Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
กรณีศึกษาการประเมินและการดูแลภาวะสุขภาพมารดาหลังคลอดปกติและการส่งเสริมสุขภ…
กรณีศึกษาการประเมินและการดูแลภาวะสุขภาพมารดาหลังคลอดปกติและการส่งเสริมสุขภาพ
มารดาหลังคลอดปกติ
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อ - สกุล นางสาวจารุวรรณ ปานสุวรรณวัฒน์
ที่อยู่ 186 หมู่ 7 ตำบลบ้านส้อง อำเภอเวียงสระ จังหวัดสุราษฎร์ธานี 84190
อายุครรภ์ 39 สัปดาห์ 5 วัน
เชื้อชาติ ไทย สัญชาติ ไทย ศาสนา อิสลาม
อายุ 37 ปี อาชีพ ครู
การศึกษา ปริญญาตรี
เบอร์โทรศัพท์ 0625069434
ความสัมพันธ์กับนักศึกษา น้า
ชื่อ – สกุลสามี นายสมะแอ สุทธิการ
ชื่อ – สกุลบุตร เด็กหญิงลิยานา สุทธิการ
วันคลอดบุตร 21 มีนาคม 2563 เวลา 02.57 น.
วิธีการคลอด คลอดปกติ (Normal labor)
ประวัติการตั้งครรภ์ G2P1A0L20
การคุมกำเนิด คุมกำเนิดโดยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม (combined oral contraceptives)
สภาพผู้ป่วยปัจจุบัน
มารดาหน้าตาสดชื่น แจ่มใส สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ สามารถทำงานได้ตามปกติ รับประทานอาหารได้ดี หลังคลอดได้รับคำแนะนำจากพยาบาลและมารดาของตนเองเกี่ยวกับวิธีการเลี้ยงดูบุตร การให้นมบุตร การรับประทานอาหาร และอาหารที่ไม่ควรรับประทาน เช่น หน่อไม้ ของหมักดอง ซึ่งอาหารที่รับประทานเป็นอาหารปรุงเอง เน้นอาหารจำพวกโปรตีน เพิ่มปริมาณนม บำรุงโลหิต และการไหลเวียนเลือด เช่น แกงพริก ต้มขาไก่ ไก่ผัดขิง แกงเลียงหัวปลี ซึ่งมารดาให้บุตรดื่มน้ำนมของตนเองตั้งแต่คลอดมาจนถึงปัจจุบัน
กิจวัตรประจำวันของมารดาหลังคลอด
12.00 น.
มารดารับประทานอาหารกลางวัน
ให้นมบุตรหลังจากตื่นนอน
14.00 น.
มารดาให้นมบุตรและนอนหลับพักผ่อนพร้อมกับบุตร
11.00 น.
มารดาเตรียมอาหารกลางวัน
15.00 น.
มารดารับประทานอาหารว่าง เช่น มะละกอ อินทผาลัม
พูดคุยหยอกล้อ เล่นกับบุตร
09.30 น.
อาบน้ำ ทำความสะอาดร่างกายให้บุตร ซึ่งมีแม่และสามีคอยช่วยเหลือ
ดูแลให้บุตรได้นอนหลับพักผ่อน
17.00 น.
มารดาเตรียมอาหารเย็น
08.30 น.
ดูแลให้นมบุตร โดยให้บุตรดูดนมจากเต้าทั้ง 2 ข้าง สลับข้างละ 10 นาที
เมื่อให้นมบุตรเสร็จแล้วจะนำบุตรพาดบ่า เพื่อให้บุตรเรอ
พูดคุยหยอกล้อ เล่นกับบุตร
17.30 น.
มารดารับประทานอาหารเย็น
ดูแลเช็ดตัวทำความสะอาดให้บุตร
ดูแลเปลี่ยนเสื้อผ้าให้บุตร
07.30 น.
มารดาทำกิจวัตรประจำวันส่วนตัว (ให้สามีดูแลบุตรให้ก่อน)
รับประทานอาหารเช้าเป็นข้าวต้มไก่
18.00 น.
มารดาทำความสะอาดร่างกาย เปลี่ยนเสื้อผ้า
ทำกิจกรรมกับครอบครัว เช่น ดูโทรทัศน์ พูดคุยกับสมาชิกในครอบครัว
06.30 น.
