Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ความผิดปกติของเลือดและองค์ประกอบของเลือด (ภาวะซีด ธาลัสซีเรีย) - Coggle…
ความผิดปกติของเลือดและองค์ประกอบของเลือด (ภาวะซีด ธาลัสซีเรีย)
ภาวะโลหิตจาง (Anemia)
สาเหตุ
การเสียเลือด
เม็ดเลือดแดงถูกทำลายมากผิดปกติ
การขาดสารอาหารและแร่ธาตุ
ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron Deficiency)
อาการ
ซีด ตรวจพบเม็ดเลือดแดงมีลักษณะเล็ก ติดสีจาง (Microcytic-Hypocromic)
เบื่ออาหาร แน่นท้อง คลื่นไส้ อาเจียน อาหารไม่ย่อย จากระบบทางเดินอาหารได้รับโลหิตและออกซิเจนไม่เพียงพอ
ปวดศีรษะ หน้ามืด เป็นลม เนื่องจากระบบประสาทและกล้ามเนื้อขาดออกซิเจน
เหนื่อยง่าย ใจสั่น หายใจลำบาก ชีพจรเต้นเร็ว Pluse Pressure กว้าง เจ็บหน้าอก (angina pectris) และหัวใจล้มเหลว
การรักษา
ในกรณีที่เกิดภาวะขาดเหล็กอย่างรุนแรง อาจจะให้ธาตุเหล็ก ผ่านทางหลอดเลือดดำในรูป Iron dextran เช่น Inferon ขนาด 1.5 mg/kg
กรณีที่มีภาวะ Hypovolemia จากการเสียเลือดให้ Packed Red Cell หรือ Whole blood
ให้ธาตุเหล็กเสริมได้แก่ FBC
การป้องกัน
การรับประทานอาหารที่มีธาตเหล็กสูง
ควรรับประทานธาตุเหล็กเสริม วันละประมาณ 30 มิลลิกรัม หรือ 1 เม็ดต่อวัน ติดต่อกันทุกวันตลอดไตรมาสที่2 และ3 ในครรภ์ปกติ
ควรรับประทานธาตุเหล็กเสริม วันละประมาณ 60-100 มิลลิกรัม ในครรภ์แฝด
Symptoms
Koilonychia
Glossitis
Chelitis
ภาวะโลหิตจางจากการขาดกรดโฟลิก (Megaloblastic Anemia)
กรดโฟลิกกับการป้องกนั ความบกพร่องของ Neural tube กระทรวงสา ธารสุขได้แนะนำว่า “สตรีที่กหลังวางแผนว่าจะตั้งครรภ์ หรือเริ่มตั้งครรภ์ ควรได้รับการเสริมกรดโฟลิก 400 ไมโครกรัมต่อวันในระยะเวลา 3 เดือนเป็นอย่างต่ำก่อนการตั้งครรภ์ และอีก 3 เดือนแรกในขณะตั้งครรภ์ด้วย
ซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการให้กำเนิดทารกท่ีมีความบกพร่อง ของ Neural tube ลงได้ เช่น Spina Bifida รวมทั้งความผิดปกติอื่นๆ
การป้องกันและการรักษา
ตรวจคดักรองค่า Hemoglobin หรือHematocrit แก่มารดาตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภท์ทุกกราย เพื่อค้นหาภาวะโลหิตจางโดยเฉพาะไตรมาสแรกและ เมื่ออายุครรภ์ 28-32 สัปดาห์
• มารดาตั้งครรภท์ทุกรายควรไดรับ Folic acid 0.5 mg 2 ม้ือต่อวัน
• แนะนาการรับประทานอาหารท่ีมีโฟลิกสูงและการปรุงอาหารที่ไม่ผ่านความร้อนเป็นเวลานาน
• หลีกเลี่ยงการดื่มชา กาแฟ และแอลกอฮอล์
• ใช้ระบบส่งต่อที่มีประสิทธิภาพในกรณีที่พบผู้ป่วย
กิจกรรมการพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ประเมินหาสาเหตุท่ีเก่ียวข้องทั้งจากการซักประวัติ ตรวจสุขภาพตรวจ ทางห้องปฏิบัติการ
• แนะนาการรับประทานอาหาร ที่ช่วยให้ได้รับสารอาหารครบทั้ง 5 หมู่ และให้ความสำคัญกับอาหารที่มีโปรตีนเหล็กและโฟเลตสูง
• แนะนาการพักห่อนอย่างเพียงพอ 8-10 ชั่วโมง และควรพักผ่อนในช่วง กลางวัน 30-1ชั่วโมง เพื่อลดการใช้ออกซิเจนและการทำงานของหัวใจ โดยท่านนอนควรเป็นท่านอนตะแคง ซึ่งไม่กดเส้นโลหิต Inferior Vena Cava เพื่อเลือดจะได้ไหลกลับไปสู่หัวใจได้มากข้ึนและนำเลือดไปยังรกและทารกได้อย่างเพียงพอ
