Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลผู้ใหญ่ที่มีปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับความผิดปกติข…
การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลผู้ใหญ่ที่มีปัญหาสุขภาพเกี่ยวกับความผิดปกติของสมอง และไขสันหลัง
โครงสร้างระบบประสาท
ระบบประสาทส่วนกลาง
(Central nervous system: CNS)
ระบบประสาทส่วนปลาย
(Peripheral nervous system: PNS)
ระบบประสาทอัตโนมัติ
(Autonomic nervous system: ANS)
การประเมินทางระบบประสาท
การซักประวัติ
ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต (Past illness)
ประวัติการเจ็บป่วยปัจจุบัน (Present illness)
ประวัติการเจ็บป่วยในครอบครัว (Family history)
อาการสำคัญ (Chief complain)
การตรวจร่างกายทางระบบประสาท
การตรวจความตึงตัวของของกล้ามเนื้อ (Motor power)
การตรวจปฏิกิริยารูม่านตา (Pupillary response)
การประเมินระดับความรู้สึกตัวกลาสโกว์ (Glascow Coma Scale)
การประเมินสัญญาณชีพ
ระดับความรู้สึกตัว (level of consciousness : LOC)
การตรวจเส้นประสาทสมอง
Doll’s eyes sign
Babinski’s reflex
Corneal reflex
Gag reflex (รีเฟล็กซ์การกลืน)
การตรวจร่างกายทั่วไป (General Appearance)
การตรวจอาการแสดงที่เกิดจากการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมอง
Stiff Neck
Brudzinski’s sign
Kernig’s sign
การตรวจพิเศษทางห้องปฏิบัติการ
การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กฟ้า (Magnetic Resonance Imaging; MRI)
การตรวจหลอดเลือดสมองโดยวิธีฉีดสารทึบแสง (Magnetic Resonance Angiography : MRA)
เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ (Computerized Tomography; CT)
การเจาะหลัง (Lumbar puncture)
การถ่ายภาพรังสีกะโหลกศีรษะและกระดูกสันหลัง(Skull and spine radiographic)
โรคติดเชื้อทางระบบประสาท
เยื้อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
สาเหตุ
การติดเชื้อในร่างกาย
การติดเชื้อหลังผ่าตัดสมอง
การบาดเจ็บของสมอง
การติดเชื้อในเยื้อหุ้มสมอง
ติดเชื้อแบคทีเรีย ได้แก่ Meningococci (Neisseria meningitis), Pneumococci (Strepococcus pneumonia), และ Haemophilus influenzae
การฉีดยาเข้าทางไขสันหลัง
อาการแสดง
คอแข็ง (Stiff neck)
Brudzinski’s sign
มีไข้ ปวดศีรษะ หนาวสั่น
Kernig’s sign
ผลตรวจ CSF พบ
น้ำไขสันหลังสีขุ่น
ผล Gram stain พบ 70 – 80 %
ความดันของ CSF สูงขึ้นปานกลาง
WBC มากขึ้น และมี Polymorphonuclear lukocyte เด่นชัด
ค่าโปรตีนใน CSF สูงขึ้น (ปกติ 15 – 45 mg/dl)
ค่ากลูโคสใน CSF ลดลง (ปกติ 60 – 80 mg/dl หรือ 2 ใน 3 ของระดับน้ำตาลในเลือด
คลื่นไส้ อาเจียน
เมื่อการดำเนินโรคมากขึ้นจะสับสน ซึม และชัก
การรักษา
รักษาสมดุลของสารน้ำ และอิเล็กโทรไลด์ในร่างกาย
ประเมินอาการทางระบบประสาท
การให้ยาปฏิชีวนะ (Antibiotic)
เฝ้าระวังภาวะชัก และเตรียมความพร้อมเพื่อให้ความช่วยเหลือผู้ป่วยเมื่อเกิดภาวะชัก
ฝีในสมอง (Brain Abscess)
สาเหตุ
