Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Diseases of Urinary system - Coggle Diagram
Diseases of Urinary system
ระบบทางเดินปัสสาวะ
Upper Urinary tract
หน่วยไต (Nephron) ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
กรวยไต (renal pelvis) ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
ไตสองข้าง ( Kidney) เป็นอวัยวะสำคัญที่สุดของระบบนี้เป็นที่รองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหติเป็นน้ำปัสสาวะ
ท่อไต (Ureter)นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะ ปัสสาวะ
โครงสร้างของหน่วยไต (Nephron)
Renal corpuscle
Renal tubule
Lower urinary tract
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ ชั่วคราว
ท่อปัสสาวะ (Urethra) เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจาก กระเพาะปัสสาวะไปสู่นอกร่างกาย
Renal malformations
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome
เกดิจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาด น ้าคร ่า ท าให้ร่างกายถูกกด การแบ่งตัว ของเซลล์ผิดปกต ิเป็นสาเหตุการเสียชีวติ แต่กา เนิดของทารก
แขนขาที่ผิดปกติบ่อยคือ รูปร่างผิดปกต ิ โก่ง บดิ ข้อเคล่ือน clubfoot
Potter's facies หูติดต ่า ผิวหนังย่น จมูก งุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทงั้สองข้าง
Hypoplasia
ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่า ร้อยละ 50
จำนวน renal lobule และ calyx ลดลง ด้วย แต่เนื้อไต ไม่มีความผิดปกติ
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง ส่วนใหญ่จะ เป็นสามไต
ไตชั้นที่เกินจะแยกออกจากไตปกติหรือเป็น ภาวะ "ไตแฝด" ที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ Orientation
Malrotation
ภาวะที่ไตมี renal pelvis และ ureter อยู่ทางด้านหน้า
Fusion of kidneys
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกราน
อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
ความผิดปกติใน differentiation
Renal cystic diseases
Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อยเป็นทั้งสองข้าง
ถ่ายทอดทางกรรมพันธ์ุแบบ autosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้นบางครัั้งหนักได้ถึง 4 กิโลกรัม
ผิวนอกตะปุ่มตะป่ำ หน้าตัดประกอบด้วย cyst ขนาด ใหญ่ 3-4 เซนตเิมตร
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตใน ระยะแรกๆ
ถ่ายทอดทางกรรมพันธ์ุแบบautosomal recessive
ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบ หน้าตัดพบ cyst ทงั้ท่ ีcortex และ medulla ทา ให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน้ำ
Medullary cyst
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla
พบในผู้ใหญ่
ไตยังทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธ์ุ มักมีอาการ ตั้งแต่เด็ก
พบ cyst อยู่ในบริเวณ Medulla
มี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วย ซึ่งเป็นสาเหตุของ ภาวะไตวายในระยะต่อมา
Simple cyst
อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอัน ขนาดอาจจะเล็กหรือใหญ่
มักพบอยู่ในบริเวณ cortex เกิด dilatation ของ tubule อาจทำให้มีเลือดออก หรือ calcification ในภายหลัง
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน Glomerulonephritis (GN)
การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะแพ้ภูมิตนเอง (autoimmunity)
กลไกการเกิด
Ag + Ab
Ag – Ab complex
เข้าสู่ glomerulus ถูกกรองติดอยู่ภายใน glomerulus
Ag – Ab complex เป็นเหมือนส่งสิ่งแปลกปลอม
กระตุ้น Complement system เพื่อเร่งปฏิกิริยาการอักเสบ
1 more item...
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อยคือ โรคไตจากเบาหวาน(Diabetic nephropathy) หรือจากการรักษาเบาหวาน
กลไกการเกิด
การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
เนื่องจากกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดน้ำเลือดเข้าโกลเมอรูลัส มีระดับน้ำตาลภายในเซลล์ ลดลง
ทำให้ขาดพลังงานในการหดตัว เกิดการ ขยายตัวของหลอดเลือด เลือดจึงไหลเวียนไปกรอง ที่ไตเพิ่มขึ้น
การเปลี่ยนแปลงกลไกการทำงานของ Renin
ปกติ juxtaglomerular cell มีหน้าที่สร้าง Prorenin และเปลี่ยนเป็นเรนิน
สำหรับผู้ป่วยโรคไตจากเบาหวานจะพบ prorenin เพิ่มขึ้น และการหลั่งเรนินเข้าสู่กระแสเลือดลดลง
ทำให้เกิดภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกิน เนื่องจากพยาธิสภาพทที่หลอดฝอยไต (renal tubular acidosis) และภาวะน้ำเกินตามมา
Tubulo-interstitial diseases
เป็นกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างและ หน้าท่ขีอง tubule และ interstitium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่างได้แก่ ยา การติดเชื้อ immunological reaction
Acute interstitial nephritis พบ interstitial edema ร่วมกับ leukocytic infiltration และ tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis พบ interstitial fibrosis , tubular atrophy และ mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule
เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
ชนิดของ Acute tubular necrosis (ATN)
Ischemic type : shock
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
