Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

โรคของระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system) - Coggle Diagram

- - - - เป็นอวัยวะสำคัญที่สุดของระบบนี้
        เป็นที่กรองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ
    - - ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
      - โครงสร้างของหน่วยไต (Nephron)
        
        Renal corpuscle
        
        Renal tubule
      - ประกอบด้วย
        
        Glomerulus
        
        Bowman's capsule
        
        Proximal convoluted tubule (PCT)
        
        Loop of Henle
        
        Distal convoluted tubule (DCT)
        
        Collecting duct
    - - ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
    - - นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ
  - - - เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว เมื่อได้จำนวนที่พอเหมาะจึงหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู่ท่อปัสสาวะ (Urethra)
    - - เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะสู่นอกร่างกาย ซึ่งท่อปัสสาวะนั้นมีความแตกต่างกันระหว่างเพศชายและเพศหญิง
- - - - Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือสอง
        ข้าง ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome ร่วมกับปอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูปร่าง และมีลักษณะใบหน้าที่เป็นแบบจำเพาะ
      - Potter’s syndrome
        
        เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะขาดน้ำคร่ำทำให้ร่างกายถูกกด การแบ่งตัวของเซลล์ผิดปกติ เป็นสาเหตุการเสียชีวิตแต่กำเนิดของทารก
        
        แขนขาที่ผิดปกติบ่อยคือ รูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด ข้อเคลื่อน clubfoot
        
        Potter's facies หูติด ต่ำ ผิวหนังย่น จมูกงุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทั้งสองข้าง
    - - ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่าร้อยละ 50 จำนวน renal lobule และ calyx ลดลงด้วย แต่เนื้อไตไม่มีความผิดปกติ
    - - ภาวะที่มีจำนวนไตมากกว่าสอง ส่วนใหญ่จะเป็นสามไต ไตชั้นที่เกินจะแยกออกจากไตปกติหรือเป็นภาวะ ไตแฝด ที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
  - - - ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกรานเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
    - - ภาวะที่ไตมี Renal pelvis และ ureter อยู่ทางด้านหน้า
    - - การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้งสองข้าง
- - - - พบได้บ่อย เป็นทั้งสองข้าง ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น บางครั้งหนักได้ถึง4 กิโลกรัมผิวนอกตะปุ่มตะป่ะ หน้าตัดประกอบด้วย cyst ขนาดใหญ่ 3-4 เซนติเมตร
    - - พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตในระยะแรกๆ ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomalrecessive ไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบหน้าตัดพบ cyst ทั้งที่ cortex และ medulla ทำให้เนื้อมีลักษณะพรุนแบบฟองน้ำ
  - - - มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla พบในผู้ใหญ่ไตยังทำงานปกติ
    - - เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ มักมีอาการตั้งแต่เด็ก พบ cyst อยู่ในบริเวณ Medulla ที่สำคัญคือมี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วย ซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะไตวายในระยะต่อมา
- - - - Ag – Ab complex
        
        เข้าสู่ glomerulus ถูกกรองติดอยู่ภายใน glomerulus
        
        Ag – Ab complex เป็นเหมือนสิ่งแปลกปลอม
        
        กระตุ้น Complement system เพื่อเร่งปฏิกิริยาการอักเสบ
        
        กระตุ้น neutrophil และ monocyte ให้ทำการย่อยสลาย Ag – Ab complex , collagen fiber และเส้นใยเจลาติน
        
        ทำให้รูกรองที่ผนัง glomerulus ขยายใหญ่ขึ้น
        
        1 more item...
- - - - เนื่องจากกล้ามเนื้อเรียบของหลอดเลือดที่นำเลือดเข้าโกลเมอรูลัสมีระดับน้ำตาลภายในเซลล์ลดลงทำให้พลังงานในการหดตัวเกิดการขยายตัวของหลอดเลือดไหลเวียนไปกรองที่ไตเพิ่มขึ้น
    - - ปกติ juxtaglomerular cell มีหน้าที่สร้าง prorenin และเปลี่ยนเป็นเรนิน สำหรับผู้ป่วยโรคไตจากเบาหวานจะพบ prorenin เพิ่มขึ้นและการหลั่งเรนินเข้าสู่กระแสเลือดลดลงทำให้ภาวะ hyperkalemia ภาวะกรดเกินเนื่องจากพยาธิสภาพที่หลอดเลือดฝอยของไต (renal tubular acidosis) และภาวะน้ำหนักเกินตามมา
- - - - ระยะที่ 1 Oliguric phase
        
        เกิดในช่วงแรก เมื่อมีการตายของ renal tubule ทำให้ renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะจึงออกน้อย และมีอาการบวมร่วมด้วย
      - ระยะที่ 2 Diuretic phase
        
        เกิดในช่วงกลางเมื่อเวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมีการสลายไปและมีการสร้าง cell ใหม่ cell ใหม่
        ่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ ปัสสาวะจึงออกมาก
      - ระยะที่ 3 Recovery phase
        