เกิดหลังได้รับการผ่าตัดภายในกะโหลกศีรษะ
เชื้อที่พบบ่อย คือ Staphylococci และ Toxoplasma (ในผู้ป่วย HIV)
เกิดจากการลุกลามของการอักเสบบริเวณใกล้เคียง เช่น หู Nasal sinus, Mastiod sinus, หัวใจ, ปอด และอวัยวะอื่นๆ
อาการแสดง
มีไข้ หนาวสั่น
ความดันในกะโหลกศีรษะสูง
ปวดศีรษะ ง่วงซึม สับสน
ความผิดปกติของระบบประสาทชั่วคราว เช่น อ่อนแรงซีกใดซีกหนึ่ง พูดไม่ได้
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะ ที่นิยมให้ คือ Penicillin
ให้ยาปฏิชีวนะร่วมกับการผ่าตัด
stereotactic (การใช้เข็มดูดออกร่วมกับเครื่อง CT)
เนื้องอกสมอง (Brain Tumors)
สาเหตุ
บาดเจ็บที่ศีรษะ (Head trauma)
การฉายรังสี (Radiation)
สิ่งแวดล้อม (Environment)
เชื้อไวรัส (Virus)
พันธุกรรม (Genetic)
เคมีบำบัด (Immunosuppressant)
อาการแสดงทางคลินิก
อาการเปลี่ยนแปลงของความรู้สึกตัว
อาการชัก
อาการแสดงของการเพิ่มความดันในกะโหลกศีรษะ
อาการของการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมนผิดปกติ เมื่อมีเนื้องอกต่อมใต้สมอง
อาการปวดศีรษะ
อาการคล้ายโรคหลอดเลือดสมอง
อาการสูญเสียหน้าที่ของสมองบางส่วน
การรักษา
การผ่าตัดรักษา
การใช้รังสีรักษา
การให้เคมีบำบัด
การรักษาด้วยยา:Steroid ลดภาวะบวมของสมองได้ดี
กายภาพบำบัด
การป้องกันและรักษาโรคแทรก
ปวดศีรษะ (Headache)
Tension Headache
อาการ
รู้สึกเหมือนมีเชือกมารัด โดยไม่ผ่อนคลายเลย
กล้ามเนื้อของคอด้านหลังแข็งตึง
ความรุนแรงไม่สม่ำเสมอ ขึ้นๆลงๆ
อาการอยู่ต่อเนื่องหลายวัน
มีอาการปวดนานกว่า 15 วัน ใน 1 เดือน
ปัจจัยกระตุ้น
ความอ่อนล้า
ความเครียด
Cluster Headache
อาการ
ปวดรอบกระบอกตา เป็นๆหายๆ ติดต่อกันนาน
อาการปวดอยู่นานตั้งแต่ 15 นาที ถึง 3 ชั่วโมง
ลักษณะอาการปวดเป็นแบบปวดลึกๆน่ารำคาญ
อาจมี Honner’s sysdrome คือ รูม่านตามเล็ก เยื่อตาขาวสีแดง น้ำมูก น้ำตาไหล
การรักษา
ให้ยา Prednisone, Lithium methysergide, Ergotamine และ Verapamil
การให้ออกซิเจน mask 9 liter/min หรือสูดดมออกซิเจน 100% นาน 15 นาที อาการปวดจะทุเลาลง
หยอด Lidocaine ชนิด 4% topical หรือ 2% viscous ทางจมูก
Migraine Headache
สาเหตุ
เกิดจากหลอดเลือดหดตัวทำให้ขาดเลือดขึ้นไปสมอง
อาการ
ปวดศีรษะข้างเดียว ซึ่งเป็นด้านตรงข้ามกับข้างที่มีพยาธิสภาพ
ปวดแบบตุ๊บๆ และเห็นเส้นเลือดเต้น
กลัวแสง เสียง
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
การรักษา
ให้ยา Aspirin หรือ Paracetamol
Ergotamine ทางทวารหนัก
จัดสิ่งแวดล้อมที่สงบ ไม่มีแสงมาก
Dihydroergotamine ทางหลอดเลือดดำ
โรคลมชัก (Epilepsy)
สาเหตุ
การได้รับการบาดเจ็บที่ศีรษะอย่างรุนแรง
มีการทิ่มแทงเข้าไปในเนื้อสมอง (50%)
ปัญหาเกี่ยวกับการเผาผลาญ
ความพิการของสมองตั้งแต่เกิด การบาดเจ็บของสมอง
ชนิดของการชัก
การชักเฉพาะที่ (Partial seizure)
การชักเฉพาะที่แบบซับซ้อน (Complex partial seizure)
การชักเฉพาะที่และไม่หมดสติ (Partial seizure with on loss of consciousness)
การชักทั้งตัว (Generalized seizure)
Myoclonic seizure
Clonic seizure
