Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
พยาธิสรีรวิทยาของระบบหายใจ - Coggle Diagram
พยาธิสรีรวิทยาของระบบหายใจ
อาการหรือความผิดปกติในระบบหายใจที่พบบ่อย ได้แก่
อาการไอ (cough)
เป็นกลไกสำคัญที่ร่างกายใช้ในการขับเสมหะหรือสิ่งแปลกปลอมออกจากทางเดินหายใจส่วนต้น มักเกิดจากการระคายเคืองจากสารระคายเคือง เช่น ควันบุหรี่ ฝุ่นละออง หมอกควัน ก๊าซต่างๆ ลักษณะการไอ
สามารถช่วยในการจำแนกโรคได้แก่
2.ความผิดปกติของรูปแบบการหายใจ
• Hyperpnea หมายถึงการหายใจเร็วและลึกกว่าปกติ
• Tachypnea หมายถึงการหายใจเร็วกว่าปกติ
• Dyspnea หมายถึงการหายใจลำบาก
• Apnea หมายถึงการหยุดหายใจ
• Cheyne-Stokes breathing การหายใจตื้นแล้วลึกขึ้นเรื่อยๆแล้วกับมาตื้นใหม่ และมีช่วงที่หยุด
หายใจประมาณ 15-120 วินาที
• Kussmaul breathing ลักษณะการหายใจหอบลึก หายใจลำบากแบบ air hunger มักพบใน
ผู้ป่วยเลือดเป็นกรดจากเบาหวาน(Diabetic ketoacidosis)
ภาวะหายใจลำบาก (Dyspnea)
เป็นอาการหายใจที่ใช้กล้ามเนื้อช่วยในการหายใจหรือเป็นการหายใจที่ทำให้เกิดความรู้สึกว่าหายใจ
ไม่พอ รู้สึกเหนื่อย แน่น หายใจไม่เต็มอิ่ม กลไกของเกิดภาวะหายใจลำบาก
มีการกระตุ้นตัวรับในปอด ซึ่งมีตัวรับในปอดมี 3 ชนิดได้แก่
1.1 การหดเกร็งหรือการอุดกั้นของทางเดินหายใจ กระตุ้น stretch receptor ในกล้ามเนื้อเรียบของหลอดลมและถุงลม หายใจลำบาก พบในโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (COPD), โรคหืด(asthma)ปอดอักเสบ (pneumonitis) ปอดมีผังพืด (lung fibrosis)
1.2 สารที่ระคายเคืองกระตุ้น Irritant receptor ใต้เยื่อบุทางเดินหายใจ ทำให้หายใจเร็ว
และเกิดหลอดลมหดตัว พบในโรคหืด
1.3 เมื่อมีการขยายของหลอดเลือดฝอยที่ปอดจาก หลอดเลือดอุดตัน อักเสบ การมีเลือดคั่งที่ปอด
กระตุ้น juxtapulmonary capillary receptor ทำให้หายใจเร็วตื้น
มีการกระตุ้นการทำงานของกล้ามเนื้อช่วยหายใจให้ทำงานมากขึ้น
มีการกระตุ้นศูนย์ควบคุมการหายใจ จากภาวะพร่องออกซิเจนหรือมีภาวะคาร์บอนไดออกไซด์คั่งพบ
ในภาวะโลหิตจางทำให้ออกซิเจนในเลือดแดงต่ำลง หรือพบในผู้ที่มีความเครียด วิตกกังวล
ภาวะการผันแปรการระบายอากาศ แบ่งออกเป็น
4.1 การระบายอากาศน้อย (Hypoventilation) หมายถึง ภาวะที่มีการระบายอากาศของถุงลม
ปอดน้อยกว่าปกติ
4.2 การระบายอากาศมาก (Hyperventilation) คือ ภาวะทีมีการหายใจหอบลึกทำให้การระบายก๊าซ
CO2ที่ถุงลมมากกว่าปกติ
ภาวะพร่องออกซิเจน แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะคือ
➢ Hypoxia คือภาวะที่เซลล์หรือเนื้อเยื่อของร่างกายได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ
➢ Hypoxemia เป็นภาวะพร่องออกซิเจนในกระแสเลือด
พยาธิสรีรวิทยาของระบบหายใจ
การผันแปรการระบายอากาศ (Alteration in ventilation
การผันแปรการกำซาบ (Alteration in perfusion) หมายถึง การเปลี่ยนแปลงของการไหลเวียนเลือดไปยังเนื้อเยื่อต่างๆ ของร่างกายเพื่อส่ง O2และ
สารอาหารเข้าสู่เซลล์และรับ CO2 และของเสียออกจากเซลล์
