Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 8 การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบทางเดินหายใจ - Coggle Diagram

- - - - ต่ำกว่า 2 เดือน ไม่เกิน 60 ครั้ง/นาที
      - 2-12 เดือน ไม่เกิน 50 ครั้ง/นาที
      - 1-5 ปี ไม่เกิน 40 ครั้ง/นาที
      - O2 มากกว่า 95-100%
- - - - เพื่อช่วยขยายท่อทางเดินหายใจให้อากาศที่หายใจเข้าเพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
- - - - stridor sound
        
        มีการตีบแคบของบริเวณกล่องเสียงหรือหลอดลม
        
        ได้ยินตอนหายใจเข้าและออก
        
        ระดับเสียงสูงและมีลักษณะเสียงคราง อาจได้ยินติดต่อกัน
        
        พบในเด็กที่croup ได้แก่ acute laryngitis, laryngotracheitis และ
        laryngotrachebronchitis
      - crepitation sound
        
        เกิดจากลมผ่านท่อทางเดินหายใจที่มีน้ำหรือเสมหะ
        
        พบได้ในภาวะปอดอักเสบ (pneumonia)
      - rhonchi sound
        
        เสียงที่วนในอากาศเข้าไปในส่วนของทางเดินหายใจ ที่ตีบแคบกว่าปกติ
        
        เกิดจากเสมหะอุดตันเยื่อบุทางเดินหายใจบวม หลอดลมบีบเกร็งจากภาวะภูมิแพ้
      - wheezing
        
        เสียงที่มีความถี่สูงหรือเสียงหวีด
        
        ได้ยินชัดช่วงหายใจออกเกิดจากหลอดลมเล็กๆหรือหลอดเลือดฝอยเกิดการบีบเกร็ง
        
        พบในโรคหอบหืด(bronchial asthma)
- - - - กระบวนการสร้างสารมูก Mucous
      - การพัดโบกของขนกวัด Cilia
      - และกลไกการไอ Cough Reflex
- - - - ต่อมสร้างสารคัดหลั่ง(mucus gland) สร้างmucousเพิ่ม ทำให้เสมหะเพิ่ม
      - มีการทำลายเซลล์เยื่อบุหลอดลมและทำลาย Cilia และจำนาน ciliaลดลง
      - ciliaลดลง คือเสมหะมีปริมาณมากและเหนียวข้น จะไม่พัดพาออกจากทางเดินหายใจ
      - การไออย่างมีประสิทธิภาพ ช่วยป้องกันการคั่งค้างของเสมหะ
      - การดูแล
        
        ได้รับสารน้ำที่เพียงพอ ช่วยให้ความชุ่มชื้นกับทางเดินหายใจ เสมหะเหนียวข้นน้อยลง
        
        Cilia ทำหน้าที่โบกพัดได้ดีขึ้น ให้ไอขับเสมหะได้ดีขึ้น
- - - - เสมหะเหนียว
        
        คล้ายแป้งเปียกอยู่กันเป็นก้อน มีความหนืดมาก
        
        มีการไอออกมายากจากเสมหะเหนียวข้น
        
        ควรได้รับสารน้ำที่เพียงพอ
      - เสมหะไม่เหนียว
        
        ลักษณะเป็นเมือกเหนียว ความยืดและความหนืดน้อย ไม่เป็นก้อน
        
        ทำให้ผู้ป่วยไอออกมาง่าย
- - - - สาเหตุ
        
        ฝาปิดกล่องเสียง(acute epiglottitis)
        
        กล่องเสียง (acute laryngitis)
        
        กล่องเสียง หลอดลมใหญ่ และหลอดลม
        ฝอยในปอด (Laryngotracheobronchitis)
        
        virus
        
        Bacteria
        
        H.influenzae ,S.pneumoniae
        gr.A Streptococus
      - อาการ
        
        inspiratory stridor หายใจเข้ามีเสียงฮืด
        
        ไอเสียงก้องBarking cough
        
        ไข้ เจ็บคอ หายใจลำบาก Dyspnea
        
        อาการน้ำลายไหล(drooling)
        
        ไม่ตอบสนองต่อการพ่นยาทั่วไป
- - - - สาเหต
        
        Beta Hemolytic streptococcus gr. A
      - อาการ
        
        ไข้ ปวดศีรษะ ไอ เจ็บคอ
        
        มีตุ่มใสหรือแผลตื้นที่คอหอย เกิดจากCoxsackie
        Virus เรียกว่า Herpangina
        
        แนะนำให้กินยา Antibiotic ให้ครบ 10 วัน ป้องกันไข้รูห์มาติค และหัวใจรูห์มาติค หรือ กรวยไตอักเสบเฉียบพลัน AGN
      - การผ่าตัดต่อมทอนซิล(tonsillectomy)
        
