Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
แนวคิด หลักการ และทฤษฎีการพยาบาลจิตเวช - Coggle Diagram
แนวคิด หลักการ และทฤษฎีการพยาบาลจิตเวช
ความหมาย
องค์การอนามัยโลก ได้ให้ความหมายของ ภาวะสุขภาพ ว่า “เป็นภาวะที่เป็นสุขทั้งร่างกาย จิตใจและสังคม ไม่เพียงแต่ปราศจากโรคหรือการเจ็บไข้ได้ป่วยเท่านั้น”
องค์การอนามัยโลก ได้ให้ความหมายของสุขภาพจิต(Mental Health) ว่าเป็นภาวะความผาสุกซึ่งปัจเจกบุคคลตระหนักรู้ความสามารถของตน สามารถเผชิญกับความเครียดในชีวิตตามปกติได้ ทำงานได้มีผลผลิตจากการทำงาน สามารถสร้างสรรค์ประโยชน์ให้กับชุมชนของตนได้
สุขภาพจิต คือ ภาวะทางร่างกายอารมณ์และสังคมที่เป็นสุข แสดงให้เห็นจากการมีความพึงพอใจในสัมพันธภาพระหว่างบุคคล ประสบความสำเร็จในการแสดงพฤติกรรมและการแก้ปัญหา มีอัตมโนทัศน์ด้านบวก และมีอารมณ์มั่นคง
ปัจจัยที่ส่งผลต่อสุขภาพจิต
ปัจจัยส่วนบุคคล ได้แก่ อุปนิสัย การปรับตัวหรือความสามารถในการจัดการกับความเครียด ความภูมิใจในตนเอง ความอดทนอดกลั้นหรือปรับอารมณ์ได้ง่าย ความรู้สึกว่ามีคนยอมรับ มีเพื่อนฝูงอยู่กับความจริง
ปัจจัยระหว่างบุคคล ได้แก่ ความสัมพันธระหว่างบุคคล การสื่อสารที่มีประสิทธิผล ความสามารถในการช่วยเหลือผู้อื่น
ปัจจัยด้านสังคมวัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมได้แก่ ความรู้สึกมีส่วนร่วมในสังคม การใช้แหล่งทรัพยากรอย่างเหมาะสมและการเอาชนะ
การเจ็บป่วยทางจิต (Mental Illness)
สมาคมจิตแพทย์แห่งสหรัฐอเมริกา(American Psychiatric Association) ได้อธิบายการเจ็บป่วยทางจิตไว้ว่า “พฤติกรรมที่มีนัยสำคัญทางคลินิคหรือกลุ่มอาการทางจิตของบุคคล และอาการดังกล่าวมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันทำให้บุคคลเกิดความทุกข์ ขาดความสามารถหรือบกพร่องในการปฏิบัติกิจวัตรที่สำคัญเรื่องใดเรื่องหนึ่งหรือหลายเรื่อง หรือเป็นการเพิ่มความเสี่ยงต่อการเสียชีวิต ความทุกข์หรือความเจ็บปวด ความบกพร่อง หรือขาดอิสระในการปฏิบัติกิจวัตรต่างๆ
คือ การที่บุคคลไม่สามารถปรับตัวได้มีการรับรู้ผิดพลาดไปจากความเป็นจริง(out of reality)มีบุคลิกภาพเปลี่ยนไปจากภาวะปกติ(personality change)และขาดความตระหนักรู้ในตนเอง(noinsight)
การพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช
การพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวชใช้ศาสตร์และศิลปในการให้การพยาบาล โดยใช้ศาสตร์ทางจิตสังคม ประสาทวิทยา และหลักฐานเชิงประจักษ์ในการให้การพยาบาลอย่างครอบคลุมและมีศิลปะในการใช้ตนเองอย่างมีเป้าหมายพยาบาลจิตเวชทำงานกับบุคลลทุกวัยตลอดช่วงชีวิต ช่วยเหลือบุคคลที่มีสุขภาพจิตดีในยามที่เผชิญกับภาวะวิกฤติหรือประสบกับปัญหาในชีวิต ดูแลผู้ป่วยทางจิตในระยะยาว ผู้ติดสารเสพติด บุคคลไร้บ้านและครอบครัว บุคคลต้องคดีหรือนักโทษ ผู้ที่ถูกทารุณกรรม