มารดาเตรียมอาหารเช้า ซักผ้า กวาดบ้าน
19.30 น.
ดูแลให้นมบุตรและให้บุตรนอนหลับพักผ่อน พร้อมกับลูบหลัง ตีก้นเบาๆให้ บุตรหลับ
21.00 น.
มารดาเข้านอนหลังเสร็จกิจกรรมต่างๆ
การเปลี่ยนแปลงด้านสรีรวิทยาและจิตสังคม
การเปลี่ยนแปลงด้านสรีรวิทยา
ระบบสืบพันธุ์
มารดาบอกว่ามดลูกมีการหดตัวลงแต่ไม่เหมือนก่อนตั้งครรภ์ เมื่อกลับคืนสู่สภาพเดิมส่วนช่องคลอดก็จะค่อย ๆ ลดขนาดลง แต่ไม่เหมือนก่อนการตั้งครรภ์
น้ำหนักตัว
หลังคลอดน้ำหนักตัวลดลง 3 kg จากเดิม 63 kg ลดลงเหลือ 60 kg แต่ก็ยังมากกว่าก่อนตั้งครรภ์
ระบบทางเดินหายใจ
อัตราการหายใจ เท่ากับ 18 ครั้ง/นาที สม่ำเสมอ ไม่มีภาวะหายใจลำบากหรือแน่นหน้าอก
ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ชีพจร 72 ครั้ง/นาที เต้นแรงดี ไม่มีอาการหน้ามืด วิงเวียนศีรษะ
ผิวหนัง
ผิวหน้ามีฝ้ากระจายทั่วใบหน้า บริเวณหน้าท้องมีลายแตก มีเส้นดำกลาง
หน้าท้องมีสีจางลงจากเดิม ลานนมมีสีเข้มขึ้น บริเวณคอสีเข้มลดลง
ระบบทางเดินปัสสาวะ
สามารถถ่ายปัสสาวะได้เองหลังคลอด ลุกเดินเข้าห้อง
น้ำได้เอง ถ่ายปัสสาวะวันละ 4-5 ครั้ง ลักษณะสีเหลืองใส
เต้านม
มารดาให้บุตรดื่มนมด้วยตนเอง มารดาบอกว่าเต้านมมีขนาดใหญ่ขึ้น และรู้สึกคัดตึงเต้านม ปวด ๆ เต้านมมีน้ำนมไหลดี บุตรสามารถดูดได้
การเปลี่ยนแปลงด้านจิตสังคม
มารดาและครอบครัวต้องปรับตัวในการเลี้ยงดูบุตร โดยมีมารดา
และญาติ ๆ คอยให้คำแนะนำในการปรับตัว การดูแลในเรื่องต่างๆ
การปรับเปลี่ยนตัวของมารดาอยู่ในระยะที่ 3 ระยะอิสระ ซึ่งได้ทำงานปกติตามหน้าที่ของตน
การดูแลบุตรบุตรนั้นในช่วงเวลาทำงานบ้านจะฝากไว้กับบิดา มารดา
ครอบครัวยินดีมากเพราะเป็นบุตรสาว และหลานสาวคนที่สองของบ้าน
การประเมินภาวะสุขภาพของมารดาหลังคลอด
Bonding and Attachment
มารดาเลี้ยงดูบุตรเองและมีการให้นมบุตรเอง มีการกอด เพื่อสร้างความรักใคร่ผูกพันระหว่างมารดาและบุตร
Baby V / S
ร่างกายของทารกมีปกติอวัยวะครบ V/S ปกติ มีอัตราการเต้นของหัวใจ 130 ครั้ง/นาที เต้นแรงดีสม่ำเสมอ อัตราการหายใจ 42 ครั้ง/นาที สม่ำเสมอ อุณหภูมิ 37.2 องศาเซลเซียล
ไม่มีไข้ มีรีเฟล็กซ์ปกติ การดูดนมเองได้ ปากอมหัวนมจนมิดลานนม ดูดนมแรง เสียงกลืนนมเป็นจังหวะสม่ำเสมอ
Blue
มารดาสามารถปรับตัวต่อบทบาทของมารดาได้ ไม่มีภาวะเครียด ไม่มีอาการเศร้าหมอง มีการดูแลตนเองโดยรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อให้ลูกได้รับสารอาหารที่เพียงพอ