        มีไข้ เจ็บคอเวลากลืนหรือกลืนลำบากเรื้อรัง หรือเป็นๆหายๆ
        
        มีการอุดกั้นทางเดินหายใจส่วนบน ทำให้นอนกรนหรือมีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ
      - การดูแลหลังผ่าตัดTonsillectomy
        
        หลังผ่าตัดให้เด็กนอนตะแคงด้านใดด้านหนึ่งเพื่อระบายเสมหะ
        
        สังเกตอาการอย่างใกล้ชิด อาการเลือดออก
        
        เด็กรู้สึกตัวดีให้อยู่ในท่ารั่ง 1-2 ชั่วโมง อมน้ำแข็งก้อนเล็กๆ รับประทานอาหารเหลว วางกระเป๋าน้ำร้อนรอบๆคอ ถ้าปวดมากให้ยาแก้ปวด
        
        หลังผ่าตัด
        
        สามารถกลับบ้านได้ 24-28 ชั่วโมงแรกหากไม่มีอาการแทรกซ้อนอาจมีแผลหลังผ่าตัดทำให้รับประทานอาการไม่สะดวก น้ำหนักลด มีน้ำลายปนเลือดเล็กน้อย
        
        อาจมีอาการไข้ บวม ตึง คล้ายมีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในลำคอหรือมีเสียงเปลี่ยนไป
        
        หลังป่าตัด 1-2 วันแรก ผนังในคออาจบวมมากขึ้นได้ ทำให้หายใจอึดอัด ไม่สะดวก ดังนั้นควรต้องนอนหัวสูง อมหรือประคบน้ำแข็งบ่อยๆ
        
        หลีกเลี่ยงการแปลงฟันเข้าไปในปากลึกๆ
        
        ประคบหรืออมน้ำแข็งประมาณ 10 นาที
        
        รับประทานอาหารอ่อน
- - - - สาเหตุ
        
        เมื่อเกิดการติดเชื้อทำให้เกิดการบวมของเยื่อบุโพรงอากาศ
        
        เกิดภาวะอุดตันช่องระบายโพรงอากาศข้างจมูก(osteomeatal complex)ทำให้เกิดการคั้งของการคัดหลั่ง
        
        ความดันดพรงอากาศเป็นลบ
        
        cilia ผิดปกติ ร่วมกับมีสารคัดหลั่งออกมามากหรือมีความหนืด
      - ระยะของโรค
        
        Acute sinusitis ระยะของโรคไม่เกิน 12 สัปดาห์
        
        Chronic sinusitis อาการจะต่อเนื่องไม่เกิน 12 สัปดาห์
      - อาการ
        
        ไข้สูงมากกว่า 39 ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยมีน้ำมูกไหล ไอ
        
        อาการรุนแรง น้ำมูกใสหรือข้นเป็นหนอง ไอ ลมหายใจมีกลิ่นเหม็น
      - การวินิจฉัย
        
        X-ray paranasal sinus
        
        CT scan
        
        การตรวจด้วยการส่องไฟผ่าน(Transilumination) พบว่าไซนัสที่มีการอักเสบจะมี ลักษณะมัว
      - การดูแลรักษา
        
        ให้ยา antibiotic ตามแผนการรักษา
        
        ให้ยาแก้ปวด ลดไข้ เพื่อดลไข้และบรรเทาอาการปวดศีรษะ
        
        ให้ยาแก้แพ้ ใช้ในรายที่เป็นไซนัสอักเสบ
        
        ให้ยาSteroid เพื่อลดอาการบวม ลดการคั่งของเลือดที่จนูก
        
        การล้างจมูก
        
        ทำให้โพรงจรูกสะอาด ป้องกันการลุกลามของเชื้อโรคจากจมูกและไซนัสไปยังจมูก
        
        ช่วยลดจำนวนเชื้อโรค และให้ความชุ่มชื้น บรรเทาอาการคัดจมูก หายใจโล่ง
- - - - พยาธิสภาพ
        
        ทำให้หลอดลมหดเกร็งตัว(Brochospasm)
        
        ทำให้หลอดลมตีบแคบลง (Stenosis) เยื่อบุภายในหลอดลมบวมขึ้น
        
        สร้างเมือกเหนียวจ านวนมาก (Hypersecretion) ทำให้ช่องทางเดินอากาศแคบลง ทำให้เกิดอาการหอบหืด
        
        พยาธิสภาพที่ 3 มีอาการหายใจเหนื่อยหอบ
        
        ให้ได้รับยาขยายหลอดลม ได้รับออกซิเจนที่เพียงพอ
        
        ที่อายุ 1 -2 ปีโรคหอบหืด มักติดเชื้อไวรัส เด็กไวเรียนมีประวัติภูมิแพ้
      - อาการ
        