        เกิดในช่วงหลัง เมื่อนานเข้า tubular cell สามารถดูดน้ำกลับได้ปกติ ปัสสาวะจึงมีปริมาณปกติ
- - - - เกิดทันที และรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษา จะหายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์ มีอาการไตบวมโตมีเลือดคั่งมากขึ้น พบจุดหนองกระจายเป็ นทางจากผิว ลึกลงไปในส่วน cortex,medulla และ renal pelvis
      - รายที่รุนแรง เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวาน หรือในรายที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะร่วมด้วยอาจมีการตายของ renal papilla เรียกว่า Renal papillary necrosis
    - - เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็น(scar) รูป “U” ที่เกิดจากการทำลายของเนื้อไตแล้ว แทนที่ด้วย fibrosis ร่วมกับ deformity ของ calyx ที่อยู่ใกล้เคียง มักเกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ได้ เช่น นิ่วในไตเรื้อรัง หรือต่อมลูกหมากโต
      - นิ่วในทางเดินปัสสาวะ
        Urolithiasis , urinary calculi
        
        ประกอบด้วย amorphous crystalloid ได้แก่ uric acid, calcium , oxalate และ magnesium phosphate
        
        ปัจจัยส่งเสริม ได้แก่ crystalloid conc. เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย ,crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ ,Foreign bodies : แบคทีเรีย
      - Nephrocalcinosis
        
        ภาวะที่มี calcium สะสมในเนื้อไต Nephrocalcinosis เป็ นสาเหตุหนึ่งของ
        การเกิดนิ่วในไต สาเหตุเกิดจาก Hypercalcemia
        
        กลไกการเกิด
        
        การมีระดับแคลเซียมในเลือดสูง Calcium ส่วนหนึ่งจะถูกดึงไว้ในกระดูกเพื่อใช้ในยามจำเป็นส่วนที่เหลือใช้จะถูกขับออกทางปัสสาวะเมื่อมีแคลเซียมสูงร่างกายจะขับของเสียออกไม่หมดเกิดการตกตะกอนของแคลเซียมในเนื้อไต
  - - - 1.ความพิการแต่กำเนิด
        2.การอุดกั้นจากรอยโรคที่เกิดขึ้นภายหลัง ได้แก่ นิ่ว เนื้องอก การอักเสบ ก้อน renal papillae ที่ตายหรือก้อนเลือด การตั้งครรภ์
        3.ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
    - - 1.ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งที่มีการอุดตันขึ้นไปขยายตัว (dilatation)
        2.มีโอกาสเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มขึ้น และ ทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
- - - - การทำศัลยกรรมทางการแพทย์
        
        การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        การบาดเจ็บจากภายนอก
        
        พันธุกรรมมีความผิดปกติของ sphincter
        
        มีการอุดกั้นทางเดินปัสสาวะส่วนที่ออกจากกระเพาะปัสสาวะ
  - - - การกลั้นปัสสาวะ
        
        หลังการกระเทือนหรือหลังมีเพศสัมพันธ์
        
        เกิดการอักเสบของท่อปัสสาวะ
        
        มีสิ่งแปลกปลอมในท่อทางเดินปัสสาวะ
        
        อาหารหรือยาบางอย่าง เช่น อาหารที่มีเกลือมากดื่มน้ำน้อย
        
        ดื่มแอลกอฮอล์มาก
    - - ผู้ชายจะมีขนาดยาวโดยเฉลี่ยประมาณ 20 เซนติเมตรและมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 ซม. มีทั้งส่วนที่อยู่ภายในและภายนอกร่างกาย
      - ผู้หญิงมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 3-4 เช่นเดียวกันกับในผู้ชายแต่มีขนาดสั้นกว่ามากยาวเพียงประมาณ 4 ซม. และอยู่ในร่างกายทั้งหมด
      - ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
        
        เป็นการบาดเจ็บอักเสบบวมของเซลล์เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะเกิดจากหลายสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดคือจ้าโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยเฉพาะจากเชื้อแบคทีเรียพบได้ในทุกอายุตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุแต่มักพบได้สูงในวัยที่มีเพศสัมพันธ์สูงคือช่วงอายุ 20 - 35 ปีผู้หญิงมีโอกาสติดเชื้อได้สูงกับผู้ชาย
        
        สาเหตุ
        
        โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ แบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม
        
        ติดเชื้อจากโรคหนองใน หรือโกโนเรีย (Gonococcal
        urethritis)จากเชื้อที่ไม่ใช่หนองใน เช่น โรคเริม
        
        โรคซิฟิลิสจากการติดเชื้อHIV หรือ โรคเอดส์
        
        การติดเชื้อที่ไม่ใช่จากเพศสัมพันธ์ เช่น เชื้อ E. coli (Staphylococcus) หรือ เชื้อ Pseudomonas ซึ่งอาจติดต่อผ่านมาทางลำไส้(ทางอุจจาระ) หรือทางไตหรือทางกระเพาะปัสสาวะ (ทางปัสสาวะ)
        
        สาเหตุที่ไม่ใช่จากการติดเชื้อ
        
        การบาดเจ็บของท่อปัสสาวะจากการสวนปัสสาวะ เช่น ในการผ่าตัด การใส่คาท่อปัสสาวะในผู้ป่วยอัมพาตหรือจากเยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะได้รับการระคายเคืองต่างๆเช่นน้ำยาหรือสเปรย์ต่างๆที่ใช้ทำความสะอาดหรือดับกลิ่นบริเวณอวัยวะเพศ
        
        อาการของผู้ป่วยที่เป็นท่อปัสสาวะอักเสบ
        
        อาการท่อปัสสาวะอักเสบในผู้ชายโดยทั่วไปอาการจะเหมือนผู้หญิงที่แตกต่างคืออาจมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะอ่านคลำได้ต่อมน้ำเหลืองขาหนีบโตเจ็บข้างเดียวหรือทั้ง 2 ข้าง