การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลมารดาและทารกที่มีปัญหาสุขภาพร่วมกับการตั้งครรภ์ในระยะตั้งครรภ์ ระยะคลอด และระยะหลังคลอด ✅ 
5.3 ความผิดปกติของฮอร์โมน ⚠
โรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
(Gestational diabetes mellitus, GDM) 
ประเภท
- Pregestational diabetes mellitus, Overt Diabetes mellitus เบาหวานก่อนการตั้งครรภ์ ก่อนอายุครรภ์ 24 สัปดาห์
- Gestational diabetes mellitus (GDM) ความผิดปกติของความคงทนต่อน้ำตาลกลูโคส ตรวจพบครั้งแรกระหว่างการตั้งครรภ์
- Type 1 ใช้อินซูลิน
- Type 2 ควบคุมอาหาร
- GDM A-1 ( FPG < 105 mg/dl, 2 hr PP <120 mg/dl )
- GDM A-2 ( FPG > 105 mg/dl, 2 hr PP >120 mg/dl )
การคัดกรองขณะตั้งครรภ์
- การประเมินภาวะเสี่ยง
- Glucose challenge test
- คลอดผิดปกติ
- BMI>27kg/m2
- ครอบครัว
- อายุ >35ปี
- Hx.DM
- Urine : Trace
- Glucose 50 g.1 ชม.
Plasma glucose >140 มก./ดล ส่ง OGTT
140-199 mg/dl นัด 1 wk. มาตรวจ DM
200 mg/dl = GDM
การดูแลรักษา
ระยะตั้งครรภ์
- ควบคุมเบาหวาน
- ควบคุมน้ำตาล (C:5%,F:25%,P:20%)
- ควบคุมน้ำตาล (FBS ไม่เกิน 95mg%, 2PP ไม่เกิน 120mg%)
- งดอาหารน้ำตาล
- การใช้ Insulin
- ควบคุมน้ำหนัก
- สังเกตลูกดิ้น
ระยะคลอด
การกำหนดเวลาคลอด
การใช้ Insulin
IV fluid
ติดตามสุขภาพทารกในครรภ์
ระยะหลังคลอด
- ควบคุมระดับน้ำตาล
- เฝ้าภาวะแทรกซ้อน
- Breast feeding
- การคุมกำเนิด
- การดูแลทารก
ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมาก, ต่อมไทรอยด์เป็นพิษ, คอพอกเป็นพิษในหญิงตั้งครรภ์ (Hyperthyroidism, Thyrotoxicosis) 
สาเหตุ
- Graves
- Plummer's disease
- Toxic adenoma
อาการ
Hand tremors
Difficulty in sleeping
Hair loss
Swollen eyes
Weight loss
- Feeling hungry
- Elevated blood presure
- Irregular heart rate
การวินิจฉัย
- การซักประวัติ
- ตรวจร่างกาย
ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
เจาะเลือดตรวจ TSH จะต่ำ T3 uptake สูง T4 สูง
- การตรวจเลือด เช่น CBC
ผลกระทบ
- ทารก เจริญเติบโตช้าในครรภ์, พร่องไทรอยด์ฮอร์โมนแต่กำเนิด
- มารดา อาจแท้งและคลอดก่อนกำหนด, รกลอกตัวก่อนกำหนด
แนวทางการรักษา
- ให้ยา PTU 100 - 150 mg/day
- การผ่าตัด
การพยาบาล
- ระยะตั้งครรภ์
อธิบายเกี่ยวกับโรค
รับประทานอาหาร 4000 - 5000 kcal
การพักผ่อน วันละ 10 ชั่วโมง
การรับประทานยา
นับการดิ้นของทารก
- ระยะคลอด
ระยะที่ 1
จัดท่า Fowler's position
วัด V/S ทุก 1-2 hr
ประเมินความก้าวหน้าของการคลอด
ประเมินสภาพของทารกในครรภ์
ระยะที่ 2
ประเมินสัญญาณชีพทุก 10 นาที
ให้ผู้คลอดเบ่งน้อยที่สุด
ฟังเสียงหัวใจทารกทุก 5 นาที
หลังคลอดฉีด Syntocinon
หลังคลอด
ป้องกันการติดเชื้อ
ให้นมบุตรได้
ดูแลให้ได้รับยา PTU ไม่เกิน 150-200 mg/วัน หรือ MMI ไม่เกิน 10 mg/วัน ให้นมบุตรได้
วางแผนครอบครัว
ภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย
(Hypothyroidism) 
สาเหตุ
- มีการทำลายเนื้อต่อมไทรอยด์ จากการผ่าตัด/สารรังสีรักษา/ขาดไอโอดีน
การวินิจฉัย
ประวัติการรักษามาก่อน การใช้ยาLithium
น้ำหนักเพิ่ม
เบื่ออาหาร
ผมร่วง/เล็บเปราะ/เสียงแหบ
ผิวแห้งกร้าน
DTR ช้า
ระดับ FT4 ต่ำ ระดับ TSH จะสูง
แนวทางการรักษา
ให้รับประทานยา Levothyroxine 100-200 µg/day
ปรับขนาดยาตามระดับ TSH, T4
ติดตามการทำงานของต่อมไทรอยด์ทุกไตรมาส
ผลกระทบ
มารดา
