Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทละคร เรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง, ว่าพลางทางชมคณานก …

- - - - เป็นโอรสของท้าวกุเรปันเป็นชายรูปงามมีเสน่ห์ นิสัยเจ้าชู้
      - มีความเชี่ยวชาญในการใช้กริชและกระบี่เป็นอาวุธ
    - - กษัตริย์ผู้ครองกรุงกุเรปัน มีน้องชาย ๓ องค์ คือ ท้าวดาหา , ท้าวกาหลัง และท้าวสิงหัดส่าหรี
      - ทรงหยิ่งทระนงในศักดิ์ศรี
    - - เป็นกษัตริย์ผู้ครองกรุงดาหา เป็นบิดาของบุษบา
      - เป็นผู้มีใจยุติธรรม และมีความเด็ดขาด
    - - เป็นธิดาของท้าวดาหา
      - ตำแหน่งเป็นประไหมสุหรีฝ่ายซ้าย
      - เมื่อตอนประสูติมีเหตุอัศจรรย์คือ มีกลิ่นหอมตลบอบอวลไปทั่วทั้งวัง ดนตรี แตรสังข์ก็ดังขึ้นเองโดยไม่มีผู้บรรเลง
    - - ถูกอิเหนาแทงด้วยกริช ถึงแก่ความตาย
      - ผู้ครองเมืองกะหมังกุหนิง มีน้องชาย ๒ คนคือ ระตูปาหยังกับระตูประหมัน และมีโอรสชื่อวิหยาสะกำ ซึ่งพระองค์รักราวกับแก้วตาดวงใจ
    - - เป็นโอรสของท้าวกะหมังกุหนิง เป็นหนุ่มรูปงาม มีฝีมือในการใช้ทวนเป็นอาวุธ มีจิตใจอ่อนไหวมาก หลงรักบุษบา
      - ถูกทวนของสังคามาระตาถึงแก่ความตาย
  - - - เป็นบทนิราศ ที่มีการเดินทาง การพรรณนาถึงนางอันเป็นที่รัก
      - เน้นการพรรณนาชมนก ทั้งหมด ๘ ชนิด และชมพันธ์ไม้ ๗ ชนิด
- - - - เสาวรจนี หรือชมโฉม
        
        เป็นลีลาที่กวีใช้ถ้อยคำชมความงาม เช่น ตอนกวีกล่าวชมความงามการแต่งกายของกะหรัดตะปาตี ดังคำประพันธ์ที่ว่า
        
        ภูษายกพื้นดำอำไพ ใส่ฉลององค์ทรงวันเสาร์
        เจียระบาดคาดรัดหน่วงเนา ปั้นเหน่งเพชรเพริศเพราพรรณราย
      - นารีปราโมทย์ หรือบทโอ้โลม
        
        เป็นลีลากวีที่ใช้ถ้อยคำแสดงความรักใคร่ เกี้ยวพาราสีกัน เช่น ตอนที่อิเหนาโลมนางจินตะหรา เมื่อจะลาไปทำศึกที่เมืองดาหา ดังคำประพันธ์ที่ว่า
        
        ถึงไปก็ไม่อยู่นาน เยาวมาลย์อย่าโศกเศร้าหมอง
        พระจุมพิตชิดเชยปรางทอง กรประคองนฤมลขึ้นบนเพลา
      - พิโรธวาทัง หรือบริภาษ
        
        เป็นลีลากวีที่ใช้ถ้อยคำที่แสดงความโกรธขุ่นเช่น ตอนที่ท้าวกะหมังกุหนิงแสดงอารมณ์โกรธ เมื่อทราบว่าท้าวดาหาไม่ยอมยกนางบุษบาให้วิหยาสะกำ ดังคำประพันธ์ที่ว่า
        
        เมื่อนั้น ท้าวกุหมังกุหนิงแข็งขัน
        ได้ฟังกริ้วโกรธดังเพลิงกัลป์ จึงกระชั้นสีหนาทประภาษไป
      - สัลลาปังคพิสัย หรือบทคร่ำครวญ
        
        เป็นลีลาที่กวีใช้ถ้อยคำหรือแสดงความโศกเศร้า เช่น ตอนที่ระตูปาหยังและระตูปะหมันโศกเศร้าเมื่อไปดูศพพระเชษฐา คือท้าวกะหมังกุหนิง ดังคำประพันธ์ที่ว่า
        
        เมื่อนั้น สองระตูวิโยคโศกศัลย์
        กอดศพเชษฐาเข้าจาบัลย์ พิไรร่ำรำพันโศกา
    - - ความกลัวความรักสลักทรวง ให้เป็นห่วงหลังกังวลหน้า
        แต่เรรวนหวนนึกตรึกตรา พระราชาสะท้อนถอนใจ
    - - เอนองค์ลงพิงเขนย กรเกยก่ายพักตร์ถวิลหวัง
        รสรักร้อนรนพ้นกำลัง ชลนัยน์ไหลหลั่งลงพรั่งพราย
    - - เบญจวรรณจับวัลย์ชาลี เหมือนวันพี่ไกลสามสุดามา
        
        เบญจวรรณ - นกเบญจวรรณ
        
        วัลย์ชาลี- เถาวัลย์
        
        วัน- วันเวลา
    - - นางนวลจับนางนวลนอน เหมือนพี่แนบนวลสมรจินตะหรา
        
        นวล – นกนางนวล
        
        นวล- ต้นไม้ กระพี้นางนวล
        
        นวล- ผู้หญิง
    - - ตุนาหงัน หมายถึง หมั้นหมาย
        ระตู หมายถึง เจ้าเมืองเล็กๆ (ระตูจรกา)
    - - คำพ้องความหมาย ได้แก่
        กษัตริย์ ภูมี ภูวไนย พระทรงเดช พระทรงยศ เป็นต้น
    - - อุปมา
        
