Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system) -…
โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ
(Diseases of Urinary system)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน
(Upper Urinary tract)
ไตสองข้าง (Kidney)
เป็นอวัยวะสำคัญที่สุดของระบบนี้ เป็นที่กรองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ
หน่วยไต (Nephron)
เป็นหน่วยที่เล็กที่สุดของไต ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
โครงสร้างของหน่วยไต
Renal corpuscle
Renal tubule
กรวยไต (Renal pelvis)
ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
ท่อไต (Ureter)
นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง
(Lower Urinary tract)
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary Bladder)
เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว เมื่อได้จำนวนที่พอเหมาะจึงหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู่ท่อปัสสาวะ (Urethra)
ท่อปัสสาวะ (Urethra)
เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะไปสู่นอกร่างกาย ซึ่งท่อปัสสาวะมีความแตกต่างกันระหว่างเพศชายและเพศหญิง
Renal malformations
ความผิดปกติของไต
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis
ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter's syndrome ร่วมกับปอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูปร่าง และมีลักษณะใบหน้าที่เป็นแบบจำเพาะ
Potter's syndrome เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาดน้ำคร่ำ เป็นสาเหตุการเสียชีวิตแต่กำเนิดของทารก
แขน ขา ที่ผิดปกติบ่อยคือ รูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด ข้อเคลื่อน clubfoot
Potter's facies หูติดต่ำ ผัวหนังย่น จมูกงุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทั้งสองข้าง
Hypoplasia
ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่าร้อยละ50
จำนวน renal lobule และ calyx ลดลงด้วย
แต่เนื้อไตไม่มีความผิดปกติ
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง
ส่วนใหญ่จะเป็นสามไต
ไตชั้นที่เกินจะแยกออกจากไตปกติหรือเป็น ภาวะ "ไตแฝด"ที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ Orientation
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกรานอาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
Malrotation
ภาวะที่ไตมี renal pelvis และ ureter อยู่ทางด้านหน้า
Fusion of kidneys
หรือ Horseshoe kidney
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
เมื่อทารกสร้างเซลล์ไตขึ้นมาใหม่จะอยู่ในอุ้งเชิงกรานต่อมามีการขยับตำแหน่งเข้าไปในช่องท้อง ขณะเดียวกันมีการหมุนตัวของไตให้อยู่ในตำแหน่งผิดปกติ
ความผิดปกติใน differentiation
Renal cystic diseases
เป็นรอยโรคที่อาจเป็นพันธุกรรม การเจริญผิดปกติหรือเกิดขึ้นภายหลัง มักก่อให้เกิดปัญหาในการวินิจฉัยแยกจากเนื้องอกของไต
Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อย เป็นทั้งสองข้าง ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant ผิวนอกตะปุ่มตะป่ำหน้าตัดประกอบด้วย cyst ขนาดใหญ่ 3-4 cm
Infantile type
พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตในระยะแรกๆถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal recessive
Medullary cyst
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla พบในผู้ใหญ่ ไตยังทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ มักมีอาการตั้งแต่เด็ก พบ cyst อยู่ในบริเวณ Medulla ที่สำคัญคือมี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วย ซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะไตวายระยะต่อมา
Simple cyst
อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอันขนาดจะเล็กหรือใหญ่
มักพบอยู่ในบริเวณ cortex เกิด dilatation ของ tubule อาจทำให้มีเลือดออกหรือ calcificationในภายหลัง
Glomerular diseases
พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
Glomerulonephritis (GN)
การอักเสบภายนอกปัจจัยที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะภูมิแพ้ตนเอง (autoimmunity)
พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อยคือโรคไตจากเบาหวาน (Diabetic neuropathy)หรือจากการรักษาเบาหวาน เช่น การใช้ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย(sulfonylurea)
จากภาวะที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน เช่น การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ความดันโลหิตสูง การติดเชื้อในกระแสเลือด
กลไกการเกิด
การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
ทำให้ขาดพลังงานในการหดตัวเกิดการขยายตัวของหลอดเลือดเลือดจึงไหลเวียนไปกรองที่ไตเพิ่มขึ้น
เนื่องจากกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดนำเลือดเข้าโกลเมอรูลัสมีระดับน้ำตาลภายในเซลล์ลดลง
การเปลี่ยนแปลงกลไกการทำงานของRenin
ทำให้เกิดภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกินเนื่องจากพยาธิสภาพที่หลอดฝอยไต (renal tubular acidosis) และภาวะน้ำเกินตามมา
Tubulo - interstitial diseases
