Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมาก หรือต่อมไทรอยด์เป็นพิษ หรือคอพอกเป็นพิษในหญิงตั้งค…
ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมาก หรือต่อมไทรอยด์เป็นพิษ หรือคอพอกเป็นพิษในหญิงตั้งครรภ์
(Hyperthyroidism , Thyrotoxicosis)
สาเหตุ
- โรคเกรฟ (Graves) เป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุด เป็นโรคที่เกิดจากร่างกายมีภูมิต้านทานตนเอง
- โรคพลัมเมอร์ (Plummer’s disease หรือ Toxic multinodular goiter) ต่างจากโรคเกรฟ คือ ต่อมไทรอยด์ไม่เรียบ เป็นตะปุ่มตะป่ำ ไม่มีอาการตาโปน และไม่ใช่โรคที่เกิดจากอิมมูนต้านตัวเอง
- เนื้องอกเป็นพิษ (Toxic adenoma หรือ multinodular toxic goiter) เนื้องอกของต่อมไทรอยด์สร้างฮอร์โมนเอง ไม่อยู่ภายใต้การควบคุมของ TSH
อาการและอาการแสดง
- ต่อมไทรอยด์มีขนาดใหญ่ขึ้น ลักษณะเป็นคอพอก (goiter) ขนาดขยายใหญ่ทั่วทั้งต่อม ลักษณะเนื้อfirm homogeneous และอาจฟังได้เสียง bruit ที่ต่อม
- อัตราการเต้นของหัวใจเร็วโดยไม่ทราบสาเหตุ เกิน 100 ครั้ง/นาที อาจพบ systolic murmur ได้
- อัตราการเต้นของชีพจรเร็ว โดยชีพจรขณะพักสูงกว่า 100 ครั้ง/นาที ชีพจรสูงกว่าปกติในขณะหลับ
- น้ำหนักไม่เพิ่มขึ้นทั้ง ๆ ที่รับประทานอาหารเท่าเดิมหรือเพิ่มขึ้น
-
- ตาโปน (exophthalmos) เนื่องจากน้ำและไขมันที่สะสมในหลังดวงตาดันให้ลูกตาโปนออกนอกเบ้า
-
- ขี้ร้อน หงุดหงิด ตกใจง่าย อารมณ์แปรปรวน
- อาการสั่น มือสั่น (tremor)
การวินิจฉัยโรค
- การซักประวัติ เคยเป็นโรคไทรอยด์เป็นพิษอยู่ก่อนการตั้งครรภ์ หรือเคยมีอาการและอาการแสดง
- การตรวจร่างกาย พบอาการและอาการแสดงดังกล่าวแล้วข้างต้น
-
Free thyroxine สูง (FT4) ค่าปกติของ TSH = 0.35-5 mU/dl (ไมโครยูนิต/เดซิลิตร) FT4 = 0.8-2.3 ng/dl (นาโนกรัมต่อเดซิลิตร) Total T3 = 80-220 ng/dl
3.2 การตรวจเลือด เช่น CBC เนื่องจากโรค Graves มักพบร่วมกับโรคภูมิต้านตนเองอื่น ๆ ได้ พบจำนวนWBC ต่ำ เนื่องจากจำนวนของ neutrophils ลดลง จึงควรตรวจก่อนให้ยาต้านไทรอยด์ ถ้าต่ำ แต่อยู่ในเกณฑ์ปกติ ไม่เป็นข้อห้ามของการให้ยาต้านไทรอยด์
ผลกระทบ
ต่อมารดา
- แท้งและคลอดก่อนกำหนด เนื่องจากมีการเผาผลาญของร่างกายมากกว่าปกติ การตั้งครรภ์ไม่สามารถดำรงต่อไปได้
- มีโอกาสเกิดภาวะความดันโลหิตสูงร่วมกับการตั้งครรภ์ หรือหัวใจล้มเหลวได้
-
ต่อทารก
- ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ มีความพิการแต่กำเนิด หรือตายคลอดได้สูง
- มีโอกาสเป็นต่อมไทรอยด์เป็นพิษแต่กำเนิด เนื่องจากแอนติบอดี้ต่อมไทรอยด์ (TSI) ของมารดาผ่านรกไปกระตุ้นต่อมไทรอยด์ของทารกทำงานมากกว่าปกติ