Bowel movement
Bowel movement ปกติ 10 ครั้ง/นาที ไม่มีอาการท้องอืด หน้าท้องไม่โป่งตึง ผายลมได้ ขับถ่ายปกติ
Bottom
แผลฝีเย็บแห้งติดดี ไม่มีรอยแยก ไม่มีลักษณะบวมแดง ที่บ่งบอกถึงการติดเชื้อของฝีเย็บ
Bladder
มารดาสามารถถ่ายปัสสาวะเองได้ ภายใน 6-8 ชั่วโมงหลังคลอด ไม่มีการคั่งค้างของน้ำปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะ
Breast and lactation
ลักษณะหัวนมมีความยาวประมาณ 1 เซนติเมตร มีลักษณะนุ่ม และสามารถลู่ไปตามรูปปากของลูกได้
ลานนมมีลักษณะผิวหนังสีคล้ำเป็นวงกลมล้อมรอบหัวนม ผิวหนังบริเวณลานหัวนมมีตุ่มนูน
น้ำนมในช่วงหลังคลอกแรก ๆ ออกไม่เยอะ ใน 1 – 3 วันแรก มีลักษณะเหลืองอ่อน ๆ ออกเยอะในวันที่ 4 เป็นต้นไป
Body temperature
หลังคลอด 24 ชั่วโมง มีไข้ต่ำ 37.6 – 37.8 องศาเซลเซียส รู้สึกหนาว ๆ ไข้ลดลงเมื่อพ้น 24 ชั่วโมง
Background
มารดาทำงานเป็นครูสอนพิเศษ สามีทำอาชีพเกษตรกร รายได้หลักมาจากการทำงานของสามี รายได้เสริมจากสวนยาง ไม่มีปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย
หลังแต่งงานใช้วิธีคุมกำเนิดโดยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด
การคลอดในครั้งนี้ รู้สึกกลัวการคลอด กลัวเจ็บ แต่ลึก ๆ มีความดีใจที่จะได้เห็นหน้าลูกและได้ทำหน้าที่แม่
Body Condition
หลังคลอดไม่มีอาการตกเลือด ไม่ซีด มีอาการอ่อนเพลียจากการเสียเลือดและเบ่งคลอด
ตอนอยู่ที่โรงพยาบาลเมื่อลุกขึ้นจากเตียงจะเวียนศีรษะเล็กน้อย ต้องนั่งพักก่อนลุกจากเตียง
เมื่อกลับบ้านไม่มีอาการเวียนศีรษะ สามารถลุกขึ้นจากเตียงได้ ไม่มีอาการเวียนศีรษะ
Belief
มีความเชื่อเรื่องการประคบสมุนไพร อบสมุนไพร อาบน้ำอุ่น เพราะจะช่วยให้มดลูกเข้าอู่เร็ว ไม่มีอาการหนาว ฟื้นตัวเร็ว ลดการเป็นตะคริว ลดการช้ำบวม ลดการอักเสบ กระตุ้นให้การไหลเวียนของเลือด คลายกล้ามเนื้อ แก้ปวดเมื่อย
เชื่อเรื่องการรับประทานอาหาร ต้องกินอาหารปรุงสุก มีฤทธิ์ร้อน ไม่กินปลาลื่น เช่น ปลาดุก ปลาไหล ไม่กินของหมักดอง เช่น หน่อไม้ ปลาเค็ม เป็นต้น
Belly and fundus
หลังคลอดมดลูกอยู่เหนือสะดือ และค่อย ๆ ลดต่ำลงเรื่อย ๆ วันละประมานครึ่งนิ้ว
Bleeding an Lochia
ในช่วงแรกจะมีน้ำคาวปลาเป็นสีแดงสดต่อมาจะเป็นสีจางๆ
การพยาบาลมารดาและทารก
การพักผ่อน
ช่วงหลังคลอดใหม่ ๆ มารดาจะรู้สึกง่วง นอนไม่เพียงพอ เนื่องจากมีอาการปวดแผล และต้องตื่นมาให้นมบุตรเป็นระยะ ๆ แต่เมื่อได้รับคำแนะนำจากมารดาและจากพยาบาล ก็สามารถปรับตัวได้ ทำให้พักผ่อนได้มากขึ้น