เป็นกลุ่มของโลกที่มีความผิดปกติในรูปร่างและหน้าที่ของ tubule และ interstitium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่างได้แก่ ยา การติดเชื้อ immunological reaction แบ่งเป็น
Acute interstitial nephritis
Chronic interstitial nephritis
Tubular diseases
โรคที่สำคัญคือ Acute tubular necrosis (ATN)
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
ชนิด
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
Ischemic type : shock
ระยะ
Oliguric phase เกิดในช่วงแรก ปัสสาวะออกน้อย
Diuretic phase เกิดในช่วงกลาง ปัสสาวะออกมาก
Recovery phase เกิดในช่วงหลัง ปัสสาวะจึงมีปริมาณปกติ
Urinary tract infection (UTI)
กรวยไตอักเสบ (Pyelonephritis)
อาจเกิดเพียงข้างเดียวหรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง
Acute Pyelonephritis
เกิดทันที และรุนแรง หายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ
Urolithiasis,urinary calculi
ปัจจัยส่งเสริม
crystalloid conc.เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย
crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
Foreign bodies : แบคทีเรีย
ประกอบด้วย amorphous crystalloid
Nephrocalcinosis
ภาวะที่มี calcium สะสมในไต เป็นสาเหตุหนึ่งของการเกิดนิ่วในไต สาเหตุมาจาก Hypercalcemia
กลไกการเกิด
การมีระดับแคลเซียมในเลือดสูง
เมื่อเลือดกรองที่ไต แคลเซียมส่วนที่เหลือจะถูกขับออกทางปัสสาวะ
ร่างกายขับแคลเซียมออกไม่หมด เกิดการตกตะกอนของแคลเซียมในเนื้อไต
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ
การอุดกั้น
เนื้องอก
vesicoureteral reflux
Ureteric Obstruction
สาเหตุ
นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต
หลอดไตตีบ (stricture)
เนื้องอกของ Ureter
นื้องอกของอวัยวะใกล้เคียงเช่นปากมดลูกและมดลูก
ผล
การอุดกั้นเหล่านี้ทำให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออกจากร่างกายไม่ได้หรือได้น้อยทำให้เกิด Hydronephrosis ของไตข้างนั้น แต่ถ้าการอดกลั้นเกิดในส่วนล่างของหลอดไตอาจเกิดการพองของ Ureter (Hydroureter)
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรียมักจะเกิดในผู้หญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะสั้นและลูกเปิดของท่อปัสสาวะ อยู่ใกล้ทวารหนักทำให้เชื้อสามารถเข้าไปในท่อปัสสาวะ
สาเหตุ
การกลั้นปัสสาวะ หลังการกระทบกระเทือนหรือหลังมีเพศสัมพันธ์
มีสิ่งแปลกปลอมในท่อทางเดินปัสสาวะ
อาหารหรือยาบางอย่าง
ดื่มน้ำน้อยดื่มแอลกอฮอล์มาก
เกิดการอักเสบของท่อปัสสาวะ
vesicoureteral reflux
เป็นความผิดปกติที่เกิดจากมีการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะเข้าไปในหลอดไตและ renal pelvis
พบมากในเด็ก อาจทำให้มีการติดเชื้อและเป็นสาเหตุหนึ่งของ pyelonephritis
สาเหตุ
การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
การบาดเจ็บจากภายนอก
พันธุกรรม
มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะส่วนที่ออกจากกระเพาะปัสสาวะ
การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
มีความผิดปกติของ sphincter
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็นการบาดเจ็บ อักเสบ บวม ของเซลล์เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะ เกิดจากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อยที่สุดคือ จากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
พบได้ในทุกอายุ ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ แต่มักพบได้สูงในวัยที่มีเพศสัมพันธ์สูง คือ ช่วงอายุ 20 ถึง 35 ปี ผู้หญิงมีโอกาสติดเชื้อได้สูงกว่าผู้ชาย
สาเหตุ
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
ติดเชื้อจากโรคหนองใน หรือโกโนเรีย (Gonococcal urethritis)
จากเชื้อที่ไม่ใช่หนองใน เช่น โรคเริม โรคเอดส์
การติดเชื้อที่ไม่ใช่จากเพศสัมพันธ์
การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการสวนปัสสาวะ
อาการของผู้ป่วย
อาการท่อปัสสาวะอักเสบในผู้ชาย โดยทั่วไปอาการจะเหมือนผู้หญิงที่แตกต่างคือ อาจมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะ (ปลายอวัยวะเพศ) อาจคลำได้ต่อมน้ำเหลืองขาหนีบ โต เจ็บข้างเดียว หรือ ทั้งสองข้าง
ท่อปัสสาวะ
ผู้ชายจะมีขนาดยาวโดยเฉลี่ยประมาณ 20 เซนติเมตรและเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3-4 มิลลิเมตรมีทั้งส่วนที่อยู่ภายในและภายนอกร่างกาย
ผู้หญิงมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 มิลลิเมตร เช่นเดียวกับในผู้ชายแต่มีขนาดสั้นกว่ามากยาวเพียงประมาณ 4 เซนติเมตร และอยู่ในร่างกายทั้งหมด
Urinary tract obstruction
ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
สาเหตุ
ความพิการแต่กำเนิด
การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง
ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ผล
มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มมากขึ้นและทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation)
ภาวะที่มี dilatation ของ renal pelvis และ calyx ร่วมกับมี Progrssive atrophy ของเนื้อไต สาเหตุมาจากการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ อาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง