Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ระบบทางเดินปัสสาวะ - Coggle Diagram
ระบบทางเดินปัสสาวะ
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system)
Renal malformations
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis
Hypoplasia
Supernumerary kidney
ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่างและOrientation
Ectopia
Malrotation
Fusion of kidneys
ความผิดปกติใน differentiation
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome
ร่วมกับปอดไม่เจริญแขนขาผิดรูปร่างและมีลักษณะใบหน้าที่เป็นแบบจำเพาะ
Hypoplasia
ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกตมิากกว่า ร้อยละ 50
จำนวน renal lobule และ calyx ลดลงด้วยแต่เนื้อไตไม่มีความผิดปกติ
Potter’s syndrome
Potter's facies หูติดต่ำ ผิวหนังย่นจมูกงุ้มคางเล็กมีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทงั้สองข้าง
เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาดน้ำคร่ำทำให้ร่างกายถูกกดการแบ่งตัวของเซลล์ผิดปกติเป็นสาเหตุการเสียชีวิตแต่กำเนิดของทารก
แขนขาที่ผิดปกติบ่อยคือรูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด ข้อเคลื่อน clubfoot
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง ส่วนใหญ่จะเป็นสามไต
ไตชั้นที่เกินจะแยกออกจากไตปกตหิรือเป็นภาวะ "ไตแฝด" ที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
ความผิดปกติในตำแหน่งรูปร่าง และ Orientation
เมื่อทารกสร้างเซลล์ไตขึ้นมาใหม่ จะอยู่ในอุ้งเชิงกราน
ต่อมามีการขยับตำแหน่งเข้าไปในช่องท้อง
ขณะเดียวกันมีการหมุนตัวของไตให้อยู่ในตำแหน่งผิดปกติ
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกราน
อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
Malrotation
ภาวะที่ไตมีrenal pelvis และureterอยู่ทางด้านหน้า
Fusion of kidneys หรือ Horseshoe kidney
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
Renal cystic diseases
เป็นรอยโรคที่อาจเป็นพันธุกรรมการเจริญผิดปกติหรือเกิดขึ้นภายหลัง - มักก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัยแยกจากเนื้องอกของไต
Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อย เป็นทั้งสองข้าง
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้นบางครั้งหนักได้ถึง 4 กิโลกรัม
ผิวนอกตะป่มุตะป่าหน้าตัดประกอบด้วยcyst ขนาด ใหญ่ 3-4 เซนติเมตร
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตใน ระยะแรกๆ
ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบautosomal recessive
ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบหน้าตัดพบ cyst ทั้งที่cortex และ medulla ทำให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน้ำ
Medullary cyst
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla
พบในผู้ใหญ่
ไตยังทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคท่ถี่ายทอดทางกรรมพันธุ์มักมีอาการตั้งแต่เด็ก
พบcyst อยู่ในบริเวณ Medulla
ที่สำคัญคือมีcortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วย ซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะไตวายในระยะต่อมา
Simple cyst
มักพบอยู่ในบริเวณ cortex เกิด dilatation ของ tubule อาจทา ให้มีเลือดออก หรือ calcification ในภายหลัง
อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอันขนาดอาจจะ เล็กหรือใหญ่
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน Glomerulonephritis (GN) - การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะแพ้ภูมิตนเอง (autoimmunity) เช่น Malaria, Syphilis, Hepatitis และ Systemic Lupus Erythematosus (SLE)
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อยคือ โรคไตจากเบาหวาน(Diabetic nephropathy) หรือจากการรักษาเบาหวาน
กลไกการเกิด
การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
เนื่องจากกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดนำเลือดเข้าโกลเมอรูลัส มีระดับน้ำตาลภายในเซลล์ลดลง
ทำให้ขาดพลังงานในการหดตัวเกิดการขยายตัวของหลอดเลือด เลือดจึงไหลเวียนไปกรองที่ไตเพิ่มขึ้น
การเปลี่ยนแปลงกลไกการทา งานของ Renin
ปกติjuxtaglomerular cell มีหน้าที่สร้า Prorenin และเปลี่ยนเป็นเรนิน
ทำให้เกิดภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกินเนื่องจากพยาธิสภาพที่หลอดฝอยไต (renal tubular acidosis) และภาวะน้ำเกินตามมา
Tubulo-interstitial diseases