- แท้ง/คลอดก่อนกำหนด/ความดันโลหิตสูง/ทารกตายในครรภ์/ตกเลือดหลังคลอด/รกลอกตัวก่อนกำหนด
ทารก
- มีความบกพร่องในการพัฒนาสมอง/Cretinism
5.4 ความผิดปกติของการหายใจ ♻
วัณโรคปอดในหญิงตั้งครรภ์ 
อาการ
มีอาการไอแห้งๆ
มีเสมหะเป็นมูกปนหนอง
ไอมากขึ้นเวลาเข้านอน/นอนตอนเช้า ไอเรื้อรังนานกว่า 3 สัปดาห์
อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้ำหนักตัวลด
มีไข้ตอนบ่ายๆ
การวินิจฉัย
ซักประวัติอาการ/อาการแสดง
X-ray ปอด
การส่งตรวจเสมหะ
Tuberculin skin test
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ให้รับประทานยาตามแผนการรักษา ใช้ยาสูตร 2HRZE/4HR
รับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง เน้นปลา นม ไข่
สวมผ้าปิดปาก
ฝากครรภ์ตามนัด
ระยะคลอด
ดูแลให้อยู่ห้องแยก
ประเมินสภาพทารกในครรภ์และความก้าวหน้าของการคลอด
ระยะหลังคลอด
ทารกควรได้รับการตรวจ Tuberculin skin test พร้อมกับให้ยา INH และ rifampicin ทันทีหลังคลอด
ทารกควรได้รับการฉีด BCG
หอบหืดในหญิงตั้งครรภ์ 
อาการ/อาการแสดง
มีอาการไอเรื้อรัง > 8 สัปดาห์
หายใจลำบาก/แน่นหน้าอก
หายใจมีเสียง wheezing เหงื่อออกมาก
RR >35 ครั้ง/นาที PR >120 ครั้ง/นาที
การพยาบาล
ระยะตั้งครรภ์
ฝากครรภ์ตามนัด
หลีกเลี่ยงอากาศเย็น/ร้อน
รับประทานยาตามแผนการรักษา
บันทึกนับลูกดิ้น
เน้นทานโปรตีน
ระยะคลอด
จัดท่านอนศีรษะสูง
ดูแลให้ออกซิเจนเมื่อหอบ
รับยาตามแผนการรักษา
ประเมินลักษณะการหายใจ ชีพจร สีเล็บ
ระยะหลังคลอด
- ให้รับยารักษาโรคหอบหืดอย่างต่อเนื่อง
ป้องกันการตกเลือด
ส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมมารดา
COVID-19 
- กลุ่มปกติ
- กลุ่มเสี่ยง
หลีกเลี่ยงการสัมผัส
รักษาระยะห่าง
เลี่ยงการใช้มือสัมผัสบริเวณดวงตา ปาก จมูก
รับประทานอาหารปรุ่งสุกใหม่
งดใช้ของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น
ล้างมือบ่อยๆ
ไอจาม ปิดปาก
แยกกักตัวสังเกตอาการ 14 วัน
งดออกชุมชน
กรณีเจ็บครรภ์คลอดต้องไปรพ.ทันที
- การรักษาด้วยยา Favipiravir 200 mg/tab
- ยังไม่มีหลักฐานการติดต่อผ่านทางรก/ผ่านทางน้ำนม สามารถให้นมบุตรได้ แต่ต้องรักษาความสะอาด
5.5 ความผิดปกติทางเดินปัสสาวะ 🔥 
- Asymtomatic bacterial
- Symtomatic bacteriuria
การรักษา
สุขวิทยาส่วนบุคคล
ดื่มน้ำมากๆ 2,000-3,000 cc/day
หลีกเลี่ยงน้ำชา กาแฟ เครื่องดื่มAlcohol
สังเกตการดิ้นของทารก
ส่งตรวจ UA
Cystitis
ปัสสาวะแสบขัด
ปัสสาวะขุ่น
Suprapubic pain
WBC, RED สูง
Pyelonephritis
ติดเชื้อแบคทีเรีย E.coli
การทำหน้าที่ของไตลดลง
อาจมีเลือดออกที่ไต
อาจไตอักเสบ ไตวายได้
อาการ
ไข้สูง หนาวสั่น
ปัสสาวะขุ่น
มึนศีรษะ/อาเจียน
ปวดบั้นเอว CVA : Positive
การรักษา
คัดกรองสตรีที่มาฝากครรภ์ครั้งแรก
ตรวจปัสสาวะซ้ำ GA 32-34 wks
ส่งตรวจUrinalysis, Culture and sensitivity
I/O
การรักษา
Ampicillin 500 mg
Amoxycillin 500 mg
การเปลี่ยนแปลงทางกายวิภาค
ไต
T1 : ไตด้านขวามีขนาดโตกว่าด้านซ้าย, กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว,
T2 : มีกลูโคสปนออกมากับปัสสาวะ
T3 : การไหลเวียนเลือด, อัตราการกรอง, การขับน้ำลดลง
กระเพาะปัสสาวะ
T1 : มดลูกกดเบียดกระเพาะปัสสาวะ
T3 : มีการคั่ง
ของเลือด เกิดการบวมของท่อและกระเพาะปัสสาวะ
อาการแสดง
ปัสสาวะบ่อย
creatinine ลดลงอยู่ที่ 0.5 mg/dl
BUN อยู่ที่ 8-10 ma/dl
ไตและท่อไตมีขนาดใหญ่
สาเหตุ
เชื้อแบคทีเรียบริเวณลำไส้/ผิวหนังรอบทวารหนัก/ช่องคลอด
sexทำให้เกิดการช้ำเล็กน้อยบริเวณท่อปัสสาวะ
กล้ามเนื้อเรียบคลายตัว