พยาธิสรีรวิทยาระบบทางเดินอาหาร

โรคในกระเพาะอาหาร

ความพิการแต่กำเนิด

ความผิดปกติของ
กระเพาะอาหาร

Congenital pyloric stenosis

Diaphragmatic hernia

พบส่วนที่เป็นทางเดินอาหารอยู่ที่อก

Gastritis

Peptic ulcer

การอักเสบของ gastric mucosa จากสารระคายเคือง และความบกพร่องกลไกป้องกัน

Chronic gastritis

Acute gastritis

พยาธิสภาพ

รอยโรค

สาเหตุ

สาเหตุ

รอยโรค

การระคายเคืองเรื้อรัง

ยา ASA

การท้นกลับน้ำดี

การดื่มเหล้า

รอยแผลเป็น ลุกลามจนเลือดออก เกิดเป็นแผลในกระเพาะอาหาร

เยื่อบุกระเพาะอาหารถูกทำลาย

เกิดจากความเสียสมดุลปริมาณกรดที่หลั่งในกระเพาะอาหารและความต้านทานต่อกรด

โรคกระเพาะอาหารแบบ
เฉียบพลัน(Acute ulcer)

แผลตื้น ไม่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ

เป็นแผลหลายจุด

โรคกระเพาะอาหารแบบ
เรื้อรัง(Chronic ulcer)

สาเหตุ

Peptic ulcer perforate

แผลลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อ

ขอบแผลนูนบวม
เมื่อหายเกิดรอยแผล

แผลที่กระเพาะอาหาร
(Gastric ulcer)

แผลในลำไส้เล็กส่วนต้น
(Duodenal ulcer)

เกิดจากความสามารถในการป้องกันกรดและเปปซินลดลง

พบทุกส่วนของกระเพาะอาหาร

เกิดแผลที่ลำไส้เล็กส่วนต้น

เกิดจากการหลั่งกรดมากขึ้น

ติดต่อการกินอาหารหรือดื่มน้ำที่ปนเปื้อนเชื้อจากอุจจาระของผู้ที่ติดเชื้อ

การใช้ยาต้านอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์

ยาระคายเคืองต่อเยื่อบุกระเพาะอาหารโดยตรง

การติดเชื้อ Helicobacter pylori

ผู้ป่วยมีอาการปวดท้องมาก

สาเหตุ

กรดในกระเพาะหลั่งออกมาในช่องท้อง ทำให้เยื่อบุช่องท่องอักเสบ

การติดเชื้อ Helicobacter pylori

การใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAID

ระคายเคืองจากอาหาร ยา
แอลกอฮอล์ การติดเชื้อ

เกิดจากการคั่งและบวมของเยื่อบุกระเพาะอาหาร

Acute hemorrhagic erosive gastritis

โครงสร้าของทางเดินอาหาร

ส่วนที่เป็นทางเดินอาหาร

ต่อมที่เกี่ยวข้องกับการทำงาน

ถุงน้ำดี

ตับอ่อน

ตับ

กระเพาะอาหาร

ลำไส้เล็ก

หลอดอาหาร

ลำไส้ใหญ่

ปาก

ไส้ตรง

ฟัน

ต่อมน้ำลาย

Pulp

Cementum

Dentine

Gingiva

Enamel

Parotid gland

Sublingual gland

ส่วนที่แข็งที่สุดของฟัน

ประกอบด้วย Ca และ P

มีการสร้างและสลายอยู่ตลอดเวลา

เส้นเลือดที่นำมาอาหารมาหล่อเลี้ยงฟัน มีเส้นประสาทรับความรู้สึกของฟัน

ส่วนของเนื้อเยื่อปริทันต์ มีเส้นประสาทไหลเวียน

เนื้อเยื่อที่หุ้มฟันและกระดูกขากรรไกร

Submandibular gland

Cardia

Fundus

Body

โรคในระบบทางเดิน
น้ำดี

การอุดตันและการอักเสบ

Pyloric

นิ่วในทางเดินน้ำดี (Gallstones)