เป็นกลุ่มของโรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างและ หน้าที่ของ tubule และ interstitium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่างได้แก่ ยา การติด เชื้อ immunological reaction
Acute interstitial nephritis
Chronic interstitial nephritis
Tubulo-interstitial diseases
Acute interstitial nephritis พบ interstitial edema ร่วมกับ leukocytic infiltration และ tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis พบ interstitial fibrosis , tubular atrophy และ mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
โรคที่สำคัญคือ Acute tubular necrosis (ATN)
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule - เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
Urinary tract infection ( UTI)
กรวยไตอักเสบ( Pyelonephritis) - อาจเกิดเพียงข้างเดียว หรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
Acute Pyelonephritis
เกิดทันทีและรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษา จะหายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้นพบจุด หนองกระจายเป็นทางจากผิวลึกลงไปในส่วน cortex,medulla และ renal pelvis
Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็น (scar) รูป “U” ที่เกิดจากการทำลายของเนื้อไตแล้วแทนที่ด้วย fibrosis ร่วมกับ deformity ของ calyx ที่อยู่ ใกล้เคียง
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ Urolithiasis , urinary calculi
ประกอบด้วย amorphous crystalloid ได้แก่ uric acid, calcium , oxalate และ magnesium phosphate
ปัจจัยส่งเสริม ได้แก่
crystalloid conc. เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย
crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
Foreign bodies : แบคทีเรีย
Urinary tract obstruction
ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
สาเหตุ
ความพิการแต่กำเนิด
การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง
ความผิดปกตขิองระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation) มีโอกาสเกิดนิ่วและการตดิเชื้อเพิ่มขึ้นและทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
Hydronephrosis
ภาวะที่มี dilatation ของ renal pelvis และ Calyx ร่วมกับมี Progressive atrophy ของเนื้อไต
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
การอุดกั้น
เนื้องอก
vesicoureteral reflux
เป็นความผิดปกตที่เกิดจากมีการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไตและ renal pelvis
การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
การบาดเจ็บจากภายนอก
พันธุกรรม
มีความผิดปกติของ sphincter
มีการอุดกั้นทางเดนิปัสสาวะส่วนที่ออกจากกระเพาะปัสสาวะ
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
มักจะเกิดในผู้หญิงเนื่องจากท่อปัสสาวะสั้นและรูเปิดของท่อปัสสาวะ อยู่ใกล้ทวารหนัก ทำให้เชื้อสามารถเข้าไปในท่อปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็นการบาดเจ็บอักเสบ บวมของเซลล์เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะเกิดจากหลายสาเหตุ ท่ีพบบ่อยที่สุดคือ จากโรคติดต่อทางเพศสัมพนัธ์โดยเฉพาะจากเชื้อแบคทีเรีย
สาเหตุของ Urethritis
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
การติดเชื้อที่ไม่ใช่จากเพศสัมพนัธ์
อาการของผู้ป่วยที่เป็นท่อปัสสาวะอักเสบ • อาการท่อปัสสาวะอักเสบในผู้ชาย โดยทั่วไปอาการ จะเหมือนผู้หญิง ที่แตกต่างคือ -อาจมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะ (ปลาย อวัยวะเพศ) -อาจคลำได้ต่อมน้ำเหลืองขาหนีบโต เจ็บ ข้างเดียว หรือทั้งสองข้าง
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน (Upper Urinary tract)
ไตสองข้าง ( Kidney) เป็นอวัยวะส าคัญที่สุดของระบบนี้
เป็นที่กรองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ
หน่วยไต (Nephron) ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
Renal corpuscle
Renal tubule
กรวยไต (renal pelvis) ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
ท่อไต (Ureter)นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะ ปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง(Lower urinary tract)
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว เมื่อได้จำนวนที่พอเหมาะจึงหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู่ท่อปัสสาวะ (Urethra)
ท่อปัสสาวะ (Urethra) เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะไปสู่นอกร่างกาย ซึ่งท่อปัสสาวะนั้นมีความแตกต่างกันระหว่างเพศชายและเพศหญิง