุตรได้ยกเว้นมีอาการปวดมาก
การเจาะระบายหนอง นิยมวิธีใช้เข็มเจาะดูด (needle aspiration)
สาเหตุ
มีการติดเชื้อ เชื้อที่พบบ่อยคือ Staphylococcus Aureus
ถ้าไม่รักษาจะเกิดอาการรุนแรง
หัวนมแตก ถลอกหรือมีรอยแตก จากการบีบนวดเต้านมมาก ๆ
เต้านมคัดมาก ท่อ น้ำนมอุดตัน และจากการดูดนมของทารกที่มีเชื้อในจมูกและคอ โดยเชื้อเข้าสู่ท่อนมโดยตรง
การพยาบาล
ขั้นประเมินข้อมูล
การประเมินสาเหตุของการติดเชื้อ
ปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ
ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดการติดเชื้อหลังคลอด
ประเมินบริเวณที่มีการติดเชื้อ
ฝีเย็บ
เยื่อบุโพรงมดลูกอักเสบ (Endometritis)
หลอดเลือดดำอักเสบในอุ้งเชิงกราน
การติดเชื้อกระจายออกนอกมดลูก ได้แก่ เยื่อบุช่องท้องอักเสบ เป็นหนองในอุ้งเชิงกราน (Parametritis) และเยื่อบุช่องท้อง (Peritonitis)
การให้พยาบาล
• การพยาบาลเพื่อการป้องกันการติดเชื้อหลังคลอด
• การให้คำแนะนำในการรักษาสุขภาพ สุขวิทยาส่วนบุคคล
• การพยาบาลเมื่อมีอาการ มีไข้ การระบายหนอง
ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
• อาการปวด การส่งเสริมให้น้ำคาวปลาไหลดี
• จัดให้นอนท่า Fowler’position
• การพยาบาลขณะมีอาการรุนแรง
-ดูแลการให้สารน้ำและอาหารทางหลอดเลือด
-การเตรียมอปุกรณ์กู้ชีวิตกรณีคาดว่าอาจมีภาวะช็อก
การคั่งของเลือดที่แผลฝีเย็บ (Hematoma)
สาเหตุ
การเย็บไม่ถึงก้นแผล
การแตกของเส้นเลือดดำขอด (varicose vein)
มีรายงานเกิดจากการแตกของหลอดเลือดโป่งพอง (aneurysm) บริเวณ hypogastric artery
อาการและอาการแสดง
• ปวดบริเวณที่มีก้อนเลือดคั่งชัดเจน
• รู้สึกปวดถ่วงในช่องคลอด
• อาจจะมีปัญหาปัสสาวะ หรือ อุจจาระลำบาก
การรักษา
ถ้าขนาดของก้อนเลือดคั่งไม่ใหญ่จะรักษาตามอาการและใช้น้ำแข็งกดทับ ให้ยาแก้ปวดยาแก้อ้กเสบ
ใส่สายสวนปัสสาวะไว้ถ้าผู้ป่วยปัสสาวะเองไม่ได้
รักษาโดยวิธีผ่าตัดเข้าไปเอาก้อนเลือดคั่งออก
ภาวะผิดปกติด้านจิตใจหลังคลอด
ภาวะจิตประสาทหลังลอด(Postpartum psychosis)
อาการและอาการแสดง
อาการมักจะเริ่มตั้งแต่ 48-72 ชั่งโมง หลังคลอด และไม่พบอาการในผู้ปู ช่วยหลังคลอด เกิน 2 สัปดาห์แล้ว
อาการรุนแรงทันที นอนไม่หลับ กระสับ กระส่าย หงุดหงิดง่าย อารมณ์ไม่แน่นอน วิตกกังวลอย่างมาก อาการต่อมาคือ สับสน จำเวลาสถานที่ บุคคลไม่ได้ ความจำเสื่อม สมาธิเสีย วุ่นวาย พูด เพ้อเจ้อ มีท่าทางแปลก ๆ ร้องไห้คร่ำครวญ หลงผิด หวาดระแวง ประสาทหลอนหูแว่ว บางรายซึมเบื่ออาหาร มีความคิดว่า บุตรจะถูก แย่ง ถูกขโมย ตำหนิตนเอง ลงโทษว่าตนไม่ดีคิดและพยายามฆ่าตัวตาย
การรักษา
รับรักษาในโรงพยาบาลและงดเลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา
การใช้ยาโดยยาที่ใช้จะมีอยู่ 3 กลุ่มคือ ยาต้านโรคจิต (Antipsychotic drug) ยาลดภาวะซึมเศร้า (Antidepressants) ยาควบคมุอารมณ์ (Moodstabilizer)
การพยาบาล
สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด
ให้ความสนใจทุกกิจกรรมและคำพูด
ป้องกันการทำร้ายตนเอง
สิ่งที่อาจก่อให้เกิดอันตรายเก็บให้พ้น บริเวณที่มารดาพัก เช่น มีด กรรไกร
ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (Postpartum depression)
• ภาวะที่จิตใจหม่นหมอง หดหู่ เศร้าสร้อย ร่วมกับ รู้สึกท้อแท้ หมดหวัง
• มองโลกในแง่ร้าย จะแสดงให้เห็นว่า พฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม
• อาการเด่นชัดหลังคลอด 2-3 เดือน มีอาการนานกว่า 2 สัปดาห์
การรักษา
• เข้ากลุ่มจิตบำบัด
• การบำบัดด้วยยา ในกลุ่ม Selective serotonin reuptake inhibitor เป็นอันดับแรก
การพยาบาล
การดูแลให้มารดาได้รับความสุขสบายและการพักผ่อนอย่างเพียงพอ
อธิบายสาเหตความไม่สุขสบายและความแปรปรวนของอารมณ์และ จิตใจในระยะหลังคลอด
ให้ความสนใจสร้างสัมพันธภาพที่ดีแก่มารดาพูดคุยให้การดแูลเอาใจใส่ให้กำลังใจมารดาสม่ำเสมอ
ควรแนะนำสามีและญาติให้กำลังใจมารดาและให้การช่วยเหลือ มารดาในการดูแลทารกทันทีที่พบว่ามารดาเริ่มมีความยุ่งยากในการดูแลบุตร
ในรายที่มีอาการรุนแรงพยาบาลควรเพิ่มความสังเกตดูแลอย่างใกล้ชิด