        การเปรียบเทียบให้เหมือนโดยใช้คำว่า ดุจ ดั่ง เหมือน ปาน ราวกับ ประหนึ่ง เฉก ฯลฯ เช่น
        
        ตอนที่จินตะหราตัดพ้ออิเหนา และเปรียบเทียบความรักเหมือนสายน้ำไม่มีวันไหลกลับ
        
        แล้วว่าอนิจจาความรัก พึ่งประจักษ์ดังสายน้ำไหล
        ตั้งแต่จะเชี่ยวเป็นเกลียวไป ที่ไหนเลยจะไหลคืนมา
      - อติพจน์
        
        การใช้คำกล่าวเกินจริง
        
        ตอนที่ท้าวกะหมังกุหนิงโกรธท้าวที่ดาหาไม่ยอมยกนางบุษบาให้วิหยาสะกำ
        
        เมื่อนั้น ท้าวกะหมังกุหนิงแข็งขัน
        ได้ฟังกริ้วโกรธดังเพลิงกัลป์ จึงกระชั้นสีหนาทประภาษไป
      - อุปลักษณ์
        
        เป็นโวหารเปรียบเทียบให้เป็นใช้คำว่า “เป็น เท่า คือ”
        
        ตอนที่ท้าวกะหมังกุหนิงให้ราชทูตไปสู่ขอนางบุษบา
        
        หวังเป็นเกือกทองรองบาทา พระผู้วงศ์เทวาอันปรากฏ
        จะขอพระบุตรีมียศ ให้โอรสข้าน้อยดังจินดา
  - - - แนวคิดของเรื่อง
        
        เป็นเรื่องที่แสดงให้เห็นถึงความรักของพ่อที่มีต่อลูก รักและตามใจลูกทุกอย่าง แม้กระทั่งตัวตายก็ยอม
      - ฉาก
        
        เรื่องอิเหนาเป็นเรื่องของชวา ซึ่งผู้แต่งได้ดัดแปลงให้สอดคล้องกับขนบธรรมเนียมและวัฒนธรรมไทยอย่างกลมกลืน เช่นพระราชพิธีการพระเมรุที่เมืองหมันหยา พระราชพิธีรับแขกเมือง พระราชพิธีโสกันต์ เป็นต้น
      - ปมขัดแย้ง
        
        มีหลายข้อขัดแย้ง แต่ละปมปัญหาเป็นเรื่องที่อาจเกิดได้ในชีวิตจริง และสมเหตุสมผล เช่น
        
        ปมแรก คือ ท้าวกุเรปันจะให้อิเหนาอภิเษกกับบุษบา แต่อิเหนาหลงรักจินตะหรา ไม่ยอมอภิเษกกับบุษบา
    - - จินตภาพ
        
        กวีใช้คำบรรยายได้ชัดเจนทำให้ผู้อ่านคิดภาพตามได้และได้อรรถรสในการอ่าน
    - - แสดงให้เห็นความเชื่อ ประเพณีและพิธีกรรมโบราณ และการทำศึกสงคราม
  - - - โหรทำนายดวงชะตาและดูฤกษ์ยามให้ท้าวกะหมังกุหนิงและวิหยาสะกำ
    - - ตอนที่ท้าวกะหมังกุหนิงกล่าวว่าจะยกทัพไปรบที่เมืองดาหา สุดแต่บุญกรรม ไม่ฟังคำทัดทานของโหร
    - - ตอนที่กะหรัดตะปาตีแต่งตัวก่อนยกทัพไปทำศึก
    - - ตอนที่ท้าวกะหมังกุหนิงส่งราชทูตไปสู่ขอนางบุษบาว่าเป็นเพราะบุพเพสันนิวาสและเทพอุ้มสม
    - - พิธีเบิกโขนทวาร
      - พิธีฟันไม้ข่มนาม
        
        พิธีตัดไม้ข่มนามหรือพิธีฟันไม้ข่มนาม โดยนำเอาต้นไม้ที่มีชื่อร่วมตัวอักษรกับชื่อฝ่ายข้าศึก มาฟันให้ขาดประหนึ่งว่าได้ฟันข้าศึก
  - - - อิเหนาเป็นคู่ตุนาหงันกับบุษบา (วงศ์อสัญแดหวา)
    - - ถือว่าไม่ผิดประเพณีเพราะได้ปฏิบัติมาตั้งแต่โบราณ ถ้าหญิงนั้นยังไม่ได้แต่งงาน
    - - กษัตริย์เปรียบดังสมมติเทพ
  - - - ในชีวิตของมนุษย์ทุกคนนั้น ย่อมต้องประสบพบกับเรื่องที่ทำให้เราโมโห ซึ่งเมื่อเป็นดังนั้น เราควรจะต้องรู้จักควบคุมตนเอง (สะท้อนพฤติกรรมท้าวดาหา)
    - - โดยปกติแล้ว เวลาที่เรามีปัญหาเราควรจะใช้เหตุผลในการแก้การปัญหานั้น (สะท้อนพฤติกรรมท้าวกะหมังกุหนิง)
- - - - ที่มา: พฤติกรรมของอิเหนาที่ต่อว่าผู้อื่นที่มาหลงรักนางบุษบา แต่ตนเองกลับหลงรักนางบุษบาเสียเองจนต้องทำอุบายชิงตัวนาง