ระยะ Acute tubular necrosis (ATN
ระยะที่ 1 Oliguric phase
เกิดในช่วงแรก เมื่อมีการตายของ renal tubule ทำให้ renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสาวะ
ปัสสาวะจึงออกน้อย และมีอาการบวมร่วมด้วย
ระยะที่ 2 Diuretic phase
เกิดในช่วงกลาง
เมื่อเวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมีการสลายไปและมีการสร้าง cell ใหม่
cell ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ปัสสาวะจึงออกมาก
ระยะที่ 3 Recovery phase
เกิดในช่วงหลัง
เมื่อนานเข้า tubular cell สามารถดูดน้ำกลับได้ปกต ิ ปัสสาวะจึงมีปริมาณ ปกติ
Urinary tract infection ( UTI)
กรวยไตอักเสบ( Pyelonephritis) - อาจเกิดเพียงข้างเดียว หรือ เกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
Acute Pyelonephritis
เกิดทันที และรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษาจะหายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้น พบจุดหนองกระจายเป็นทางจากผิว ลึกลงไปในส่วน cortex,medulla และ renal pelvis
รายที่รุนแรง เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวาน หรือใน รายที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย อาจมีการตายของ renal papilla เรียกว่า Renal papillary necrosis
Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
มักเกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ได้ เช่น นิ่วในไตเรื้อรัง หรือ ต่อมลูกหมากโต
Urinary tract obstruction
สาเหตุ
การอุดกั้นจากรอยโรคท่เีกิดขึ้นภายหลัง ได้แก่ นิ่ว เนื้องอก การอักเสบ ก้อน renal papillae ที่ ตายหรือก้อนเลือด การตั้งครรภ์
ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ความพิการแต่กำเนิด
ผลจาก Urinary tract obstruction
มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้น และ ทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation)
Hydronephrosis
สาเหตุจากการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
ภาวะที่มี dilatation ของ renal pelvis และ Calyx ร่วมกับมี Progressive atrophy ของเนื้อไต
ความผิดปกตใินส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ
เนื้องอก
vesicoureteral reflux
การอุดกั้น
Ureteric Obstruction
การอุดกั้นเหล่านี้ท้ำให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออก จากร่างกายไม่ได้หรือได้น้อยทำให้เกิดHydronephrosis ของไตข้างนั้น
แต่ถ้าการอุดกั้นเกิดในส่วนล่างของหลอดไต อาจเกิดการโป่งพองของ Ureter (Hydroureter)
สาเหตุ
นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต
หลอดไตตีบ(stricture) อาจเป็นมาแต่กำเนิดหรือ เป็นผลจากการอักเสบ
เนื้องอกของ Ureter
เนื้องอกของอวัยวะใกล้เคียง เช่น ปากมดลูกและมดลูก
Vesicoureteral reflux
เป็นความผิดปกตทิ่เีกิดจากมีการไหลย้อนกลับ ของน า้ปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปใน หลอดไตและ renal pelvis
พบมากในเด็กอาจทำให้มีการติดเชื้อและเป็น สาเหตุหนึ่งของ pyelonephritis
สาเหตุของ Vesicoureteral reflux
การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
การบาดเจบ็จากภายนอก
พันธุกรรม
มีความผิดปกตขิอง sphincter
มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะส่วนที่ออกจาก กระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชอื้แบคทเีรีย
มักจะเกิดในผู้หญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะสั้น และ รูเปิดของท่อปัสสาวะ อยู่ใกล้ทวารหนัก ท าให้เชื้อสามารถเข้าไปในท่อปัสสาวะ
สาเหตุ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
การกลั้นปัสสาวะ
หลังการกระเทกหรือหลังมีเพศสัมพันธ์
มีสิ่งแปลกปลอมในท่อทางเดินปัสสาวะ
เกิดการอักเสบของท่อปัสสาวะ
ดื่มน้ำน้อย ดื่มแอลกอฮอล์มาก
อาหารหรือยาบางอย่าง เช่น อาหารที่มีเกลือมาก
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็นการบาดเจ็บ อักเสบ บวมของเซลล์เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะ เกิดจากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อยที่สุด คือ จากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยเฉพาะจาก เชื้อแบคทเีรีย
พบได้ในทุกอายุ ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุแต่มักพบ ได้สูงในวัยที่มีเพศสัมพันธ์สูง คือ ช่วงอายุ 20-35 ปี
ผู้หญิงมีโอกาสติดเชื้อได้สูงกว่าผู้ชาย
สาเหตุของ Urethritis
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
ติดเชื้อจากโรคหนองใน หรือโกโนเรีย (Gonococcal urethritis)
จากเชื้อที่ไีม่ใช่หนองใน เช่น โรคเริม โรคซฟิิลิสจาก การติดเชือ HIV หรือ โรคเอดส์
การติดเชื้อที่ไีม่ใช่จากเพศสัมพนัธ์
เชือ้ E. coli (Staphylococcus) หรือ เชือ Pseudomonas ซึ่งอาจติดต่อผ่านมาทางลำไส้ (ทางอุจจาระ) หรือทางไตหรือทาง กระเพาะปัสสาวะ (ทางปัสสาวะ)
สาเหตุที่ไีม่ใช่จากการติดเชื
การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการสวนปัสสาวะ
อาการของผู้ป่วยที่เป็นท่อปัสสาวะอักเสบ
อาการท่อปัสสาวะอักเสบในผู้ชาย โดยท่ั่วไปอาการ จะเหมือนผู้หญิง ที่แตกต่าง
อาจมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะ (ปลาย อวัยวะเพศ)
อาจคลำ ได้ต่อมน้ำเหลืองขาหนีบโต เจ็บข้างเดียว หรือ ทั้งสองข้าง