Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะรกค้าง รกติด มดลูกปลิ้น - Coggle Diagram
ภาวะรกค้าง รกติด มดลูกปลิ้น
รกค้าง
(retained placenta)
ความหมาย
ภาวะที่รกไม่ลอกตัวหรืคลอดออกมาภายใน 30 นาที หลังคลอด
แบ่งได้เป็น 2กลุ่ม
รกไม่คลอดทั้งอัน
รกคลอดเพียงบางส่วน มีเสารกค้างในโพรงมดลูก
สาเหตุ
2.รกอาจลอกจากผนังมดลูกทั้งหมด แต่ติดอยู่ตรงปากมดลูกที่เริ่มปิด
3.กระเพาะปัสสาวะเต็มอาจขวางทางรก
1.มดลูกหยุดหดรัดตัวหรือหดรัดตัวไม่มากพอที่จะลอกรกออกจากผนังมดลูก
การรักษา
1.รกไม่คลอดนานเิน 30 นาทีหลังทารกคลอดและเลือดออกไม่เกิน 400 มล.
1.2อาจพิจารณาให้ oxytocin 10-20 ยูนิต และ saline ผสมให้ได้ 20 มล. ฉีดทาง intraumbilical vein
1.3 ล้วงรก
1.1ถ้าไม่ได้ทำ active management of third stage of labor อาจให้ยา oxytocin 10 ยูนิต MI และทำcontrolled cord traction
2.กรณีที่เลือดออกมากเกิน 400 มล. แนะนำให้ล้วงรกทันที
2.1.การระงับความรู้สึก general anesthesia หรืออื่นๆตามความเหมาะสม
2.2การดูแลผู้ป่วยหลังล้วงรก
-วัด V/S ทุก 15 นาที ในช่วง 1-2 ชั่วโมงแรก
-หมั่นคลึงมดลูกและสังเกตปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอด
-ควรให้ oxytocin ผสมในสารน้ำ เข้าหลอดเลือดดำต่อเพื่อป้องกันการตกเลือด
-ตรวจติด HCT ทุก4-6ชม. พิจารณาให้เลือดเมมื่อจำเป็น
-พิจารณาคาสายสวนปัสสาวะไว้ เพื่อไม่ให้กระเพาะปัสสาวะเต็มและติดตามปริมาณปัสสาวะ
-ให้ Antibiotic เพื่อป้องกันการติดเชื้อ
อาการและอาการแสดง
2.หากรกไม่คลอดตั้งแต่หลังทารกคลอด จะทำให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี อาจทำให้ตกเลือดหลังคลอด
1.สิ่งคดหลั่งจากช่องคลอด /น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น
3.กรณีที่มีชิ้นเนื้อรกค้างในโพรงมดลูก จะทำให้เกิด อาการปวดท้องน้อยเนื่องจากมดลูกพยายามบีบตัวขับไล่สิ่งแปลกปลอม หรืออาจทำให้โพรงมดลูกอักเสบ
รกติด
(placenta accreta)
ความหมาย
ภาวะที่รกฝังตัวลึกกว่าชั้นปกติซึ่งปกติจะฝังตัวที่บริเวณเยื่อบุมดลูก แต่ในรายที่การฝังตัวผิดปกติ รกอาจฝังตัวลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก
ชนิดของรกติด
placenta increta
ชนิดที่ trophoblast ฝังตัวลึกผ่านลงไปถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก แต่ไม่ถึงชั้น serosa
placenta percreta
ชนิดที่ trophoblast ฝังตัวลึกทะลุชั้นกล้ามเนื้อมดลูกจนถึง serosa
placenta accrete
ชนิดที่ trophoblast ฝังตัวลงไปตลอดชั้น spongiosa ของเยื่อบุมดลูกอาจทั้งหมดหรือบางส่วน แต่ไม่ผ่านลงไปถึงชั้นกล้ามเนื้อมดลูก
ปัจจัยเสี่ยง
-เคยมีรกติดแน่นในครรภ์ก่อน
-ตั้งครรภ์หลายครั้ง
-C/Sหลายครั้ง
-มารดาอายุมาก
-รกเกาะต่ำ
-เคยมีแผลผ่าตัดที่ตัวมดลูกหรือเคยขูดมดลูกมาก่อน
อาการและอาการแสดง
2.มดลูกหดรัดตัวไม่ดีหลังคลอด
3.มีเลือดออกทางช่องคลอดจำนวนมากภายหลังคลอด
1.ไม่มีอาการแสดงของรกลอกตัวหรือมีไม่ชัดเจน ระยะหลังรกคลอดนาน 30 นาที
4.ตรวจพบว่ามีบางส่วนของเนื้อรกขาดหายไป