        หวัด ไอ มีเสมหะ อาจทีเสียงWheezingช่วงหายใจออก เมื่อร่างกายขาดออกซิเจนมากขึ้น มีอาการหอบมาก ปากเขียว ใจสั่น
        
        บางคนไออย่างเดียว มีอาการอาเจียน อาการไอจะดีขึ้น หลังจากที่อาเจียนเอาเสมหะเหนียวออกมา
      - ความรุนแรง
        
        เล็กน้อย - เริ่มไอ มีเสียงหวีด ยังเล่น รับประทานข้าว นอนได้อย่างปกติ
        
        ปานกลาง - ตื่นตอนดึกบ่อย วิ่งเล่นซนไม่ค่อยได้ ขณะเล่นอาจมีการไอ หรือมีเสียงWheezing
        
        รุนแรง - กระสับกระส่ายจนนอนไม่ได้ เหนื่อยหอบจนพูดหรือกินอาหารไม่ได้ รอบริมฝีปากเป็นสีเขียว
      - การรักษา
        
        ยาขยายหลอดลม ( Relievers )
        
        ยาพ่น ช่วยให้หายใจโล่ง เพราะไปขยายกล้ามเนื้อเล็กๆ ที่อยู่ภายในหลอดลมที่หดเกร็งใช้เมื่อปรากฎอาการหอบหืด ได้แก่่ventolin
        
        ยาพ่นCorticosteroids ได้แก่Flixotide Evohaler (Fluticasone propionate 250 microgram) Serotide ดูแลให้บ้านปากทุกครั้ง เพื่อป้องกันเชื้อรา
        
        ยาลดการบวม และการอักเสบของหลอดลม (Steroid) ควรใช้ระยะเวลาสั้นๆ 3-5 วัน การให้ยาจะไม่มีผลต่อเด็ก ได้แก่่Dexa , Hydrocortisone
      - สิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง
        
        ควันบุหรี่ เป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการหอบหืด
        
        ตัวไรฝุ่น
        
        ไม่ควรมีตุ๊กตาที่มีขนในห้องนอน ไม่ใช้พรมในที่นอน
        
        หมอน ผ้าปูที่นอน ผ้าห่ม ควรทำความสะอาดอาทิตย์ละ 1 ครั้ง
        
        ไม่นำสัตว์เลี้ยงขึ้นที่นอน
        
        อากาศเย็น ซึ่งจะมีผลต่อการโบกพัดของCilia
- - - - ปัญหาติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนล่างที่พบบ่อยในเด็กเล็ก
        
        มีการอักเสบและอุดกั้นของหลอดลม
        
        เชื้อที่พยบ่อยRespiratory syncytial virus : RSV
        
        พบมากในเด็กที่ไม่ได้กินนมแม่
        
        พบบ่อยในเด็กอายุ 6 เดือน
      - กลไก
        
        เชื้อไวรัส ทำลายเนื้อเยื่อของหลอดลมฝอย
        
        มีอาการอักเสบ บวม และมีการคั่งของเสมหะ
        
        เกิดการอุดกั้นของหลอดลมฝอย ผลที่ตามมาเกิดAtelectasis
      - อาการ
        
        ไข้หวัดเล็กน้อย น้ำมูกใส จาม เบื่ออาหาร
        
        ไอเป็นชุดๆ ร้องกวน หายใจเร็ว หอบ หายใจมีปีกจมูกบาน ดูดนมได้น้อยหรือไม่ได้เลย
      - การรักษา
        
        ให้ยาลดไข้ ยาปฏิชีวนะ ยาต้านการอักเสบ
        (Corticosteroid ) ยาขยายหลอดลม
        
        ดูแลให้ได้รับออกซิเจนให้เพียงพอ ได้รับน้ำ ดูแลไข้ การติดเชื้อ
        
        ดูแลให้ได้รับอาหารที่มีประโยชน์
- - - - สาเหตุ
        
        สำลักสิ่งแปลกปลอม แบคที่เรีย ไวรัส
      - อาการ
        
        ไข้ ไอ หอบ ดูดน้ำดูดนมน้อยลง ซึม
      - การรักษา
        
        ดูแลให้ได้รับสารน้ำให้เพียงพอ เพื่อให้เสมหะอ่อนตัว ขับออกง่าย ช่วยลดไข้
        
        Clear airway suction เพื่อการแลกเปลี่ยนแก๊สอย่างมีประสิทธิภาพ
        
        ดูแลปัญหาพร่องออกซิเจน ให้ได้รับยาขยายหลอดลม ยาขับเสมหะ ยาฆ่าเชื้อ
      - การพยาบาล
        
