การคลอดยาก (Dystocia)

ความผิดปกติของหนทางคลอด (Passage)

ความผิดปกติของแรง (Power)

การหดรัดตัวของมดลูกมากกว่าปกติ
(Hypertonic uterine dysfunction)

มดลูกหดรัดตัวแรงแต่ไม่มีประสิทธิภาพ
ปากมดลูกไม่เปิดขยายและส่วนนำของทารกไม่เคลื่อนต่ำ

สาเหตุ

ขนาดของทารกและช่องเชิงกรานของผู้คลอดไม่ได้สัดส่วน

ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ

ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกไม่ถูกวิธี

อันตรายต่อผู้คลอด

ร่างกายอ่อนเพลียเกิดภาวะขาดน้ำ

การติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ

มดลูกแตก

PPH

painfull
--> Morphine, Meperidine

อันตรายต่อทารก

Fetal distress
--> C/S

ติดเชื้อ

ศีรษะถูกกด

Cephallhematoma

Caput succedaneum

กะโหลกศีรษะเกยกันมาก

การหดรัดตัวของมดลูกน้อยกว่าปกติ
(Hypotonic uterine dysfunction)

เป็นจังหวะแต่ไม่รุนแรง ไม่พอให้ cervix เปิด
และจะหดรัดตัวห่างออกไป
--> ให้ Oxytocin

สาเหตุ

ได้รับยาแก้ปวดมากเกินไป

มดลูกมีการยืดขยายมากกว่าปกติในครรภ์แฝด

double uterus, myoma uteri

ขาดการกระตุ้นที่ปากมดลูก

Full bladder
--> สวนทิ้ง

ผ่านการคลอดหลายครั้ง

อันตรายต่อผู้คลอด

เหนื่อย หมดแรง
--> ให้สารน้ำ

เสียเลือดมาก

ติดเชื้อ

ได้รับอันตรายจากสูติศาสตร์หัตถการ

อันตรายต่อทารก

chorioamnionitis

แรงเบ่ง

ข้อวินิจฉัยการพยาบาล

สาเหตุ

ได้รับยาแก้ปวดมากเกินไป

อ่อนเพลีย

เหนื่อยล้าจากการได้รับสารน้ำและอาหารไม่เพียงพอ

  • ใช้สูติศาสตร์หัตถการ
  • สอนเบ่งอย่างถูกวิธี

มีโอกาสเกิดภาวะมดลูกแตกเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวมากกว่าปกติ

มีโอกาสเกิดการคลอดยาวนานเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวน้อยกว่าปกติ

ทารกมีโอกาสเกิดภาวะการขาดออกซิเจนเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวมากและรุนแรง

มีโอกาสเกิดการคลอดล่าช้าในระยะที่สองของการคลอด เนื่องจากผู้คลอดเหนื่อยล้ามากและเบ่งไม่ถูกวิธี

กระดูกเชิงกรานแคบ

  • เชิงกรานแคบที่ช่องเข้า (inlet contraction)
    -->เกิด engagement ได้ยาก
  • เชิงกรานแคบที่ช่องกลาง (midpelvic contraction)
    -->ทารกหมุนเป็นท่า occiput anterior ได้ยาก
  • เชิงกรานแคบที่ช่องออก (outlet contraction)
    -->ทำให้คลอดยากเพิ่มข้ึน

อันตราย

คลอดยาวนานและคลอดยาก

ถุงน้ำทูนหัวแตกก่อนเวลา

  • ทารกสายสะดือย้อย
  • Cephallhematoma
  • ติดเชื้อ

มดลูกแตกจากการหดรัดตัวชนิดวงแหวน

necrosis of maternal tissue

❌ไม่ใช้ oxytocin เพราะจะทำให้มดลูกแตก*

  • ถ้าช่องทางคลอดแคบไม่มาก ใช้ suction แทน forcept
  • C/S

การไม่ได้สัดส่วนกันของศีรษะทารกกับช่องเชิงกราน
(Cephalopelbic dixproportion: CPD)

การประเมิน

ประวัติ

เคยได้รับอุบัติเหตุที่กระดูกเชิงกราน

คลอดยากแต่ทารกมีขนาดปกติ

ทารกตายหลังคลอดไม่นาน

C/S จาก no HE

ผู้คลอดส่วนสูง <140 cm. หรือเดินผิดปกติ

หากสงสัยให้ส่งพบแพทย์

อันตราย

ทารกศีรษะผิดรูป

จากการคลอดยาวนาน

  • เหนื่อย
  • ketosis
  • ติดเชื้อ

ถุงน้ำทูนหัวแตกก่อนเวลา

  • ติดเชื้อ
  • สายสะดือย้อย

การคลอดติดขัด

  • ผู้คลอดและทารกเสียชีวิต

✅ให้ C/S**

ความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธุ์
(abnormality of reproductive tract)

ปากช่องคลอด

  • ปากช่องคลอดตีบ
    เกิดการฉีกขาดของฝีเย็บลึก
  • การแข็งตึงของฝีเย็บ (rigid perineum)
    -->ช่วยโดยการตัดฝีเย็บกว้างๆ
  • การอักเสบหรือเนื้องอก

ช่องคลอด

ช่องคลอดตีบ

เยื่อกั้นในช่องคลอด

เนื้องอก เช่น Gartner’s duct cyst, fibroma

ปากมดลูก

ปากมดลูกตีบ

ปากมดลูกแข็ง

มะเร็งปากมดลูก

มดลูก

มดลูกคว่ำหน้า (anteflexion)