การออกกำลังกาย
มารดาสามารถช่วยเหลือตนเองได้ เดินไปเข้าห้องน้ำได้
หลังคลอดวันที่ 2 การออกกำลังกายส่วนใหญ่ในช่วงนั้นจะไม่ค่อยได้ทำอะไรมาก เนื่องจากรู้สึกปวดแผล
พยายามช่วยเหลือตัวเองในการทำกิจวัตรประจำวันของตัวเอง ช่วยเหลือตัวเองลุกนั่งจากเตียง ทำตามคำแนะนำของพยาบาลโดยการไขว้มือทั้ง 2 ข้างเหนือหน้าท้อง ใช้มือประคองกล้ามเนื้อที่หัวและยกขึ้นมาในขณะที่หายใจออกช้า ๆ หายใจเข้าลึก ๆ ขณะลดศีรษะ 2-3 ครั้ง
การให้นมบุตร
มารดาหลังคลอดเลี้ยงดูบุตรด้วยน้ำนมตนเอง น้ำนมไหลออกดี ซึ่งมารดาจะให้บุตรดูดนม 2 ข้าง สลับกัน ข้างละประมาณ 5 นาที
ท่าให้นม ส่วนใหญ่ท่านั่งจะเป็นท่าลูกนอนขวางบนตักและท่านอนแล้วแต่อิริยาบถ หลังจากบุตรดื่มนมเสร็จมารดาจะอุ้มบุตรพาดบ่าแล้วลูบหลังเบา ๆ เพื่อให้บุตรเรอ ทานอาหารบำรุงน้ำนม
การรับประทานอาหาร
ในช่วงหลังคลอดมารดาจะระมัดระวังเรื่องการรับประทานอาหารเป็นอย่างยิ่ง โดยจะรับประทานที่ครบ 5 หมู่ อาหารที่มีประโยชน์ เช่น ข้าวต้ม แกงจืด ผัก ผลไม้
เลือกทานอาหารที่บำรุงน้ำนม เช่น แกงเลียงหัวปลี ยำหัวปลี ยำตะไคร้ ไก่ผัดขิง เพื่อบำรุงน้ำนม ดื่มน้ำวันละ 7 - 8 แก้ว
เลือกอาหารไม่มีผลต่ออาการคลื่นไส้อาเจียน ไม่ส่งผลต่อการหายของแผลและอาหารที่ช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนม
การทำความสะอาดร่างกาย
มารดาหลังคลอดทำความสะอาดร่างกายโดยการอาบน้ำ 2 ครั้ง เช้า – เย็น เปลี่ยนเสื้อผ้าชุดใหม่ และตัดเล็บมือเล็บเท้าสั้นสะอาดอยู่เสมอ
หลังคลอด 2 วัน มารดาสามารถเข้าห้องน้ำ ทำความสะอาดร่างกาย และอวัยวะสืบพันธุ์ได้
ทำความสะอาดเต้านมและหัวนมโดยใช้สำลีชุบน้ำอุ่นเช็ดและซับให้แห้ง หลังจากให้นมบุตรแนะนำให้สวมยกทรงที่พอดีกับเต้านม เลือกยกทรงที่สามารถให้นมบุตรได้
ทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกทุกครั้งหลังปัสสาวะและซับให้แห้ง เปลี่ยนผ้าอนามัย 3-4 ครั้ง/วัน หรือรู้สึกว่าน้ำคาวปลาชุ่มผ้าอนามัย
การมีเพศสัมพันธุ์
ได้รับการแนะนำเกี่ยวกับการงดเว้นการมีเพศสัมพันธ์อย่างน้อย 4 - 6 สัปดาห์หลังคลอด เพราะแผลที่ฉีกขาดที่อวัยวะสืบพันธุ์ยังไม่ติดหรือหายสนิท ถ้ามีเพศสัมพันธ์จะทำให้ฉีกขาดและปวดแผลมากขึ้น ผู้ป่วยเข้าใจและนำไปปฏิบัติตาม
การคุมกำเนิด
มารดาคุมกำเนิด โดยมารดาเลือกคุมกำเนิดโดยใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด
การส่งเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาทารก
มารดามักจะชักชวนบุตรพูดคุยอยู่เสมอขณะให้นมก็จะมองทารกอย่างมีความสุข อุ้มด้วยท่าทีที่อ่อนโยน พยายามทำทุกอย่างให้บุตรด้วยตนเอง เช่น อาบน้ำ แต่งตัว เป็นต้น
การนำภูมิปัญญาท้องถิ่นเข้ามาผสมผสานในการดูแลสุขภาพมารดาทารก
มารดาหลังคลอดเชื่อว่าการการรับประทานของเผ็ดร้อน เช่น ขิง พริกไทยดำ ยำตะไคร้ จะทำให้มดลูกเข้าอู่เร็ว การทานแกงเลียงหัวปลี ยำหัวปลี จะทำให้น้ำนมไหลดี ร่างกายมีการฟื้นตัวได้รวดเร็ว
การตั้งชื่อบุตรนั้นมีความสำคัญ ถ้าตั้งชื่อบุตรดีเป็นสิริมงคล บุตรก็จะเจอแต่สิ่งดี ๆ
บทบาทมารดา บิดา บุตรคนก่อนและบุคคลในครอบครัว
บทบาทมารดา-บิดา
เนื่องจากเป็นบุตรคนที่สอง มีความชำนาญในการทำหน้าที่มากขึ้น รวมทั้งได้รับแนะนำการเลี้ยงดูบุตร เช่น สอนการอาบน้ำ การอุ้มบุตร และจากประสบการณ์ในการเลี้ยงดูบุตรจากบุตรคนแรก
บทบาทของบุคคลในครอบครัว
เนื่องจากมารดาอาศัยอยู่กับบ้านทางฝ่ายของตนเอง ทำให้คุณพ่อและคุณแม่ของ
เธอมีส่วนช่วยในการให้ความรู้ และมีส่วนร่วมและช่วยในการเลี้ยงดูบุตรหลาน
ปัจจัยที่ส่งผลต่อภาวะสุขภาพของมารดาทารกในระยะหลังคลอดปกติ
ความเชื่อและวัฒนธรรม
มีความเชื่อเรื่องการประคบสมุนไพร และการนวดหลังคลอด แต่ไม่ได้ปฏิบัติ เนื่องจากเป็นช่วงการระบาดของ Covid-19 แพทย์แผนไทยของทางโรงพยาบาลปิด
มีการปฏิบัติในส่วนของการรับประทานอาหาร ทานอาหารที่ให้พลังงานสูงและบำรุงน้ำนม เช่น แกงเลียงหัวปลี ยำตะไคร้ ไก่ผัดขิง อาหารที่ไม่ควรรับประทาน เช่น หน่อไม้ เห็ด อาหารหมักดองทุกชนิด เป็นต้น
ค่านิยม
มารดามีความตื่นเต้นเล็กน้อย เนื่องจากเป็นบุตรคนที่สอง พยายามปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของตนเอง รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ พยายามหาข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวมาอ่าน
สิ่งแวดล้อม
สภาพแวดล้อมบริเวณบ้านสะอาด ปลอดโปร่ง มีต้นไม้ร่มรื่นอยู่ห่างจากโรงงาน ไม่มีการเผาทำลายขยะ เนื่องจากมีรถเทศบาลมาเก็บขยะทุกตอนเช้า
ด้านเศรษฐกิจ พอมีเก็บในครอบครัว จึงไม่ค่อยเครียด ครอบครัวรักใคร่กันดี
ปัจจัยส่วนบุคคล ของมารดา
มารดาจบการศึกษาระดับปริญญาตรี อายุ 37 ปี
สุขภาพร่างกายแข็งแรงดี ไม่มีโรคประจำตัว ขณะตั้งครรภ์ได้รับความรัก ความเอาใจใส่จากสามีและครอบครัว
นางสาวเสาวนีย์ สุทธิการ 612901089