Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลผู้ป่วยที่ปัญหาเกี่ยวกับ ระบบประสาทและไขสันหลัง, image, image,…
การพยาบาลผู้ป่วยที่ปัญหาเกี่ยวกับ
ระบบประสาทและไขสันหลัง
Headache
Tension headache
อาการ
รู้สึกเหมือนมีเชือกมารัด โดยไม่ผ่อนคลายเลย
กล้ามเนื้อของคอด้านหลังแข็งตึง
ความรุนแรงไม่สม่ำเสมอ ขึ้นๆลงๆ
อาการอยู่ต่อเนื่องหลายวัน
มีอาการปวดนานกว่า 15 วัน ใน 1 เดือน
ปัจจัยกระตุ้น
อ่อนล้า
ความเครียด
Cluster headache
พบในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย
บางครั้งจัดอยู่ในกลุ่ม Migraine
อาการ
ปวดรอบกระบอกตา เป็นๆหายๆ ติดต่อกันนาน
อาการปวดอยู่นานตั้งแต่ 15 นาที ถึง 3 ชั่วโมง
ลักษณะอาการปวดเป็นแบบปวดลึกๆน่ารำคาญ
อาจมี Honner’s sysdrome คือ รูม่านตามเล็ก เยื่อตาขาวสีแดง น้ำมูก น้ำตาไหล
อาการปวดจะหายไปเป็นเวลาหลายเดือนถึงหลายปี และเกิดมีอาการอีก
อาการจะมากขึ้น เมื่อดื่มแอลกอฮอล์
พบในช่วงฤดูใบไม้ผลิ ใบไม้ร่วง
การดูแลและรักษา
ให้ยา Prednisone, Lithium methysergide, Ergotamine และ Verapamil
การให้ออกซิเจน mask 9 liter/min หรือสูดดมออกซิเจน 100% นาน 15 นาที อาการปวดจะทุเลาลง
หยอด Lidocaine ชนิด 4% topical หรือ 2% viscous ทางจมูก
Migraine Headache
เกิดจากหลอดเลือดหดตัวทำให้ขาดเลือดขึ้นไปสมอง
ปัจจัยกระตุ้น
ยาลดความเครียด
การอดอาหาร
กินอาหารที่มีสาร Tyramine
อาการ
ปวดศีรษะข้างเดียว ซึ่งเป็นด้านตรงข้ามกับข้างที่มีพยาธิสภาพ
ปวดแบบตุ๊บๆ และเห็นเส้นเลือดเต้นอาการ (ต่อ)
กลัวแสง เสียง
เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน
มีอาการเตือนทางตามาก่อนปวดศีรษะ 20 นาที เช่น เห็นแสงวูบวาบ
อาการอื่นที่อาจพบร่วมด้วย 12 – 24 ชั่วโมง ก่อนมีอาการ เช่น สบายมากเกินปกติ เคลิบเคลิ้ม อ่อนล้า หาว อยากกินของหวาน
อาการปวดจะหายภายใน 4 – 72 ชั่วโมง
การดูแลและรักษา
จัดสิ่งแวดล้อมที่สงบ ไม่มีแสงมาก
ให้ยา Aspirin หรือ Paracetamol
หากไม่ได้ผล พิจารณาให้ยา Butalibital, Caffeine, Ibuprofen, Naproxan, Isometheptene
Ergotamine ทางทวารหนัก
Dihydroergotamine ทางหลอดเลือดดำ
Sinus headache
Epilepsy
โรคลมชัก
ผู้ป่วยที่มีอาการชักเกิดขึ้นหลายครั้ง และมีโอกาสเกิดขึ้นซ้ำอีก
อาการผิดปกติที่เกิดขึ้นจะคล้ายๆ หรือเหมือนกัน
ภาวะชัก
อาการผิดปกติซึ่งเป็นผลมาจากคลื่นไฟฟ้าผิดปกติในสมอง
ที่เกิดขึ้นเป็นครั้งคราว ทันทีทันใด
มีการเปลี่ยนแปลงเกี่ยวกับการรับรู้ ความรู้สึกตัว
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงเกิดจากการขัดขวาง Neuron cell membrane
การได้รับการบาดเจ็บที่ศีรษะอย่างรุนแรง
มีการทิ่มแทงเข้าไปในเนื้อสมอง (50%)
ความพิการของสมองตั้งแต่เกิด การบาดเจ็บของสมองระหว่างคลอด
ปัญหาเกี่ยวกับการเผาผลาญ เช่น ภาวะขาดออกซิเจน น้ำตาลในเลือดต่ำ แคลเซียมในเลือดต่ำ