วิวัฒนาการของการพยาบาลจิตเวช
ปลายศตวรรษที่ ๑๙ ก่อนสงครามโลกครั้งที่ ๒-เริ่มมีการดูแลจิตใจผู้ป่วย
หลังสงครามโลกครั้งที่ ๒-มีหลักสูตรการพยาบาลจิตเวช
ปัจจุบัน- มีหลักสูตรการพยาบาลจิตเวชขั้นสูงและเฉพาะทาง
เน้นการส่งเสริมสุขภาพจิตและป้องกันการเจ็บป่วยทางจิตสู่ชุมชน
หลักของการพยาบาลจิตเวช
ให้การพยาบาลแบบองค์รวมเพื่อช่วยเหลือบุคคล ครอบครัวและชุมชนให้มีสุขภาพจิตดี และมีคุณภาพชีวิต
ปรัชญาของการพยาบาลจิตเวช
ช่วยเหลือบุคคลทั้งในภาวะสุขภาพดีและเจ็บป่วย โดยใช้แนวความเชื่อผสมผสาน(electic approach)โดยใช้ปรัชญามนุษย์นิยมเป็นแกน
แนวปฏิบัติของพยาบาลจิตเวช
ให้บริการที่มีคุณภาพ เข้าใจธรรมชาติของมนุษย์ตระหนักถึงความคิดอารมณ์ ความรู้สึกของผู้รับบริการ
๑ เคารพผู้ป่วยในฐานะบุคคล
๒ เป้าหมายของการพยาบาลคือช่วยเหลือบุคคลทั้งคน
๓ ยอมรับในพฤติกรรมการแสดงออกของผู้ป่วย
๔ กระบวนการพยาบาลเป็นกระบวนการแก้ปัญหา
๕ เคารพในสิทธิและเสรีภาพของผู้ป่วย
๖ ปฏิบัติการพยาบาลโดยเน้นความเป็นปัจจุบัน
๗ ความตระหนักในตนเองของพยาบาล
๘ สัมพันธภาพระหว่างตนเองและผู้ป่วย
คุณลักษณะของพยาบาลจิตเวช
๑ ตระหนักในตนเอง(awareness of self)
๒ ไม่ตัดสินผู้อื่นโดยใช้ทัศนคติส่วนตน(Nonjudgmental attitude)
๓ มีความยืดหยุ่น (Flexibility)
๔ มีท่าทีสงบ (Clam and external manner)
๕ มีทักษะในการติดต่อสื่อสารอย่างดี (Excellent communication skills)
๖ มีความจริงใจ (Genuine)
๗ มีความสามารถในการปฏิบัติตนเป็นแบบอย่าง (Ability to serve as model)
๘ ความเห็นอกเห็นใจผู้อื่นไม่เห็นแก่ตัว(Altruism)
๙ มีจรรยาบรรและความรับผิดชอบ(Sense of ethic and responsibility)
๑๐ มีความเคารพในผู้อื่น(Respectful)
๑๑ มีความสนใจ(Attentive)
๑๒ มีการยอมรับ(Accepting)
๑๓ มีเจตคติที่ดีต่อการช่วยเหลือ(Positive)
๑๔ มีความเข้มแข็ง(Strong)
๑๕ มีความมั่นคง(Secure)
๑๖ มีความรู้จริง(knowledgeable)
๑๗ มีความไวต่อความรู้สึก(Sensitive)
๑๘ เข้าถึงความรู้สึกของผู้อื่น(Empathy)
๑๙ มีความเป็นธรรมชาติ(Congruent)
๒๐ มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ (Creative)
ทีมสหวิชาชีพทางสุขภาพจิต
จิตแพทย์ – ตรวจ วินิจฉัย บำบัดรักษา
พยาบาลจิตเวช- ให้การพยาบาล ประสานงานกับทีมรักษา และญาติผู้ป่วย