- ทารกมีโอกาสเกิดภาวะพร่องไทรอยด์ฮอร์โมนแต่กำเนิด จากผลของยาต้านไทรอยด์ที่มารดาได้รับ
Thyroid storm
-
การรักษาเฉพาะ
การให้ยา ได้แก่ ยาต้านไทรอยด์ฮอร์โมน และ iodine (KI หรือ lugol’s solution)เพื่อลดการหลั่งฮอร์โมนให้ยา beta blocker เช่น propanolol
-
การรักษาแบบประคับประคอง
การให้ น้ำเกลือ, ประเมินสัญญาณชีพ, ลดไข้, ให้ออกซิเจน ให้แคลอรี่ และวิตามิน เช่น B complex, วิตามิน ซี และ Thiamine ให้เพียงพอ ป้องกันภาวะขาดน้ำและเสียสมดุลเกลือแร่
-
การพยาบาลระยะตั้งครรภ์
- อธิบายให้หญิงตั้งครรภ์และครอบครัวทราบเกี่ยวกับโรคที่เป็น
แนวทางการรักษาพยาบาล และเน้นให้เห็นความสำคัญในการดูแลตนเอง
-
-
-
-
-
-
2.5 การป้องกันอุบัติเหตุ เนื่องจากมีกล้ามเนื้ออ่อนแรง มือสั่น ไม่ควรหยิบ จับ หรือถือของที่มีน้ำหนักมากเกินไป
-
-
- อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจว่า ผู้ป่วยอาจมีพฤติกรรมแปลก ๆ เช่น มีความรู้สึกไว หงุดหงิด
การพยาบาลระยะคลอด
-
-
1.3 ถ้าผู้คลอดมีอาการเจ็บปวดมากพักผ่อนไม่ได้
แพทย์อาจให้ยากล่อมประสาทและประเมินว่าผู้ป่วยมีอาการข้างเคียงของยาหรือไม่
-
-
-
1.7 การดูแลความสะอาดของร่างกาย ควรเช็ดตัวบ่อย ๆ และ
ชำระอวัยวะสืบพันธุ์ให้สะอาดเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
2.1 ตรวจชีพจร และการหายใจทุก 10 นาที ถ้าผิดปกติ คือ PR >110 ครั้ง/นาที หรือRR > 24 ครั้ง/นาที รีบรายงานแพทย์
-
-
-
-
ในรายที่มีอาการแสดงผิดปกติของหัวใจและหลอดโลหิต ระยะหลังรกคลอดห้ามใช้ยา :red_cross: methergin เพราะจะทำให้มดลูกหดรัดตัวแรง เพิ่มแรงดันโลหิต โลหิตถูกบีบเข้าหัวใจจำนวนมาก อาจเกิดหัวใจล้มเหลวได้
การพยาบาลหลังคลอด
-
- ดูแลอย่างใกล้ชิด ในระยะ 24 ชม. แรกหลังคลอด
- ประเมินการหดรัดตัวของมดลูกเพื่อป้องกันการตกเลือดหลังคลอด
- ให้พักผ่อนช่วยเหลือกิจกรรมบางอย่างที่ต้องใช้พลังงานมาก
- ดูแลให้ได้รับยาลดการทำงานของต่อมไทรอยด์ เช่น PTU ตามแผนการรักษา พร้อมทั้งประเมินS/E
- การให้นมบุตร ถ้าอาการไม่รุนแรงสามารถให้นมบุตรได้
-
ถ้าแม่ได้รับยา PTU ขนาดไม่เกินวันละ 150-200 mg/วัน หรือ
MMI ไม่เกิน 10 mg/วัน เลี้ยงลูกด้วยนมแม่ได้ โดยให้ยาหลังให้นมลูก
- แนะนำเกี่ยวกับการวางแผนครอบครัว ควร
เว้นระยะการมีบุตรอย่างน้อย 2 ปี โดยคุมกำเนิดทั่วไป ยกเว้นยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจน
- การประเมินสภาพของทารกแรกเกิด อาจมีอาการ
แสดงของต่อมไทรอยด์ถูกกด โดยอาจพบอาการของทารกแรกเกิด คือ ง่วงซึม เคลื่อนไหวช้า ไม่ค่อยร้อง