Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สายสะดือพลัดต่ำ (Umbilical cord prolapse) - Coggle Diagram
สายสะดือพลัดต่ำ
(Umbilical cord prolapse)
ความหมาย
ภาวะที่สายสะดือเคลื่อนลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกอาจอยู่ในช่องคลอด หรือโผล่ออกมานอกปากช่องคลอด ซึ่งมักจะเกิดขึ้นหลังจากมีการแตกของถุงน้ำคร่ำ
ชนิด
Forelying cord หมายถึง สายสะดือเคลื่อนต่ำลงมาจนถึงปากมดลูก ถ้าตรวจภายในจะสามารถคลำพบสายสะดือได้
Complete prolapse of cord หมายถึง สายสะดือพลัดออกมาจนพ้นปากมดลูกในกรณีที่ถุงน้ าแตกแล้วจะสามารถมองเห็นสายสะดือโผล่พ้นออกมาจากปากช่องคลอด
Occult (Hidden) prolapse of cord หมายถึง สายสะดือเคลื่อนต่ำลงมาพอที่จะถูกส่วนนำของทารกกดได้
สาเหตุ
ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้น (Breech presentation) ท่าขวาง(Transverse lie)
ตั้งครรภ์แฝดเด็กหรือแฝดน้ำ
ทารกมีขนาดเล็กกว่าอายุครรภ์ (Small for gestational age)
ส่วนนำไม่กระชับกับช่องทางคลอด
ถุงน้ำแตกก่อนกำหนด
การคลอดก่อนกำหนด
สายสะดือยาวกว่าปกติ โดยเฉพาะถ้ายาวเกิน 75 ชม. จะทำให้พลัดต่ำได้ง่าย
รกเกาะต่ำทำให้สายสะดืออยู่ใกล้กับปากมดลูก
ผลกระทบ
ต่อมารดา
ผลกระทบต่อมารดาส่วนใหญ่มักเกิดจากการได้รับยาสลบจากการช่วยคลอด นอกจากนี้หากทารกเสียชีวิตมารดาจะประสบกับภาวะเศร้าโศก เสียใจ ได้รับความกระทบกระเทือนทางด้านจิตใจ จากการเกิดความสูญเสีย
ต่อทารก
ภาวะสายสะดือพลัดต่ำจะคุกคามต่อชีวิตทารก เนื่องจากการกดสายสะดือจะเป็นการตัดการไหลเวียนของเลือดจากรกมาสู่ทารก ซึ่งเป็นสาเหตุทำให้ทารกขาดออกซิเจนและถึงแก่ชีวิตได้
อาการและอาการแสดง
ถ้าเป็นชนิด Complete prolapse cord จะพบว่าสายสะดือโผล่ออกมาจากช่องคลอด หรือมารดามีความรู้สึกขัดตุงบริเวณช่องคลอดภายหลังจากถุงน้ำแตก
ตรวจภายในพบสายสะดือพลัดต่ำกว่าส่วนนำของทารก โดยอาจตรวจพบการเต้นของหัวใจทารกบริเวณสายสะดือ
ถ้าสายสะดือพลัดต่ าเป็นชนิด Occult prolapse cord จะไม่พบส่วนของสายสะดือโผล่ออกมาหรือคลำไม่ได้ แต่จะพบว่ามีการเปลี่ยนแปลงของการเต้นของหัวใจทารก ซึ่งอ่านผลจากเครื่อง Monitor พบ Variable deceleration หรือมี Bradycardia ถ้าหากสายสะดือถูกกดอยู่นาน
การรักษา
พยายามลดการกดทับของส่วนนำบนสายสะดืออย่างทันทีทันใด โดยจัดให้มารดานอนในท่ายกก้นสูง อาจเป็นท่า Trendelenburg หรือ Knee – chest หรือใช้หมอนหนุนบริเวณสะโพกให้สูงขึ้น (Sim’s position)
สวมถุงมือ Sterile แล้วดันส่วนนำไม่ให้กดทับบริเวณสายสะดือจนกว่าการคลอดจะสิ้นสุดลง
ห้ามดันสายสะดือที่โผล่พ้นออกจากช่องคลอดกลับเข้าไปใหม่ ควรใช้ผ้า Sterile นุ่มๆ ชุบน้ำเกลือที่อุ่น ๆ คลุมบริเวณสายสะดือที่โผล่ออกมา
พยายามช่วยให้ทารกคลอดออกมาโดยเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้
ให้ออกซิเจนแก่มารดา 8 – 10 ลิตร/นาที
ถ้าหากทารกเสียชีวิตแล้ว แพทย์จะช่วยให้การคลอดเป็นไปตามธรรมชาติ หรืออาจช่วยคลอดโดยการใช้คีม
การพยาบาล
พยาบาลจะต้องดูแลมารดาอย่างใกล้ชิด และเตรียมการช่วยเหลือเมื่อพบว่าสายสะดือพลัดต่ำ หรือโผล่ออกมา โดยลดการกดทับบริเวณสายสะดือโดยการจดท่ามารดาหรือใช้มือดันศีรษะไม่ให้กดทับสายสะดือ และช่วยให้การคลอดสิ้นสุดลงโดยเร็ว เพื่อความปลอดภัยของทารก
ในกรณีที่ทารกเสียชีวิตแล้ว พยาบาลจะต้องช่วยประคับประคองด้านจิตใจให้กับมารดาและครอบครัวเพื่อให้สามารถเผชิญกับการสูญเสีย อาจปลอบใจว่าการเกิดและการตายเป็นของคู่กันบางครั้งอาจทำให้ผู้ใหญ่รู้สึกสับสน ตกใจ ตื่นเต้นควรเปิดโอกาสให้สามีได้อยู่ตามลำพังกับภรรยา เพื่อช่วยประคับประคองปลอบโยนซึ่งกันและกัน