Absence seizure
Tonic seizure
Tonic – Clonic seizure (Grand mal)
การรักษา
การป้องกันอันตรายระหว่างชัก
ให้ยากันชักตามแผนการรักษา
การผ่าตัด (25%)
ภาวะชักอย่างต่อเนื่อง (Status Epilepticus)
สาเหตุ :
ส่วนใหญ่เกิดจากการหยุดยาต้านการชักกะทันหัน
การรักษา
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง ให้ออกซิเจน
เฝ้าระวังอันตรายที่เกิดจากการชัก
ให้ยาต้านการชัก
subarachnoid hemorrhage (SAH)
Cerebral Aneurysm
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
เป็นตั้งแต่กำเนิด
ผนังหลอดเลือดชั้นกลาง (Tunica media) อ่อนแอ
ความดันโลหิตสูง
หลอดเลือดแดงแข็ง และมีไขมันเกาะ (Atherosclerosis)
สูงอายุ
ความเครียด
พบในเพศหญิงมากว่าเพศชาย
อาการแสดง
สับสน
เวียนศีรษะ
ปวดศีรษะ
อาการที่บ่งบอกว่าเกิด Aneurysm rupture
ง่วงซึม สับสน หรือบางรายอาจหมดสติทันที
การเคลื่อนไหว การพูด และการทำงานของเส้นประสาทผิดปกติ
ปวดศีรษะรุนแรง
การรักษา
ประเมินอาการทางระบบประสาท
ติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจ
ควบคุมระดับความดันโลหิตให้คงที่
ติดตามค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในร่างกาย
จำกัดกิจกรรม
ลดภาวะหลอดเลือดหดตัว โดยใช้หลัก “Triple – H”
การผ่าตัด
Arteriovenous Malformation (AVM)
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง
เกิดขึ้นตั้งกำเนิด
ขาดหลอดเลือดฝอยเชื่อมระหว่าง Artery กับ Vein จึงเกิดทางลัด ตรงกลางเป็นเส้นแดงใหญ่ เรียกว่า “nidus”
อาการแสดง
ปวดศีรษะ
ชัก
มีเลือดออกในสมองน้อย
การรักษา
การรักษาคล้ายกับผู้ป่วย Cerebral Aneurysm
การผ่าตัด
ภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง (IICP)
กลุ่มอาการที่เป็นผลจากการมีความพร่องของสมดุลระหว่างปริมาตรและความดันภายในกะโหลกศีรษะ
Compensation mechanism of IICP
Volume
เพิ่มการขับน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง ในสมองและ เวนตริเคิล ลงสู่ไขสันหลัง
เพิ่มการดูดกลับและลดการสร้างน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง
มีการหดของหลอดเลือดสมอง และเพิ่มการไหลกลับของเลือดดำ
CBF
ขนาดของหลอดเลือดจะขยายหรือหดตัว เพื่อให้ปริมาณเลือดหล่อเลี้ยงสมองอยู่ในระดับคงที่ และเนื้อเยื่อสมองได้รับออกซิเจนอย่างเพียงพอ
แรงดันกำซาบเนื้อเยื่อสมอง (Cerebral perfusion pressure [CPP]) = 70-100 มิลลิเมตรปรอท
ปัจจัยส่งเสริมให้เกิด IICP
เนื้อเยื่อสมองมีเลือดไปเลี้ยงลดลง; ท่านอนไม่เหมาะสม
ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ (<60)
ภาวะคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูง (>45); vasodilatation
ภาวะการบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อสมอง
cerebral autoregulation สูญเสียไป
Interventions
การรักษาด้วยยา
การดูแลเรื่องการหายใจ โดยใส่ท่อช่วยหายใจและใช้เครื่องช่วยหายใจ
การรักษาด้วยการผ่าตัด
temperature control
ติดตามค่า ICP, CPP, V/S & arterial pressure
restrict fluids