การผันแปรของการซึมซ่าน (Alteration in diffusion) แบ่งออกเป็น
3.1 การซึมซ่านที่ปอดลดลง
หมายถึงความผิดปกติที่ทำให้การซึมซ่านก๊าซออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ผ่านผนังกั้นระหว่าง
ถุงลมและ pulmonary capillary ลดลง
3.2 การซึมซ่านที่เนื้อเยื่อภายในอวัยวะของร่างกายลดลง
การซึมซ่านที่เนื้อเยื่อของร่างกายอาศัยการกำซาบที่เนื้อเยื่อ (tissue perfusion) ซึ่งขึ้นอยู่กับการ
ทำงานของการไหลเวียนของระบบหลอดเลือดฝอยเพื่อการแลกเปลี่ยนก๊าซและสารอาหารปัจจัยทำให้การซึมซ่าน
ที่เนื้อเยื่อลดลง
การผันแปรการหายใจระดับเซลล์ (Alteration in oxygen consumption ; VO2) เกิดจาก 2 สาเหตุ
ความต้องการออกซิเจนเพิ่มสูงขึ้น เมื่อมีภาวะโลหิตเป็นพิษ(sepsis) ภาวะมีไข้
การจ่ายออกซิเจนให้เซลล์ลดลง เนื่องจากปริมาณเลือดส่งออกจากหัวใจปกติแต่มีความผิดปกติ
ของการไหลเวียนเลือดจุลภาคหรือเกิดจากการไหลเวียนเลือดทั่วร่างลดลง จาก ภาวะ shock ทุกชนิด
ไมโตคอนเดรียทำงานผิดปกติ (Mitochondrial malfunction) เนื่องจากได้รับสารพิษจาก
ไซยาไนด์ ซึ่งไปขัดขวางการทำงานของ cytochrome oxidase
โรคของระบบหายใจที่สำคัญ
ภาวะหอบหืด (asthma)
เป็นโรคการอุดกั้นในท่อทางเดินหายใจชนิดที่สามารถกลับคืนสู่ภาวะปกติได้ พบในคนทุกเพศทุกวัย
สาเหตุแบ่งออกเป็น
Extrinsic asthma เกิดจากการแพ้สารภายนอก เช่น เกสรดอกไม้ ฝุ่นละออง ตัวไรในฝุ่น เศษขุย
ผิวหนัง ขนสัตว์ ยา อาหารจำพวกนม ไข่ กุ้ง เหล็กในของต่อ ผึ้ง
Intrinsic asthma เกิดจากสาเหตุภายในร่างกาย เช่น การติดเชื้อทางเดินหายใจทำให้เกิดการ
ระคายเคืองจนเกิดหลอดลมหดเกร็ง การออกกำลังกายมากเกินไป ได้รับยาแอสไพลิน มีอารมณ์ตึงเครียด
ภาวะแทรกซ้อนของโรคหอบหืด
Status asthmaticus คือภาวะที่หลอดลมหดเกร็งรุนแรงถาวร ถ้าไม่รักษาอาจเกิดภาวะหัวใจ
ซีกขวาล้มเหลวได้
ภาวะหายใจล้มเหลว
ภาวะปอดแฟบ
ปอดอักเสบ
หลอดลมอักเสบเรื้อรังและ emphysema
หลอดลมอักเสบเฉียบพลัน ( Acute bronchitis)
เป็น การอักเส บ ของเยื่อ มูกบุของ trachea ห รือ bronchus พ บ บ่อยใน คนทุกเพ ศทุกวัย
ส่วนใหญ่มักหายได้เองและไม่มีภาวะแทรกซ้อน เกิดจากสาเหตุ
การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน ได้แก่ หวัด ไข้หวัดใหญ่
จากสิ่งระคายเคือง ที่พบบ่อยคือการสูบบุหรี่ ฝุ่นควัน ไอเสียรถยนต์ สารเคมี รวมทั้งการระคาย
เคืองจากน้ำย่อยในผู้ที่เป็นโรคกรดไหลย้อน
ภาวะปอดบวมน้ำ(Pulmonary edema )
คือ ภาวะที่มีสารน้ำรั่วจาก pulmonary capillary เข้ามาใน interstitial space มากผิดปกติ
จนเกินความสามารถของระบบไหลเวียนน้ำเหลืองที่จะดูดซึมกลับ จนมีสารน้ำรั่วเข้าไปในถุงลมได้
สาเหตุ
การเสียสมดุลของ Starling force ของหลอดเลือดฝอย
มีการทำลาย alveolar-capillary membrane ทำให้ capillary permeability เพิ่มขึ้น พบในภาวะ
O2 toxicity การได้รับสารพิษหรือติดเชื้อในปอดโดยตรงหรือมาจากกระแสเลือด
อาการและอาการแสดง
• Wheezing
• Paroxysmal Nocturnal Dyspnea(PND)