        ปัญหาการอุดกลั้นทางเดินหายใจ
        
        สอนการไออย่างถูกวิธี กระตุ้นให้ดื่มน้ำมากๆ
        
        หากเสมหะอยู่ลึกให้้Postural drainage โดยการเคาะปอดและ Suctionเพื่อป้องกันภาวะปอดแฟบ
        
        Postural drainage ช่่วยให้เสมหะที่อยู่ส่วนปลายเลื่อนขึ้นมาส่วนที่ดูดเสมหะ
        
        จัดท่านอนศีรษะสูง
        
        ดูแลให้ได้รับออกซิเจนให้เพียงพอ
- - - - การจัดท่า(Postural drainage)
        
        อยู่ส่วนหน้าAnteriorให้จัดท่านอนหงาย
        
        อยู่ส่วนหลังPosteriorให้จัดท่านอนคว่ำ
        
        อยู่ด้านซ้ายจัดท่านอนตะแคงขวา อยู่ด้านขวาจัดท่านอนตะแคงซ้าย
        
        อยู่ส่วนบนนอนหัวสูง อยู่ส่วนล่างนอนหัวต่ำ
      - การเคาะ (Percussion)
        
        ใช้อุ้งมือไม่ควรใช้ฝ่ามือ โดยทำมือให้เป็นลักษณะคุ้ม นิ้วแต่ละนิ้วชิดกัน ที่เรียกว่า cupped hand เคาะบริเวณทรวงอกส่วนที่ได้รับการจัดท่า
        
        ใช้ผ้ารองบนส่วนที่จะเคาะ การเคาะแต่ละท่าควรใช้เวลาประมาณ 1 นาที
        
        ควรเคาะก่อนรับประทานอาหาร หรือขณะท้องว่าง หรือหลังรับประทาน อาหารอย่างน้อย 2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการส าลักและอาเจียน
      - การสั่นสะเทือน (Vibration)
        
        ช้มือวางราบพร้อมทั้งเกร็งกล้ามเนื้อบริเวณต้นแขน และหัวไหล่ ใน จังหวะการหายใจเข้าเต็มที่ และกำลังหายใจออก
        
        สั่นสะเทือน (Vibration)ในช่วงนาทีที่ 8.30 เป็นต้นไป
      - การไออย่างมปีระสิทธิภาพ (Effective cough)
- - - - ประโยชน์ที่ผู้ป่วยได้รับ
        
        ทำให้เสมหะที่เหนียวอ่อนตัวลง
        
        ง่ายต่อการระบายออกจากปอด
        
        ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการไอขับเสมหะได้ง่ายขึ้น
        
        ให้ความชุ่มชื้นแก่อากาศหรือก๊าซที่หายใจเข้า
      - ข้อปฏิบัตใินการพ่นยาแบบละออง Neubulizer
        
        ควรให้เด็กร้อง เพราะปริมาณยาจะเข้าสู่ปอดน้อยลง
        
        เคาะกระเปาะพ่นยาเป็นระยะๆเพื่อไม่ให้ยาตกค้างในกระเปาะมาก เกินไป พ่นจนกว่ายาจะหมด ใช้เวลา 10 นาที
        
        ถ้าไม่เห็นละอองยา หรือละอองยาออกไม่หนาแน่นเท่าที่ควร จะต้องสำรวจเครื่องพ่นยาทำงานหรือไม่ ช่วงรอยต่อหลุดหรือไม่
        
        ออกซิเจนเปิด 6 – 8 ลิตรต่อนาที
- - - - face mask
        
        เหมาะกับผู้ป่วยที่ต้องการออกซิเจนในระดับปานกลาง ความเข้มข้นของ ออกซิเจนประมาณ 35%-50%
        
        เปิดออกซิเจน flow rate 5-10 lit/min ไม่ควรให้น้อยกว่า 5 lit/min
        
        ป้องกันการคั่งของคาร์บอนไดออกไซด์ในmask ที่เกิดขึ้นในขณะที่ ผู้ป่วยหายใจออก
    - - Nasal cannula
        
        ความเข้มข้นไม่สูงมาก ในเด็กเล็กจะปรับอัตรา การไหลไม่เกิน 2 lit/mim ส่วนในเด็กโตจะปรับที่ 2 lit/mim
        
        ไม่ควรปรับการไหลของออกซิเจนที่สูงเกินไป เพื่อจะทำให้เยื่อจมูกแห้ง และเกิดการระคายเคืองได้
    - - Oxygen hood/Box
        
        ความเข้มข้นของออกซีเจนประมาณ 30%-70%
        
        ควรเปิดออกซิเจนอย่างน้อย 7 lit/min เพื่อป้องกันการคั่งของกาซคาร์บอนไดออกไซด์