5.มารดามีอาการกระสับกระส่าย PRเบาเร็ว ตัวเย็นซีด เหงื่อออก BPต่ำลง ระดับความรู้สึกตัวลดลง เป็นอาการของช็อก
แนวทาง
การรักษา
รกไม่คลอดนานเกิน 30 นาที พิจารณาให้ oxytocin 10ยูนิต MI และทำcontrolled cord traction หากทำแล้วรกยังไม่คลอดรายงานแพทย์เพื่อร้วงรก
การพยาบาล
-ภายหลังล้วงรกประเมินการหดรัดตัวของมดลูก จำนวนเลือดออก สัญญาณชีพ และดูแลกระเพาะปัสสาวะให้ว่าง
-ติดตามประเมินการติดเชื้อและภาวะตกเลือดในระยะหลังคลอด ประเมินระดับยอดมดลูก ลักษณะน้ำคาวปลา ติดตาม V/S
มดลูกปลิ้น
(Uterine inversion)
ความหมาย
ภาวะที่มดลูกปลิ้นตลบเอาผนังด้านในออกมาอยู่ด้านนอกหรือโผล่ออกมาทางช่องคลอด
ชนิด
2.มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ (complete inversion)
มดลูกปลิ้นโดยส่วนที่ปลิ้นพ้นปากมดลูก
3.มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์และเคลื่อนต่ำลงมานอกปากช่องคลอด (Prolapsed of inverted uterus)
1.มดลูกปลิ้นแบบไม่สมบูรณ์ (Incomplete inversion) มดลูกปลิ้นโดยส่วนที่ปลิ้นยังไม่พ้นปากมดลูก
สาเหตุ
• มีพยาธิสภาพที่มดลูก
• การทำคลอดรกไม่ถูกวิธี
• รกเกาะแน่นแบบ Placenta accrete
• สายสะดือสั้นจนดึงรั้ง
• การเพิ่มแรงดันภายในช้องท้องอย่างรวดเร็วและรุนแรง
อาการและอาการแสดง
• ยอดมดลูกเป็นแอ่งคล้ายปล่องภูเขาไฟ
• ตรวจภายในจะคลำได้ก้อนเนื้อบริเวณปากมดลูกช่องคลอดหรือก้อนโผล่ออกมานอกช่องคลอด
• จะมีอาการปวด ช็อก ตกเลือดทางช่องคลอดอย่างเฉียบพลัน และมีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง
• ในรายที่เรื้อรังผนังเยื่อบุมดลูกจะแห้ง และเป็นแผลทำให้เกิดตกขาว เลือดออกกะปริบกะปรอย อาจมีอาการปวดหลังถึงอุ้งเชิงกราน และถ่ายปัสสาวะขัดหรือรู้สึกถ่วงที่ช่องคลอด
การรักษา
• ให้สารน้ำเป็น RLS 120 cc/hr.
•ดันมดลูกกลับเข้าในโพรงมดลูกภายใต้ยาระงับความรู้สึก/ยาคลายกล้ามเนื้อ
• ให้oxygen เป็น mask with bag 8-10 LPM
•เมื่อมดลูกกลับเข้าที่เดิมแล้วฉีด Methergin หรือ oxytocin ให้มดลูกหดรัดตัว
Manual replacement of uterine inversion
• ต้องให้ยาคลายกล้ามเนื้อมดลูก หรือยาระงับปวดก่อนปฏิบัติ
• ใช้ฝ่ามือข้างที่ถนัดจับที่ยอดมดลูก
• คามือไว้ในโพรงมดลูกสักครู่ ขณะที่ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
• ใช้มืออีกข้างวางบนหน้าท้องและจับยอดมดลูกไว้ขณะที่ค่อย ๆ ถอนมือออกจากโพรงมดลูก และหยุดให้ยาคลายกล้ามเนื้อมดลูก
• หากมดลูกปลิ้นขณะรกยังไม่ลอกตัว ไม่ควรเซาะรกก่อนใส่มดลูกกลับคืน
กาพยาบาล
• ป้องกันการเกิดมดลูกปลิ้น โดยทำคลอดอย่างระมัดระวังและถูกวิธี
• ประเมินชนิดของมดลูกปลิ้นอย่างรวดเร็ว
• การช่วยเหลือเพื่อป้องกันภาวะ shock เมื่อเกิดภาวะมดลูกปลิ้น
-ประเมินความรู้สึกตัว
-ให้สารน้ำ
-Vital signs ทุก 5-15 นาที
-ดูแลให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกเมื่อดันมดลูกกลับ
-ถ้า manual reinversionไม่สำเร็จเตรียมผู้ป่วยเพื่อผ่าตัด
-เตรียม CPR เมื่อเกิดภาวะ shock
-ให้ทบทวนหาสาเหตุเพื่อวางแผนป้องกันการเกิดในผู้คลอดรายต่อๆไป
