Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

วิตามิน และ เกลือแร่ - Coggle Diagram

- - - - วิตามินเอ(retinol;vitamin A)
        
        เป็นสารประกอบพอลิไอโซพรีนอยด์ (polyisoprenoid)
        ส่วนใหญ่เป็นไอโซเมอร์แบบรูปทรานทั้งหมด (all trans-retinol) เรียกว่า A1
        พบมากในผักและผลไม้โดยเฉพาะที่มีรงควัตถุสีเหลือง ในผักสีเขียวจัดผักผลไม้สีส้มสีเหลือง เช่น ตำลึง แครอท ชะอม มะละกอ
        
        หน้าที่
        
        ▪ การมองเห็น เกี่ยวข้องกับเซลล์รับภาพจอตา (ratina)
        ควบคุมการทำงานของ rod cell สำหรับการมองเห็นในที่มีแสงสลัว
        ควบคุมการทำงานของ cone cell สำหรับมองเห็นภาพสีที่แสงสว่าง
        ▪ รักษาความคงสภาพของเนื้อเยื่อบุผิว
        ▪ การเจริญและการเปลี่ยนสภาพของเซลล์ โดยเรตินอล กรดเรติโน-อิก ป้องกันเซลล์เติบโตผิดปกติ ป้องกันการเกิดมะเร็ง
        ▪ ต้านออกซิเดชัน(antioxidant) บีตา แคโรทีน ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งปอดในผู้สูบบุหรี่
        
        ความต้องการ
        
        ▪ เรตินอลพบมากใน ตับ ไข่แดง น ้ามันปลา นม
        ▪ ร่างกายต้องการวิตามินเอ(retinol) วันละ 1 มก.
        
        ภาวะการณ์ขาดวิตามินเอ
        
        ▪ เกิดในคนที่ภาวะโภชนาการไม่ดี หรือระบบดูดซึมอาหารผิดปกติ (ภาวะทุพโภชนาการMalnutrition)
        ▪ เริ่มแรก สูญเสียความไวต่อแสงสีเขียว และเกิดโรคตาบอดกลางคืน
        ▪ ระยะยาว เยื่อบุตาอักเสบ(xerophthalmia) เยื่อตาขาวและกระจกตาแห้ง เลือดออกในตา ตาบอด
        ▪ เกิดโรคโลหิตจาง (aniamia) เพราะเรตินอล และเรติโนอิกสังเคราะห์โปรตีนทรานสเฟอริน ซึ่งใช้ ขนส่งเหล็กในกระแสเลือด
        
        ภาวะความเป็นพิษ
        
        ▪ ได้รับเกิน 10 เท่านานๆ ปวดหัว อาเจียน ผิวแห้ง โรคตับ เด็กทารกแท้ง พุงโร ปวดกระดูก
        ▪ บีตาแค-โรทีนสูงเกินสะสมใต้ผิวหนังเป็นสีส้ม หยุดกินหาย
      - วิตามินดี (Calciferol : vitamin D)
        
        ▪ เป็นสารพวกสเตอรอยด์มี 2 รูปคือ D2 และ D3
        D3สังเคราะห์จาก 7 – dehydrocholesterol ที่อยู่ใต้ผิวหนัง เมื่อถูกแสงแดด (UVB)
        D2สังเคราะห์จาก ergostrerol มีมากในอาหารประเภทพืช ไข่ไก่ นม ยีสต์
        
        หน้าที่
        
        ▪ ช่วยร่างกายในการสร้างกระดูกและฟัน
        ▪ กระตุ้นการดูดซึมแคลเซียมและฟอสเฟตจากหลอดไต
        ▪ ร่วมกับฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในการรักษาระดับแคลเซียมในเลือด
        
        ภาวะการขาดวิตามินดี
        
        ▪ ทำให้ร่างกายขาดแคลเซียมและฟอสฟอรัสในการสร้างกระดูก
        ▪ เกิดโรคกระดูกอ่อน(กระดูกพรุน)ในเด็ก และกระดูกเปราะ(กระดูกน่วม)ในผู้ใหญ่
        ▪ เสี่ยงต่อโรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ เต้านม ต่อมลูกหมาก
        ▪ ร่างกายขาด Mg หรือ Ca ทำให้ดูดซึมวิตามินดี ได้น้อยลง
        