Cholecystitis

hepatolithiasis

นิ่วที่ประกอบด้วยโคเลสเตอรอล
(Cholesterol stones)

Choledocholithiasis

นิ่วที่ประกอบด้วยบิลิรูบิน
(Pigment or bilirubin stones)

ก้อนนิ่วไปอุดตันท่อน้ำดี ทำให้น้ำดีไหลเข้าลำไส้ไม่ได้

ความดันในถุงน้ำดีสูงขึ้นไปกดเบียดหลอดเลือดต่างๆ ถุงน้ำดีขาดเลือด เนื้อเยื่อถุงน้ำดีจึงเกิดการบาดเจ็บ เกิดเป็นการอักเสบ

การอักเสบของถุงน้ำดีจากโรคนิ่วในถุงน้ำดี

สร้างและหลั่งน้ำดี

ควบคุมการสร้างและสลายสารอาหารต่างๆ รวมทั้งฮอร์โมน

เกิดจากการอักเสบของท่อน้ำดี (Cholangitis)

เปลี่ยนโครงสร้างและขับสารพิษและยาออกจากร่างกาย

เกิดในทางเดินน้ำดี ภายในตับมีแคลเซียมเป็นส่วนประกอบหลักมีสีน้ำตาล เรียก Brown pigment stones

เกิดจากการมี Cholesterol เพิ่มขึ้นในน้ำดี

การเปลี่ยนแปลงอัตราส่วนความเข้มข้นในน้ำดี

การไม่เคลื่อนที่ของน้ำดี

แข็ง เป็นก้อนสีขาว เหลือง หรือเขียว

พบในผู้ป่วยที่เป็นโรคตับแข็ง และมีความผิดปกติทางเลือด

เกิดจากการมี unconjugated bilirubin เพิ่มมากขึ้นในน้ำดีื้

เล็กกว่า คล้ำกว่าชนิดที่เกิดจากคอเลสเตอรอล

ต่อมน้ำลาย

ตับอ่อน

โรคของช่องปาก

พิการแต่กำเนิด

โรคปากแหว่งเพดานโหว่
(Hare Lip and Cleft palate)

เกิดในทารกที่อยู่ในครรภ์เดือนที่ 2 และ 3

ปากแหว่ง

เพดานโหว

ปากแหว่งไม่สมบูรณ์

ปากแหว่งสมบูรณ์

การเชื่อมของขากรรไกรบนและล่างและส่วนยื่นจมูกด้านใกล้กลางไม่สมบูรณ์

เกิดที่ด้านบนของริมฝีปากในลักษณะเว้าเล็กน้อย

รอยแยกต่อเนื่องไปถึงจมูก อาจเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้

เป็นภาวะที่แผ่นกระดูกของกะโหลกศีรษะที่ประกอบเป็นเพดานแข็ง 2 แผ่นไม่เชื่อมกัน

ชนิดสมบูรณ์

ชนิดไม่สมบูรณ์

สาเหตุ

มีรอยแยกทั้งเพดานแข็งและเพดานอ่อน

มีช่องอยู่ที่เพดานปาก มักเป็นที่เพดานอ่อน

ผนังกลางจมูก (nasal septum)

ส่วนยื่นเพดานปานกลาง (median palatine processes)

ส่วนยื่นเพดานปากด้านข้าง (lateral palatine processes)

การอักเสบ

Recurrent herpes labialis

เริมในช่องปาก

เกิดจาก herpes simplex virus

Dental caries

รอยโรคที่มีการทำลายของสาร enamel และ dentine

ฟันผุ

Aphthous ulcer

แผลร้อนใน

เป็นแผลที่เกิดซ้ำในช่องปาก

คลุมด้วย exudate สีเทา รอบๆเป็นสีแดง

Periodonitis

การอักเสบของเนื้อเยื่อที่อยู่รอบฟัน

เกิดที่เหงือก แล้วลุกลามไปทำลาย tissue

โรคปริทันต์อักเสบ

Oral candidiasis (Thrush)

เชื้อราในปาก

เกิดจากเชื้อรา Candida albicans

Gingivitis

เหงือกอักเสบ

เกิดจากเศษอาหารหมักหมม หรือหินปูน

Tonsillitis

Acute tonsillitis

Chronic hypertrophic tonsillitis

โรคของลำไส้เล็ก

ความพิการแต่กำเนิด

Intussusception

Intestinal adhesion

Intestinal obstruction

Congenital atresia

Congenital stenosis

ลำไส้เล็กส่วนต้นถูกกลืนโดยลำไส้เล็กตอนปลาย

ส่วนที่กลืน เรียก intussuscipien ส่วนที่ถูกกลืน เรียก intussusceptum

Content ผ่านไม่สะดวก ทำให้ลำไส้อุดตัน

สาเหตุจากการอักเสบหรือภายหลังการผ่าตัดในช่องท้อง

ภาวะที่สิ่งต่างๆในลำไส้ ้ ได้แก่ น้ำ อาหาร น้ำย่อย และของเหลวต่างๆไม่สามารถเคลื่อนผ่านลำไส้ได้ตามปกติ

เกิดอาการแน่นท้อง อึดอัด ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน ไม่ผายลม

ภาวะลำไส้อึด (Paralytic ileus) หรือ
Non mechanical obstruction

ลำไส้ตีบตัน
(Mechanical obstruction)

ภาวะที่ึ่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของลำไส้เล็ก

ภาวะที่บางส่วนของลำไส้เล็กตีบ

เกิดจากลำไส้ไม่บีบตัวขับเคลื่อนสิ่งต่างๆ

เกิดจากช่องทางเดินในลำไส้ตีบแคบ หรืออุดตันทั้งหมด

เกิดจากเชื้อ Streptococcus Staphylococcus

บวมโต มี exudate สีขาวคลุมผิว

การอักเสบของ tonsil เป็นๆหายๆ

โรคของต่อมน้ำลาย

การติดกันของลำไส้

Mumps

อักเสบแบบ acute interstitial inflammation

ติดต่อทางน้ำลาย เสมหะ

เกิดจากการติดเชื้อไวรัส กลุ่ม Paramyxovirus

สำหรับผู้ชายจะมีอัณฑะอักเสบ(Orchitis) ผู้หญิงจะมีรังไข่อักเสบ(Oophoritis)

โรคของหลอดอาหาร

ความพิการแต่กำเนิด

Esophageal atresia

Esophageal stenosis

เป็นภาวะที่ไม่มีส่วนใดส่วนหนึ่งของหลอดอาหาร

ภาวะที่บางส่วนของหลอดอาหารตีบ

Achalasia

จำนวน myenteric ganglion cell ที่ทำหน้าที่ควบคุมการหดตัวเพื่อบีบไล่อาหารมีจำนวนลดลงหรือไม่มี

กลืนอาหารลำบาก สำลักอาหาร เวลากลางคืน

หลอดอาหารส่วนบนมีผนังบางและโป่งออก

Esophageal varices

หลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหารส่วนล่าง

สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเลือดออก คือ cirrhosis

โรคของลำไส้ใหญ่

Diverticular disease

Hemorrhoid (ริดสีดวงทวาร)

ความพิการแต่กำเนิด

Hirschsprung’s disease or Congenital megacolon

Imperforate anus

พบในเพศชาย

เกิดจากเนื้อเยื่อที่แยกระหว่าง rectum กับ anus ที่ควรหายไปตั้งแต่ทารกในครรภ์อายุ 8 สัปดาห์ ยังคงอยู่