มดลูกคว่ำหลัง (retroflexion)

มดลูกหยอ่นขณะตั้งครรภ์

เนื้องอกมดลูก

รังไข่

ข้อวินิจฉัยการพยาบาล

มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนในระยะคลอดและหลังคลอด
เนื่องจากศีรษะทารกไม่ได้สัดส่วนกับช่องเชิงกราน

ผู้คลอดมีโอกาสเกิดการคลอดระยะที่สองล่าช้า
เนื่องจากการแข็งตึงของฝีเย็บ (rigid perineum)

✅ให้ C/S

ความผิดปกติของทารก

ท่าและส่วนนำผิดปกติ
(faulty position and presentation)

การคลอดในท่าท้ายทอยเฉียงหลัง (ROP)

ท้ายทอยหมุนไปข้างหน้า 135 องศา

  • คลอดเอง
  • ใช้เครื่องมือช่วยคลอด

ท้ายทอยหมุนไปข้างหน้า 45 องศา

  • หมุนเป็น ROL

ท้ายทอยหมุนไปข้างหลัง 45 องศา

  • เป็นท่า OPP

กรณีที่ไม่สามารถหมุนได้ แพทย์อาจช่วยคลอด

  • การใชม้ือหมุนศีรษะทารก
  • การใช้เครื่องดูดสุญญากาศช่วยคลอด
  • Kielland forceps
  • Cesarean section

ท่าท้ายทอยคงอยู่หลัง
(Occiput Persistent Posterior : OPP)

ถ้าศีรษะไม่ใหญ่มาก HE ได้
หมุนเอาท้ายทอยไปอยู่ด้านหน้า
ใต้โค้งกระดูกหัวเหน่าแล้วให้คลอดเอง

ใช้คีมหรือเครื่องดูดสุญญากาศ

ความผิดปกติเกี่ยวกับทรง

ท่าหน้าผาก (Brow Presentation)

ทารกมีขนาดปกติหรือใหญ่กว่าปกติ
--> C/S

ศีรษะทารกเล็กและเชิงกรานใหญ่

หน้าผากอยู่ทางด้านหลัง
-->กดศีรษะใหก้มปรับเป็นท่าปกติ

หน้าผากอยู่ทางด้านหน้า
-->ดันศีรษะให้แหงน
-->ถ้าไม่ได้ให้ C/S

ศีรษะทารกลงไปต่ำมากและติดแน่น
-->C/S

ท่าหน้า (Face Presentation)

  • ไม่มี CPD มดลูกหดรัดตัวดี คางหมุนไปทางด้านหน้า
  • ความก้าวหน้าของการคลอดดี
    -->C/S
  • ถ้าเป็นท่าคางหมุนไปทางด้านหลัง
  • อัดแน่นที่ผนังด้านหลังบริเวณ sacrum
  • มี CPD
    -->C/S

ความผิดปกติเกี่ยวกับส่วนนำของทารก

ท่าก้น (Breech Presentation)

ท่าขวาง (Shoulder Presentation Acromion

ในระยะตั้งครรภ์

ถ้าพบท่าขวาง GA 32-36 wks. แพทย์จะทำการหมุนกลับท่าทารกภายนอก

ถ้าพบว่ามีสิ่งขัดขวางการคลอดจะผ่าตัดเอาทารกออกทางหน้าท้อง

ในระยะคลอด

ถ้าถุงน้ำยังไม่แตกอาจหมุนกลับทารกให้อยู่ในท่าศีรษะ
แล้วเจาะถุงน้ำคร่ำเพื่อให้ศีรษะทารกลงในช่องเชิงกราน

ถ้าทารกมีขนาดเล็กและทารกยังไม่ลงต่ำอาจลองหมุนกลับ
ทารกภายใน(Internal version) แล้วทำคลอดท่าก้น

ในรายที่ทารกลงมาอัดแน่นในช่องเชิงกราน (neglected shoulder presentation)

  • ช่วยชีวิตผู้คลอด
  • โดยการตัดศีรษะทารกออกจากลำตัว (decapitation)
  • C/S

ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล

มีโอกาสเกิดอันตรายจากการยืดขยายและฉีกขาดมากผิดปกติของฝีเย็บและผนังช่องคลอด
เนื่องจากคลอดในลักษณะท้ายทอยอยู่ด้านหลัง

ผู้คลอดและทารกมีโอกาสเกิดอันตรายจากการคลอดยาวนาน การคลอดยาก
และการคลอดติดขัดเนื่องจากทารกมีใบหน้าเป็นส่วนนำ

ทารกมีพัฒนาการผิดปกติ
(abnormal development of fetus)

ทารกที่ขนาดตัวโต (macrosomia)

แฝดติดกัน (Conjoined Twins)

ทารกหัวบาตร (hydrocephalus)

ภาวะทางจิตใจของผู้คลอด
(Psychological factor)

มารดาที่เจ็บปวดมาก --> ยาแก้ปวด

มารดาที่อ่อนเพลียขาดน้ำ -->ให้สารน้ำ

มารดาที่มดลูกหดรัดตัวไม่ดี -->ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก

ช่วยลดความวิตกกังวลจากการคลอด

ความวิตกกังวล (Anxiety) -->Epinephrine สูงขึ้น -->UC ลดลง การคลอดยาวนาน