การคลอดยาก (Dystocia)
ความผิดปกติของหนทางคลอด (Passage)
ความผิดปกติของแรง (Power)
การหดรัดตัวของมดลูกมากกว่าปกติ
(Hypertonic uterine dysfunction)
มดลูกหดรัดตัวแรงแต่ไม่มีประสิทธิภาพ
ปากมดลูกไม่เปิดขยายและส่วนนำของทารกไม่เคลื่อนต่ำ
สาเหตุ
ขนาดของทารกและช่องเชิงกรานของผู้คลอดไม่ได้สัดส่วน
ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกไม่ถูกวิธี
อันตรายต่อผู้คลอด
ร่างกายอ่อนเพลียเกิดภาวะขาดน้ำ
การติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ
มดลูกแตก
PPH
painfull
--> Morphine, Meperidine
อันตรายต่อทารก
Fetal distress
--> C/S
ติดเชื้อ
ศีรษะถูกกด
Cephallhematoma
Caput succedaneum
กะโหลกศีรษะเกยกันมาก
การหดรัดตัวของมดลูกน้อยกว่าปกติ
(Hypotonic uterine dysfunction)
เป็นจังหวะแต่ไม่รุนแรง ไม่พอให้ cervix เปิด
และจะหดรัดตัวห่างออกไป
--> ให้ Oxytocin
สาเหตุ
ได้รับยาแก้ปวดมากเกินไป
มดลูกมีการยืดขยายมากกว่าปกติในครรภ์แฝด
double uterus, myoma uteri
ขาดการกระตุ้นที่ปากมดลูก
Full bladder
--> สวนทิ้ง
ผ่านการคลอดหลายครั้ง
อันตรายต่อผู้คลอด
เหนื่อย หมดแรง
--> ให้สารน้ำ
เสียเลือดมาก
ติดเชื้อ
ได้รับอันตรายจากสูติศาสตร์หัตถการ
อันตรายต่อทารก
chorioamnionitis
แรงเบ่ง
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
สาเหตุ
ได้รับยาแก้ปวดมากเกินไป
อ่อนเพลีย
เหนื่อยล้าจากการได้รับสารน้ำและอาหารไม่เพียงพอ
- ใช้สูติศาสตร์หัตถการ
- สอนเบ่งอย่างถูกวิธี
มีโอกาสเกิดภาวะมดลูกแตกเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวมากกว่าปกติ
มีโอกาสเกิดการคลอดยาวนานเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวน้อยกว่าปกติ
ทารกมีโอกาสเกิดภาวะการขาดออกซิเจนเนื่องจากมดลูกมีการหดรัดตัวมากและรุนแรง
มีโอกาสเกิดการคลอดล่าช้าในระยะที่สองของการคลอด เนื่องจากผู้คลอดเหนื่อยล้ามากและเบ่งไม่ถูกวิธี
กระดูกเชิงกรานแคบ
- เชิงกรานแคบที่ช่องเข้า (inlet contraction)
-->เกิด engagement ได้ยาก
- เชิงกรานแคบที่ช่องกลาง (midpelvic contraction)
-->ทารกหมุนเป็นท่า occiput anterior ได้ยาก
- เชิงกรานแคบที่ช่องออก (outlet contraction)
-->ทำให้คลอดยากเพิ่มข้ึน
อันตราย
คลอดยาวนานและคลอดยาก
ถุงน้ำทูนหัวแตกก่อนเวลา
- ทารกสายสะดือย้อย
- Cephallhematoma
- ติดเชื้อ
มดลูกแตกจากการหดรัดตัวชนิดวงแหวน
necrosis of maternal tissue
❌ไม่ใช้ oxytocin เพราะจะทำให้มดลูกแตก*
- ถ้าช่องทางคลอดแคบไม่มาก ใช้ suction แทน forcept
- C/S
การไม่ได้สัดส่วนกันของศีรษะทารกกับช่องเชิงกราน
(Cephalopelbic dixproportion: CPD)
การประเมิน
ประวัติ
เคยได้รับอุบัติเหตุที่กระดูกเชิงกราน
คลอดยากแต่ทารกมีขนาดปกติ
ทารกตายหลังคลอดไม่นาน
C/S จาก no HE
ผู้คลอดส่วนสูง <140 cm. หรือเดินผิดปกติ
หากสงสัยให้ส่งพบแพทย์
อันตราย
ทารกศีรษะผิดรูป
จากการคลอดยาวนาน
- เหนื่อย
- ketosis
- ติดเชื้อ
ถุงน้ำทูนหัวแตกก่อนเวลา
- ติดเชื้อ
- สายสะดือย้อย
การคลอดติดขัด
- ผู้คลอดและทารกเสียชีวิต
✅ให้ C/S**
ความผิดปกติของอวัยวะสืบพันธุ์
(abnormality of reproductive tract)
ปากช่องคลอด
- ปากช่องคลอดตีบ
เกิดการฉีกขาดของฝีเย็บลึก
- การแข็งตึงของฝีเย็บ (rigid perineum)
-->ช่วยโดยการตัดฝีเย็บกว้างๆ
- การอักเสบหรือเนื้องอก
ช่องคลอด
ช่องคลอดตีบ
เยื่อกั้นในช่องคลอด