• ติดตามประเมินสุขภาพทารกในครรภ์อย่างสม่ำเสมอ
• การรักษาความสะอาดเพื่อป้องกนัการติดเชื้อที่เกิดจากภูมิต้านทานโรคต่ำ จากภาวะโลหิตจาง
แนะนำการรับประทานยาตามแผนการรักษา
ระยะคลอด
ให้ความสาคัญกับการลดกิจกรรมที่ต้องใช้ออกซิเจนมาก
• มารดารอคลอดควรได้รับสารน้ำและอาหารทางหลอดเลือดดาตามแผนการรักษา เพื่อทดแทนและป้องกันภาวะช๊อกที่อาจเกิดข้ึน
• ติดตามสัญญาณชีพท่ีบ่งชี้ถึงภาวการณ์ขาดออกซิเจนและการทางานของหัวใจ
• เตรียมอุปกรณ์สำหรับการช่วยเหลือหากมารดาและทารกตกอยู่ในนภาวะวิกฤต
• การพยาบาลควรยึดหลัก Sterile technique เป็นสำาคัญ เพราะมารดามีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อสูง
ระยะหลังคลอด
• ประเมินสุขภาพทารกภายหลังคลอดหากคะแนน APGAR ต่ำกว่า 7 คะแนน ให้รายงานแพทย์และให้การช่วยเหลือ
• ประเมินจานวนเลือดที่สูญเสียไปกับ การคลอดซึ่งควรดูแลให้มดลูกหดรัดตัวดี โดยภายหลังรกคลอดทันทีมารดาควรได้รับ Methergin หรือ Syntocinon ช่วยการหดรัดตัวของมดลูก และดูแลให้กระเพาะปัสสาวะว่างอยู่เสมอ แผลฝีเย็บได้รับการซ่อมแซมอย่างถูกวิธีและสังเกตอาการบวมคั่งของก้อนเลือด
• ติดตามสัญญาณชีพอย่างใกล้ชิดทุก 2 - 4 ชั่วโมง
• แนะนำการรักษาความสะอาด โดยเฉพาะการเปลี่ยนผ้าอนามัย
แนะนาการคุมกาเนิด เพื่อเว้นระยาการมีบุตรอย่างน้อย 2 ปี ซึ่งการเลือกวิธีคุมกาเนิดสามารถใช้ Hormone Progestogen เนื่องจากไม่รบกวนการ สร้างน้านม แต่ไม่ควรใชก้ ารใส่ห่วง เพราะอาจทาให้มีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย
• แนะนาการรับประทานยาบำรุงธาตุเหล็กและโฟเลตต่อเนื่องไปในระยะให้นมบุตร
ภาวะโลหิตจางธาลสั ซีเมีย (Thalassemia)
1.การแบ่งตามความรุนแรงของลกัษณะทางคลินิก(Clinical classification) ได้แก่
• Thalassemiamajor มีคามรุนแรงมากและจำเป็นตอ้งได้รับการรักษา โดยการใหเ้ลือด
• Thalassemiaintermedia มีความรุนแรงหลากหลายตั้งแต่เพียงเล็กน้อย จนถึงมาก แต่ไม่เท่ากลุ่ม major
• -Thalassemiaminor ไม่มีอาการโดยทั่วไป หมายถึงภาวะพาหะ(trait, carrier)
การแบ่งตามชนิดของสาย โกลบินที่สร้างน้อยลง (genetic classification)ที่สาคญัได้แก่
• a-thalassemia
• ß-thalassemia
• ธาลัสซีเมียชนิดอื่นๆ (มีความสาคัญน้อยเพราะพบน้อย)
3.การแบ่งตามชนิดของมิวเตชั่น (Molecule classification)
ซึ่งมีมากมายหลายชนิด และจำนวนมาก โดย ß - thalassemia พบมากถึง 180 ชนิด และ a–thalassemiaมีมากกว่า 20ชนิด
Most common Thalassemia in Thailand
Hb Bart’s hydrops fetalis
Homozygous ß-thalassemia
ß-thalassemia/HbE
Hb H disease
Homozygous Hb Constant Spring
ผลของการตั้งครรภ์ต่อโรค
• ภาวะโลหิตจางที่เกิดข้ึนในขณะตั้งครรภ์ จะเพิ่มความรุนแรงต่อโรคโดยทำให้อาการโลหิตจางของโรคเพิ่มมากข้ึน
• หากทารกในครรภม์มีภาวะโรค ทำให้ทารกเสียชีวิตในครรภ์หรือ เกิดภาวะบวมน้ำและตายคลอดได้ ตลอดจนมารดาอาจเกิดความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ กรณีท่ีทารกเป็น Hydrops fetalis หรือ
อาจทำให้เกิดการตกเลือดหลังคลอดได้