        ภาวะความเป็นพิษที่ได้รับมากเกินไป
        
        ▪ ทำให้มีการสลายแคลเซียมจากกระดูก และดูดซึมแคลเซียมจากอาหารเพิ่ม
        ▪ ทำให้มีการสลายแคลเซียมจากกระดูก และดูดซึมแคลเซียมจากอาหารเพิ่ม อาเจียน ไตทำงานลดลง
        ▪ ทารก ทางเดินอาหารผิดปกติกระดูกเปราะ เติบโตช้า ปัญญาอ่อน
      - วิตามินอี(α-tocopherol : vitamin E )
        
        ▪ เป็นสารพวกแอลกอฮอล์ไม่อิ่มตัว
        ▪ ไวต่อการถูกออกซิไดส์จึงป้องกันสารอื่นไม่ให้ถูก ออกซิไดส์
        ▪ ดูดซึมได้ดีในลำไส้เล็ก
        ▪ มีมากในน้ำมันวีทเจอร์ม(wheat germ oil) น้ำมันดอกคำฝอย น้ำมันรำ น้ำมันเมล็ดฝ้ายในพืชสีเขียวมีแต่ไม่มาก
        ▪ เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ(antioxidant) และไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ซึ่งเป็นพิษต่อเซลล์และจะทำให้เกิดภาวะเม็ดเลือดแดงแตก (Hemolysis)
      - วิตามินเค (Coagulation vitamin : vitamin K)
        
        ▪ เกี่ยวข้องกับการแข็งตัวของเลือด จำเป็นสำหรับการสร้างโปรทรอมบิน (prothrombin)
        ▪ เป็นน้ำมันสีเหลือง ทนความร้อน ทนต่อความเป็นกรด แต่ไม่ทนต่อกรดแก่ ด่างที่ผสมแอลกอฮอล์ไม่ทนต่อแสงสว่าง
        ▪ น้ำมันทอดซ้ำ มีผลทำให้วิตามินเคสลายตัว
        ▪ ที่สำคัญมี 3 ชนิด คือ
        • K1(phylloquinone) พบในผักสีเขียว
        • K2(menoquinone) แบคทีเรียในล าไส้สังเคราะห์ได้ มีประสิทธิภาพในการทำงานร้อยละ 75ของวิตามิน K1
        • K3 (mendadione) สังเคราะห์ขึ้นใช้สำหรับรักษาคนไข้ที่ไม่สามารถใช้วิตามินเคที่สร้างขึ้นที่ ลำไส้ได้ เนื่องจากขาดน้ำดี หรือน้ำย่อยที่จำเป็นสำหรับการดูดซึมวิตามินที่ละลายในไขมัน มีประสิทธิภาพกว่า K1 3 เท่า มีสมบัติละลายน ้าได้ เมื่อเข้าไปในร่างกายแล้ว จะเปลี่ยนเป็น เมนาควิโนนที่ตับ
        
        อาหารที่มีวิตามินเค
        
        ▪ พืชผักที่มีใบสีเขียว ผักกระเฉด ผักโขม กะหล ่าปลี หญ้าอัลฟัลฟ่า บร็อคโคลี่หน่อไม้ฝรั่ง และสาหร่ายทะเล
        ▪ น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันเมล็ดคำฝอย น้ำมันตับปลา
        ▪ ตับหมู ไข่แดง
        ▪ นม และผลิตภัณฑ์จากนม (dairy product) เช่น เนย (butter) เนยแข็ง (cheese)
        โยเกิร์ต
        
        การขาดวิตามินเค
        
        ▪ ทำให้โพรทรอมบินเฟกเตอร์และโปรตีนช่วยการแข็งตัวของเลือดปริมาณต่ำมีผลทำให้เลือดแข็งตัวช้า เกิดโรคเลือดไหลไม่หยุด
        ▪ ผู้ใหญ่ไม่ค่อยพบ นอกจากใช้ยาบางชนิด เช่น ยาซัลฟากัวนิดีน หรือตับอักเสบ
        ▪ ทารกเกิดใหม่พบบ่อย เพราะแบคทีเรียในลำไส้น้อย ในนมมีน้อย
  - - - โพริดอกซีน (pyridoxine : B6)
        
        การขาดวิตามิน B6
        
        ▪ พบน้อยมาก นอกจากคนที่เป็นโรคขาดสารอาหาร หรือได้รับสารต้านและเด็กที่ดื่มนมที่ถูกความร้อนมากเกินไป
        ▪ อาการอ่อนเพลีย เวียนศรีษะ คลื่นไส้อาเจียน ปากนกกระจอก
        
        มีอนุพันธ์ 2 ชนิด คือ ไพรอดอกซอล ไพริดอกซามีน
        ▪ เป็นโคเอนไซม์อยู่ในรูป pyridoxal prosphate (PLP)
        ▪ เป็นโคเอนไซม์ transminase ท าหน้าที่รับส่งหมู่อะมิโน ในการเมตาอบลิซึมกรดอะมิโน
        ▪ สังเคราะห์สารสื่อประสาท ฮอร์โมน
        ▪ เป็นโคเอนไซม์ฟอสโฟริเลส ท าหน้าที่สลายไกลโคเจนในตับและกล้ามเนื้อ
        ▪ เอนไซม์ phosphatase ตัดหมู่ฟอสเฟตออกก่อนดูดซึมที่ลำไส้เล็ก
        ▪ อาหารที่มีมาก ธัญพืชที่เสริมวิตามิน B6 เครื่องในสัตว์ ตับวัว ถั่วเหลือง
      - ▪ วิตามิน B-คอมเพล็กซ์และ วิตามิน C
        
        โคบาลามีน (cobalamin:B12)
        
        ▪ สูตรโครงสร้างซับซ้อน มีหลายชนิด ต่างกันที่หมู่ R เช่น Cyanocobalamin หมู่ R คือ CN−
        Hydroxycobalamin หมู่ R คือ OH−
        ▪ การกระตุ้นการเจริญเติบโตในเด็ก เพิ่มความอยากอาหาร
        ▪ ขนส่งหมู่เมทิล
        ▪ เมตาบอลิซึมกรดอะมิโน เมทไทโอนีน โฮโมซีสเตอีน และ เซอรีน
        ▪ ได้จากอาหารเนื้อสัตว์ เช่น ตับ ไต หัวใจ เนื้อสัตว์ หอยแครง ไม่พบในพืช
        ▪ จุลินทรีย์ในลำไส้สังเคราะห์ได้
        ▪ เป็นโคเอนไซม์ของ methylmalonyl-CpA mutase และ methionine systhase ท าหน้าที่สังเคราะห์นิวคลิโอไทด์
        ▪ การขาด B12 ส่งผลต่อระบบประสาท มึนงง ความจำสั้น สมาธิสั้น ความจำเสื่อมกล้ามเนื้ออ่อนแรง หายใจสั้น ใจสั่น
        
        กรดโฟลิก (folic acid) ; โฟเลต (folate)
        
        การขาดกรดโฟลิก
        
        เนื่องจากรับอาหารไม่เพียงพอ ดูดซึมไม่ดี ได้รับยาต้าน
        
        เป็นโรคโลหิตจางชนิด megaloblastic anemia เม็ดเลือดแดงมีปริมาณน้อย ขนาดใหญ่ อายุสั้น มีอาการ อ่อนแรง ล้า สมาธิสั้น ปวดศีรษะ ใจสั่น
        
        ▪ ประกอบด้วยวงแหวนเทอริดีน (pteridine) กรดอะมิโนกลูทามิก และ กรดพารา –อะมิโนเบนโซอิก เรียกว่า กรดเทอโรอิลโมโนกลูทามิก
        ▪ ในร่างกายพบอยู่ในรูปเกลือโฟเลต (อยู่รวมๆกันอยู่หลายโมเลกุล)
        ▪ เป็นโคเอนไซม์ขนส่งหมู่ที่ประกอบด้วยคาร์บอน 1 อะตอม เช่น -CH3
        ▪ สตรีตั้งครรภ์ควรได้รับเป็นอาหารเสริมวันละ 400 มิลลิกรัม
        ▪ พบในยีสต์ ตับ เครื่องในสัตว์ ผักใบเขียว ผลไม้
        
        ไบโอทิน (biotin ; B7)
        
        ประกอบด้วยอิมมิดาโซล เชื่อมกับวงแหวนไทโอฟีน
        
        ป้องกันพิษจากไข่ขาวดิบ เนื่องจากจับกันเป็นสารประกอบ
        
        เป็นโคเอนไซม์ของปฏิกิริยาการเติมคาร์บอนไดออกไซด์ (carboxylation)
        
        มีส่วนส าคัญในการเผาผลาญไขมันและโปรตีน การสังเคราะห์กรดแอสคอร์บิก
        
        แบคทีเรียในลำไส้ก็สามารถสังเคราะห์ไบโอตินได้ - แหล่งที่พบ ได้แก่ ไข่แดง นม แป้งถั่วเหลือง เนย ถั่วลิสง ข้าวที่ไม่ผ่านการขัดสี มีมากในเนื้อสัตว์ ตับ ส่วนใหญ่ได้รับจากแบคทีเรียในลำไส้
        
        กรดแพนโทเทนิก(pantothenic acid ;B5)
        
        ▪ มีซัลเฟอร์เป็นองค์ประกอบ
        ▪ สังเคราะห์ในพืชและแบคทีเรียในลำไส้
        ▪ เป็นน้ำมันสีเหลืองอ่อน
        ▪ เสียง่ายเมื่อถูกความร้อน กรด เบส
        ▪ ใช้สังเคราะห์โคเอนไซม์ – เอ ซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวกับการสังเคราะห์ฮีม ถ้าขาดเป็นโรคโลหิตจาง
        ▪ ใช้สังเคราะห์กรดไขมัน ฟอสโฟลิพิด กรดอะมิโน สเตียรอยด์ฮอร์โมน ฯลฯ
        ▪ มีมากใน เนื้อไก่ เนื้อวัว ข้าวโอ๊ต ธัญพืช มะเขือเทศ พืชสีเขียว ไข่แดง ตับ ไตยีสต์ ถั่ว กะหล่ำปลี
        ▪ ขาดมีอาการ อ่อนเพลีย เฉื่อยชา นอนไม่หลับ เวียนหัว ปวดศรีษะ ชาปลายมือปลายเท้า ท้อง น้ำตาลในเลือดต่ำ
        
        กรดนิโคทินิก(niacin : B3)
        
        การขาดวิตามิน B3
        
        ผลของการขาดวิตามินบี3
        
        เกิดโรคเพลลากรา ซึ่งเป็นโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบทางเดินอาหาร ระบบประสาท และผิวหนัง ซึ่งมีอาการทั่วๆ ไปดังนี้
        
        อาการแรกเริ่ม อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักลด ปวดหัว ปวดท้อง ฟังไม่ค่อยได้ยินหลงลืม สุขภาพทั่วๆ ไปไม่แข็งแรง
        
        เจ็บที่ลิ้น ปากและลำคอ ลิ้นอักเสบ และลุกลามไปตามระบบทางเดินอาหารจากปากไปถึงกระเพาะอาหารและลำไส้ ที่ลิ้นและริมฝีปากมีสีแดงผิดปกติ เมื่อปากเจ็บทำให้กินและกลืนอาหารไม่สะดวก คลื่นไส้ และอาเจียน
        
        ทำให้เป็นโรคโลหิตจาง
        
        มีอาการทางผิวหนัง (dermatitis) โดยเฉพาะบริเวณที่ถูกแสง
        
        อาการทางประสาท (neurologic symptom) จะรู้สึกสับสน เวียนหน้า ความจำเสื่อม ลุกลี้ลุกลน (irritability) มีประสาทหลอน ในรายที่เป็นรุนแรงจะถึงแก่ความตาย
        
        เป็นโรค 4D เพราะในระยะสุดท้ายจะมีอาการ ท้องร่วง (diarrhea) ผิวหนังอักเสบ(dermatitis) อาการทางประสาท (dementia) และตาย (death)
        
        ▪ เกิดโรค pellagra มีอาการท้องเดิน อาการทางประสาท ซึมเศร้า นอนไม่หลับ สับสน ผิวหนังถูกแดดเป็นสีแดงคล้ำ
        
        ▪ ผลึกรูปเข็มสีขาว ทนความร้อน กรด เบส แสงสว่าง
        ▪ เป็นส่วนประกอบของโคเอนไซม์ NAD+และ NADP+ที่ท าหน้าที่ขนส่งไฮโดรเจนและอิเล็กตรอน
        ▪ ถูกดูดซึมง่ายที่ลำไส้เล็ก
        ▪ ทริปโทเฟน 60 กรัม สังเคราะห์กรดนิโคทินิกได้ 1 มก.
        ▪ พบมากในเนื้อสัตว์ ตับ ผิวของ germ cell
        ▪ น้ำนม ไข่ มีทริปโทเฟนสูง
        
        ไรโบเฟลวิน (riboflavin:B2)
        
        การขาดวิตามิน B2
        
        ▪ ปากนกกระจอก
        ▪ ระคายเคืองตา ตาสู้แสงไม่ได้ มองเห็นไม่ชัด เพราะมีเส้นเลือดฝอย เกิดขึ้นที่กระจกตา
        