เนื้องอก เช่น Gartner’s duct cyst, fibroma
ปากมดลูก
ปากมดลูกตีบ
ปากมดลูกแข็ง
มะเร็งปากมดลูก
มดลูก
มดลูกคว่ำหน้า (anteflexion)
มดลูกคว่ำหลัง (retroflexion)
มดลูกหยอ่นขณะตั้งครรภ์
เนื้องอกมดลูก
รังไข่
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
มีโอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อนในระยะคลอดและหลังคลอด
เนื่องจากศีรษะทารกไม่ได้สัดส่วนกับช่องเชิงกราน
ผู้คลอดมีโอกาสเกิดการคลอดระยะที่สองล่าช้า
เนื่องจากการแข็งตึงของฝีเย็บ (rigid perineum)
✅ให้ C/S
ความผิดปกติของทารก
ท่าและส่วนนำผิดปกติ
(faulty position and presentation)
การคลอดในท่าท้ายทอยเฉียงหลัง (ROP)
ท้ายทอยหมุนไปข้างหน้า 135 องศา
- คลอดเอง
- ใช้เครื่องมือช่วยคลอด
ท้ายทอยหมุนไปข้างหน้า 45 องศา
- หมุนเป็น ROL
ท้ายทอยหมุนไปข้างหลัง 45 องศา
- เป็นท่า OPP
กรณีที่ไม่สามารถหมุนได้ แพทย์อาจช่วยคลอด
- การใชม้ือหมุนศีรษะทารก
- การใช้เครื่องดูดสุญญากาศช่วยคลอด
- Kielland forceps
- Cesarean section
ท่าท้ายทอยคงอยู่หลัง
(Occiput Persistent Posterior : OPP)
ถ้าศีรษะไม่ใหญ่มาก HE ได้
หมุนเอาท้ายทอยไปอยู่ด้านหน้า
ใต้โค้งกระดูกหัวเหน่าแล้วให้คลอดเอง
ใช้คีมหรือเครื่องดูดสุญญากาศ
ความผิดปกติเกี่ยวกับทรง
ท่าหน้าผาก (Brow Presentation)
ทารกมีขนาดปกติหรือใหญ่กว่าปกติ
--> C/S
ศีรษะทารกเล็กและเชิงกรานใหญ่
หน้าผากอยู่ทางด้านหลัง
-->กดศีรษะใหก้มปรับเป็นท่าปกติ
หน้าผากอยู่ทางด้านหน้า
-->ดันศีรษะให้แหงน
-->ถ้าไม่ได้ให้ C/S
ศีรษะทารกลงไปต่ำมากและติดแน่น
-->C/S
ท่าหน้า (Face Presentation)
- ไม่มี CPD มดลูกหดรัดตัวดี คางหมุนไปทางด้านหน้า
- ความก้าวหน้าของการคลอดดี
-->C/S
- ถ้าเป็นท่าคางหมุนไปทางด้านหลัง
- อัดแน่นที่ผนังด้านหลังบริเวณ sacrum
- มี CPD
-->C/S
ความผิดปกติเกี่ยวกับส่วนนำของทารก
ท่าก้น (Breech Presentation)
ท่าขวาง (Shoulder Presentation Acromion
ในระยะตั้งครรภ์
ถ้าพบท่าขวาง GA 32-36 wks. แพทย์จะทำการหมุนกลับท่าทารกภายนอก
ถ้าพบว่ามีสิ่งขัดขวางการคลอดจะผ่าตัดเอาทารกออกทางหน้าท้อง
ในระยะคลอด
ถ้าถุงน้ำยังไม่แตกอาจหมุนกลับทารกให้อยู่ในท่าศีรษะ
แล้วเจาะถุงน้ำคร่ำเพื่อให้ศีรษะทารกลงในช่องเชิงกราน
ถ้าทารกมีขนาดเล็กและทารกยังไม่ลงต่ำอาจลองหมุนกลับ
ทารกภายใน(Internal version) แล้วทำคลอดท่าก้น
ในรายที่ทารกลงมาอัดแน่นในช่องเชิงกราน (neglected shoulder presentation)
- ช่วยชีวิตผู้คลอด
- โดยการตัดศีรษะทารกออกจากลำตัว (decapitation)
- C/S
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
มีโอกาสเกิดอันตรายจากการยืดขยายและฉีกขาดมากผิดปกติของฝีเย็บและผนังช่องคลอด
เนื่องจากคลอดในลักษณะท้ายทอยอยู่ด้านหลัง
ผู้คลอดและทารกมีโอกาสเกิดอันตรายจากการคลอดยาวนาน การคลอดยาก
และการคลอดติดขัดเนื่องจากทารกมีใบหน้าเป็นส่วนนำ
ทารกมีพัฒนาการผิดปกติ
(abnormal development of fetus)
ทารกที่ขนาดตัวโต (macrosomia)
แฝดติดกัน (Conjoined Twins)
ทารกหัวบาตร (hydrocephalus)
ภาวะทางจิตใจของผู้คลอด
(Psychological factor)
มารดาที่เจ็บปวดมาก --> ยาแก้ปวด
มารดาที่อ่อนเพลียขาดน้ำ -->ให้สารน้ำ
มารดาที่มดลูกหดรัดตัวไม่ดี -->ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
ช่วยลดความวิตกกังวลจากการคลอด
ความวิตกกังวล (Anxiety) -->Epinephrine สูงขึ้น -->UC ลดลง การคลอดยาวนาน