พบที่ rectum และ sigmoid colon

ไม่มี ganglion cell ใน colon จึงไม่มี peristalsis ทำให้ content ผ่านไม่ได้

Colon ที่อยู่เหนือกว่ามีผนังหนาและพองออก

เกิดภาวะลำไส้อุดตันได้

ความผิดปกติในหน้าที่ตับอ่อน

Mucosa เป็นติ่งยื่นออกไปจาก muscle layer ของผนัง colon

ทำให้เกิดการหนาตัวของกล้ามเนื้อรอบๆติ่ง ➡ เพิ่มแรงดัน ➡ ติ่งแตก ➡ abscess,peritonitis

ตับอ่อนอักเสบเฉียบพลัน (Acute pancreatitis)

ตับอ่อนอักเสบเรื้อรัง (Chronic pancreatitis)

สาเหตุและกลไก

การอุดตันทางเดินน้ำ

แอลกอฮอล์

ท่อในตับอ่อนได้รับบาดเจ็บหรือมีการแตก

มีความสัมพันธ์กับการดื่มเหล้า สุบบุหรี่ รับประทานอาหารมัน แคลเซียมในเลือดสง

Chronic calcifying pancreatitis

Chronic obstructive pancreatitis

พบในผู้ป่วยโรคพิษสุราเรื้อรัง

มีความสัมพันธ์กับการตีบของ Oddi sphinctor

Hemorrhoid tissue

เกิดจากการโตขึ้นของกลุ่มเส้นเลือดและเนื้อเยื่อ ส่วนปลายของลำไส้ตรง

มีหน้าที่ป้องกันกล้ามเนื้อของทวารหนัก รวมทั้งหูรูด ช่วยให้ทวารหนักปิดได้สนิท

สาเหตุ

ความผิดปกติของหลอดเลือดบริเวณนั้น

เพิ่มความดันในหลอดเลือดดำนานๆ เกิดจากการเบ่งอุจจาระบ่อยๆ จากการท้องผูก การยกของหนัก

โรคที่เกิดจากความผิดปกติของตับ

ภาวะความดันเลือดสูงในเส้นเลือดดำพอร์ตัล (Portal hypertension)

Hepatitis

Ascites (ภาวะท้องมาน)

Cirrhosis

Jaundice

ความผิดปกติของตับที่เกิดจากการอักเสบ มี fibrosis และ nodular regeneration ทำให้โครงสร้างและหน้าที่มีความผิดปกติ

การอักเสบของตับเกิดจากสาเหตุต่างๆที่มาทำลาย parenchymal cell และมี transaminases ปล่อยเข้าสู่กระแสเลือด

Reaction จากยาและสารเคมี ( Drug induce hepatitis)

ผวหนัง ตาเหลือง

สาเหตุ

Bilirubin ในเลือดสูงกว่าปกติสองเท่า

มีความบกพร่องของเซลล์ตีบในการจับ bilirubin

ลดการ conjugation ของ bilirubin

มีการแตก RBC เพิ่มขึ้น

Alcohol hepatitis

ติดเชื้อ virus (Viral hepatitis)

การอุดตันที่เกิดขึ้นในเส้นเลือดดำเฮปพาติก (Posthepatic block)

เกิดระยะยาวทำให้เกิด

การอุดตันที่เกิดขึ้นในตับส่วน sinusoids (Intrahepatic sinusoidal block)

การอุดตันที่เกิดในเส้นเลือดพอร์ตัล (Prehepatic block)

Varices

สาเหตุ

มีการรบกวนการไหลเวียนเลือดจาก liver สู่ hepatic vein และ vena cava

การสะสมของของเหลวในช่องท้อง

Splenomegaly

Ascites

Hepatic encephalopathy

เส้นเลือดขอด

โรคตับเรื้อรัง มะเร็ง หัวใจขวาล้มเหลว ตับอ่อนอักเสบ

ม้ามโต

ท้องมาน

โรคสมองจากโรคตับ