นักจิตวิทยาคลินิก –ตรวจทางจิตวิทยา เช่น IQ test, personality test
นักสังคมสงเคราะห์-รับผิดชอบงานที่เกี่ยวกับครอบครัว ชุมชน
และสังคมของผู้ป่วย แก้ปัญหาทางด้านเศรษฐกิจและสังคม
นักอาชีวบำบัด-ฝึกอาชีพให้ผู้ป่วยตามความรู้ความสามารถของผู้ป่วย
บทบาทของพยาบาลจิตเวช
๑ ส่งเสริมสุขภาพจิต-สอนและให้คำแนะนำเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพจิตในกลุ่มบุคคลทั่วไป
๒ ป้องกันการเจ็บป่วยทางจิต-ให้สุขภาพจิตศึกษาในบุคคลกลุ่มเสี่ยง
๓ บำบัดรักษาผู้ป่วยจิตเวช-จิตบำบัด การให้คำปรึกษา สนทนาเพื่อการบำบัด
๔ ฟื้นฟูสภาพจิต-กิจกรรมช่วยผู้ป่วยปรับตัวในสังคมอย่างมีคุณค่า
บทบาทของพยาบาลจิตเวชกำหนดโดย
สมาคมพยาบาลอเมริกัน
1.ผู้ปฏิบัติตามมาตรฐานทางการพยาบาล
2.ผู้สอน
3.ผู้จัดสิ่งแวดล้อมเพื่อการบำบัด
4.ผู้มีส่วนร่วมในชุมชน
5.นักวิจัย
6.ผู้ประสานการดูแล
7.ผู้ให้การดูแลต่อเนื่อง
8.ผู้ทำหน้าที่พิทักษ์สิทธิ์แก่ผู้ป่วยและครอบครัว
9.ผู้รณรงค์เพื่อป้องกันการเจ็บป่วยทางจิต
10.ผู้เป็นหุ้นส่วนกับผู้ป่วยและครอบครัว
ระดับของพยาบาลที่ปฏิบัติงานทางคลินิค
1.พยาบาลจิตเวชระดับพื้นฐาน- จบ ป.ตรี เป็นพยาบาลวิชาชีพ มีประสบการปฏิบัติงานในหน่วยงานจิตเวชอย่างน้อย 2 ปี สามารถให้การปรึกษา ให้ยา จัดสิ่งแวดล้อม ฯลฯ
พยาบาลจิตเวชระดับสูง-จบ ป.โท ทางการพยาบาลจิตเวชหรือสูงกว่าปฏิบัติงานพยาบาลจิตเวชมาไม่ต่ำกว่า500 ชม.เป็น APN(advancepractice registered nurse) ปฏิบัตินอกเหนือจากพยาบาลขั้นพื้นฐานคือ ทำจิตบำบัดรายบุคคลและรายกลุ่ม ครอบครัวบำบัด และการบำบัดรักษาด้วยยา
แนวโน้มการพยาบาลจิตเวช
1.ประชากรผู้สูงอายุมีมากขึ้นและอายุยืนยาวพยาบาลจิตเวชจะพบกับผู้รับบริการผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพจิต เช่น โรคสมองเสื่อมซึมเศร้าปัญหาสุขภาพจิตจากการเจ็บป่วยทางกาย
2.พัฒนาความรู้และการให้การพยาบาลข้ามวัฒนธรรม และพัฒนาการทักษะการสื่อสารภาษาอื่นๆ
3.ให้บริการด้านสุขภาพจิตผ่านสื่อเทคโนโลยีที่ทันสมัย
4.ป้องกันปัญหาสุขภาพจิตในเด็กและวัยรุ่น
สรุป
บุคคลที่มีสุขภาพจิตดี คือบุคคลที่สามารถจัดการกับอารมณ์ของตนให้อยู่ในภาวะปกติได้ มีสัมพันธภาพที่ดีกับผู้อื่น สามารถปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลง และสามารถเผชิญกับความยากลำบากได้ ความเจ็บป่วยทางจิตเป็นกลุ่มอาการที่ทำให้บุคคลนั้นเกิดหรือเสี่ยงต่อการเกิดความทุกข์ การเสียชีวิต และขาดความความสามารถในการปฏิบัติกิจวัตรการดูแลช่วยเหลือต้องทำงานเป็นทีม พยาบาลจิตเวชจะเป็นผู้ประสานกับบุคลากรในทีมและให้การดูแลแบบองค์รวมโดยใช้กระบวนการพยาบาล