Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร - Coggle Diagram
ความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร
ท้องผูก
อาการและอาการแสดง
*
อุจจาระอัดแน่น (Fecal impaction)
•อึดอัด แน่นท้อง ท้องอืด
•มีไข้ อาเจียน
•สับสน
กลั้นอุจจาระไม่ได้ เกิดแผลเนื้อตาย
รับประทานอาหารได้น้อยลง
พร่องโภชนาการ
มีภาวะซีด
ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดจากภาวะท้องผูก
ปวดท้องเรื้อรัง
ลาไส้บวมและโป่งพอง (Acquired megacolon or megarectum)
Sigmoid volvulus
Stercoral ulceration
สาเหตุ
พฤติกรรมและแบบแผนการดาเนินชีวิตประจาวัน
*
•นิสัยการกลั้นอุจจาระเป็นประจา
•รับประทานอาหารที่มีกากใยน้อยเกินไป
•ขาดการออกกาลังกาย
•ภาวะเครียด
ยาบางชนิด
*
•ยากลุ่ม Opiates
•ยาต้านการซึมเศร้า
•ยากันชัก
•ยาลดกรดที่มีเกลืออลูมิเนียม
โรคประจาตัว
*
•โรคทางระบบประสาท
•โรคของลาไส้และทวารหนัก
•การเคลื่อนไหวของร่างกายลดลง
ภาวะท้องผูก (Constipation) หมายถึง การไม่ถ่ายอุจจาระต่อเนื่อง 3 วันขึ้นไป หรือถ่ายอุจจาระแห้ง แข็ง ต้องออกแรงเบ่ง (American Gastroenterological Association, 2008) โดยพบว่ามีความสัมพันธ์กับการบีบตัวของลาไส้ลดลงในผู้สูงอายุ ทาให้รู้สึกไม่สบาย แน่นอึดอัดบริเวณทวารหนัก แต่ไม่สามารถถ่ายอุจจาระได้
การดูแล
*
ชี้ให้เห็นถึงความสาคัญ และปัจจัยที่ทาให้เกิดปัญหาการขับถ่าย กระตุ้นให้ดื่มน้าอย่างเพียงพอและสม่าเสมอ (> 2,000 ml/day)
แนะนาให้รับประทานอาหารที่มีกากใยสูง
แนะนาการบดเคี้ยวอาหารอย่างละเอียด
จัดสิ่งแวดล้อมที่เป็นมิตร มีความเป็นส่วนตัว ให้เวลาในการขับถ่าย
แนะนาให้หลีกเลี่ยงการกลั้นอุจจาระ
ควรฝึกการขับถ่ายให้เป็นนิสัย
กรณีนอนติดเตียง ควรจัดท่านั่งศีรษะสูงในการขับถ่ายอุจจาระ
กระตุ้นให้มีการเคลื่อนไหวหรือออกกาลังกายอย่างสม่าเสมอ กรณีที่อุจจาระอัดแน่นให้ทาการล้วง (Evacuation) ด้วยความนุ่มนวล
หากต้องใช้ยาระบาย ควรปฏิบัติตามคาแนะนาอย่างเคร่งครัด
ท้องเสีย
สาเหตุ
เกิดจากความผิดปกติเกี่ยวกับการทํางานของลําไส้ใหญ่
โดยหาความผิดปกติทางร่างกายไม่พบ
โรคนี้สัมพันธ์กับอารมณ์และจิตใจของผู้ป่วย เช่น เครียด คิดมาก กังวลใจ
ทําให้ลําไส้ใหญ่เคลื่อนไหวผิดปกติ
ทําให้ปวดท้อง ท้องเดิน ท้องผูก
ภาวะเเทรกซ้อน
ไม่มีภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง นอกจากทำให้เกิดความวิตกกังวล กลัวเป็นโรคมะเร็งหรือโรคร้ายแรง
อาการ
ถ่ายเป็นน้ำหรือถ่ายเหลวบ่อย
ปวดบิดเกร็งเป็นพักๆ
ปวดท้อง
มีลมในท้องร่วมกับท้องเดิน ท้องผูก หรือท้องเดินสลับท้องผูก
ท้องเสีย เป็นอาการถ่ายอุจจาระเหลวหรือเป็นน้ำมากกว่าปกติ หรือในบางครั้งถ่ายเป็นมูกปนเลือด มักเกิดจากการติดเชื้อหรือภาวะอาหารเป็นพิษ หลังจากการรับประทานอาหารที่ปนเปื้อนเชื้อโรคเข้าไป โดยอาการจะเกิดขึ้นในระยะเวลาเพียงไม่กี่วัน แต่ในบางรายอาจอาการเรื้อรังเป็นเวลานาน ซึ่งอาจเกิดจากโรคอื่น ๆ ได้ เช่น โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง
การรักษา
ถ้ามีอาการท้องผูก ให้ยาระบาย
แนะนําให้ผู้ป่วยออกกําลังเป็นประจํา ฝึกสมาธิ หรือหาทางผ่อนคลายความเครียดด้วยวิธีต่างๆ หลีกเลี่ยงอาหารรสจัดหรืออาหารที่กระตุ้นอาการ งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ ชา หรือกาแฟ
ดื่มผงน้ำตาลเกลือแร่โออาร์เอส (ORS) เพื่อชดเชยน้ำและเกลือแร่ที่ร่างกายสูญเสียไป นอกจากนี้ การรับประทานยาเพื่อบรรเทาอาการท้องเสียตามที่แพทย์หรือเภสัชกรแนะนำอย่างยา Diosmectite ควบคู่ไปกับการดื่มน้ำและผงเกลือแร่ซึ่งเป็นการรักษาหลักก็อาจช่วยบรรเทาอาการให้ดีขึ้นได้
ควรระมัดระวังเรื่องความสะอาดของอาหารเป็นหลัก
การดูแล
*
ล้างมือให้สะอาดก่อนและหลังรับประทานอาหารหรือสัมผัสกับอาหาร หลังการเข้าห้องน้ำ หรือจับสิ่งสกปรกอื่น ๆ เพื่อป้องกันแพร่กระจายของเชื้อโรค
ในกรณีที่ไม่สามารถล้างมือได้ ควรใช้เจลล้างมือที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์ เพื่อช่วยฆ่าเชื้อโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ
เลือกรับประทานอาหารอย่างระมัดระวัง เช่น รับประทานของร้อน อาหารที่สะอาด สดใหม่ หลีกเลี่ยงผักผลไม้สดที่ล้างไม่สะอาด เนื้อสัตว์ดิบ และผลิตภัณฑ์ประเภทนม เป็นต้น
ไม่ควรวางอาหารทิ้งไว้ในอุณหภูมิห้องนาน ๆ ควรเก็บเข้าตู้เย็น เพื่อป้องกันการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย
ควรทำความสะอาดบริเวณที่มีการเตรียมอาหารให้ถูกสุขลักษณะ รวมถึงการล้างมือให้สะอาด ขณะเตรียมอาหาร
เลือกดื่มน้ำที่สะอาด ถูกสุขลักษณะ