        เป็นผลึกรูปเข็มสีเหลืองปนแสด ทนต่อความร้อนและกรด
        ▪ เสียง่ายเมื่อถูกเบส แสงสว่างและ UV
        ▪ ทำหน้าที่เป็นโคเอนไซม์ของปฏิกิริยาออกซิเดชัน
        ▪ พบมากใน น้ำนม ไต หัวใจ ตับ ไข่ เนย
        ▪ ความต้องการในแต่ละวันขึ้นอยู่กับการทำงานของกล้ามเนื้อ
        ▪ ผู้ที่ฟอกไต หญิงให้นมบุตรมากกว่า 1 คน ต้องการเพิ่มขึ้น
        
        ไทอามีน (thiamine;B1)
        
        การขาดไทมีน
        
        ▪ ไม่ได้รับ 2-3 อาทิตย์
        ▪ รับอาหารที่ทำลายไทอามีน เช่น ปลาน ้าจืด ปลาร้า หอยลายดิบ
        ▪ ทำให้เกิดอาการโรคเหน็บชา (beriberi)
        
        ▪ จำเป็นสำหรับสัตว์มีกระดูกสันหลังและจุลินทรีย์บางชนิด
        ▪ ถ้าขาดทำให้คนเป็นโรคเหน็บชา สัตว์เส้นประสาทอักเสบ
        ▪ ประกอบด้วยวงแหวน ไพริมิดีนและไทอาโซล ต่อกันด้วยพันธะเมทิลลิน
        ▪ เป็นโคเอนไซม์ ของ pyruvate dehydrogenase , α ketoglutarate dehydrogenase เป็นต้น
        ▪ ไทอาโซล เสียง่ายในเบสถ้ามีทองแดงเป็นตัวเร่ง ฉะนั้นเสียง่ายในการหุงต้มในภาชนะทองแดงและมี pH เป็นเบส
        ▪ พบมากในเมล็ดข้าวเจ้าและข้าวสาลีบริเวณผิวนอกที่มีสีน้ำตาล
        ▪ ร่ายกายต้องการมากเมื่อมีเมแทบอริซึม เช่น ระยะตั้งครรภ์ ให้นมบุตร กล้ามเนื้อใช้งานมาก ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ
        
        กรดแอสคอร์บิก(ascobic acid :วิตามิน c
        
        ▪ ผลึกสีขาว รสเปรี้ยว ละลายน้ำได้ดี เป็นกรด
        
        หน้าที่
        
        ▪ สังเคราะห์และรักษาเนื้อเยื่อ ซ่อมแซมเนื้อเยื่อ ป้องกันและรักษาไข้หวัด
        ▪ ช่วยในการสังเคราะห์ carnitine , neurotransmitters , collagen
        ▪ ดูดซึมเหล็ก ขนส่งเหล็กไปยังตับ ม้าม ไขกระดูก เปลี่ยน Fe3+เป็น Fe2+
        
        เป็นสาร antioxidant
        
        มีมากในผักผลไม้ประเภทส้ม มะนาว ลูกเกด ลูกเบอร์รี่ ผักสีเขียว
        
        ถูกออกซิไดส์ง่ายด้วย O2 ในอากาศ ในสารละลายเบส และมี Cu2+
        
        ออกซิไดส์ด้วยเอนไซม์แอสคอร์บิกแอซิดออกซิเดส ไขโดยใส่ผักขณะ น้ำเดือด
        
        ดูดซึมได้ดีในลำไส้เล็ก
        
        การขาดวิตามิน c
        
        เกิดโรคลักปิดลักเปิด(scurvy) พบมากในคนชราและเด็กเล็ก
        
        อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร เลือดออกตามลายฟัน ฟันโยก ปวดเหงือก โลหิตจางเสียชีวิต
        
        ได้รับมากอาจเกิดนิ่วในไต รบกวนการวิเคราะห์เลือดและปัสสาวะ
- - - - เป็นส่วนประกอบของเนื้อเยื่อ กระดูก ฟัน
      - เป็นส่วนประกอบของ โปรตีน ฮอร์โมน เอนไซม์
      - ควบคุมความเป็ นกรด –เบส
      - ควบคุมสมดุลน้ำในร่างกาย Na ส่วนใหญ่พบนอกเซลล์ K ส่วนใหญ่พบในเซลล์
      - เร่งปฎิกิริยา