การเปลี่ยนแปลงทางระบบประสาท ได้แก่ โรคหลอดเลือดสมอง เนื้องอกในสมอง ติดเชื้อ บาดเจ็บซ้ำๆ ติดสุราเรื้อรัง สับสน เพ้อคลั่ง โรคอัลไซเมอร์
ชนิดของการชัก
การชักเฉพาะที่
การชักเฉพาะที่และไม่หมดสติ
Motor manifestation : กระตุกที่ใดที่หนึ่ง
Somatosensory manifestation : ชา เจ็บ เห็นแสงวูบวาบ
Autonomic manifestation : แน่นท้อง ใจสั่น เหงื่อออก
Psychic manifestation : ได้กลิ่น เสียงแปลกๆ, deje vu
การชักเฉพาะที่แบบไม่ซับซ้อน
Partial seizure evolving to secondary generalized seizure : อาการชัดเริ่มจุดใดจุดหนึ่งและลามไปทั้งตัว
Complex partial seizure with Automatisms : เม้มปาก เคี้ยว
การชักทััั้งตัว
Absence seizure
เกิดในวัยเด็กและวันรุ่นตอนต้น
มีอาการหมดสติไปชั่วครู่ จ้อง เหม่อ นิ่ง
การชักแบบนี้ต่อไปอาจเป็นแบบ Grand mal หรือ Partial seizure ได้
Myoclonic seizure
เป็นการกระตุกของกล้ามเนื้อ
กลุ่มเดียวหรือหลายกลุ่ม
โดยไม่สามารถควบคุมได้ บางที่ผู้ป่วยอาจล้ม
Clonic seizure
เป็นการชักที่มีการหดและคลายตัวของกล้ามเนื้อเป็นจังหวะ
Tonic seizure
เป็นการชักแบบเกร็งทั้งตัว
Tonic – Clonic seizure
อาการเตือน (Aura) อาจมีหรือไม่มีก็ได้
อาจหมดสติแบบทันใด
Tonic phase : ร่างกายแข็งเกร็ง ขากรรไกรแข็ง กำมือ ตาเบิกโพลง ม่านตาขยาย ใช้เวลา 30 – 60 วินาที
Clonic phase : กระตุก น้ำลายมาก ปัสสาวะราด
ระยะเวลาของ Tonic-Clonic phase ประมาณ 2-5 นาที หลังจากนั้นผู้ป่วยจะผ่อนคลาย และหลับไปประมาณ 30 นาที
การชักอย่างต่อเนื่อง
ภาวะที่ผู้ป่วยมีการชักติดต่อกัน ชักเร็วติดๆกัน โดยไม่มีระยะรู้สึกตัวเลย ซึ่งมีระยะเวลาชักอย่างน้อย 30 นาที
สาเหตุ
ส่วนใหญ่เกิดจากการหยุดยาต้านการชักกะทันหัน
การรักษา
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง ให้ออกซิเจน
เฝ้าระวังอันตรายที่เกิดจากการชัก
ให้ยาต้านการชัก เช่น Diazepam 5 – 10 mg, Lorazepam 4 mg, Phenytoin 15 – 18 mg/Kg
การรักษา
ให้ยากันชักตามแผนการรักษา
Phenytoin, Barbiturates, Valpoate sodium เป็นต้น
การป้องกันอันตรายระหว่างชัก
ทำทางเดินหายใจให้โล่ง ได้แก่ ตะแคงหน้าผู้ป่วย เตรียม Oral airway และเครื่อง Suction ให้อยู่ในสภาพพร้อมใช้
ป้องกันอันตรายจากการบาดเจ็บ
สังเกตลักษณะการชัก
การผ่าตัด
จะพิจารณาทำในกรณีที่รักษาด้วยยาไม่ดีขึ้น
subarachnoid hemorrhage (SAH)
สาเหตุและปัจจัย
เป็นตั้งแต่กำเนิด
ผนังหลอดเลือดชั้นกลาง (Tunica media) อ่อนแอ
ความดันโลหิตสูง
หลอดเลือดแดงแข็ง และมีไขมันเกาะ (Atherosclerosis)
สูงอายุ
ความเครียด
พบในเพศหญิงมากว่าเพศชาย
อาการแสดง
อาการนำ
ปวดศีรษะ
สับสน
เวียนศีรษะ
อาการที่บ่งบอกว่าเกิด Aneurysm rupture
ปวดศีรษะรุนแรง
ง่วงซึม สับสน หรือบางรายอาจหมดสติทันที
อาการของเยื่อหุ้มสมองถูกรบกวน
กลัวแสง (Photophobia) ปวดหลัง
การเคลื่อนไหว การพูด และการทำงานของเส้นประสาทผิดปกติ
การรักษา
จำกัดกิจกรรม
ควบคุมระดับความดันโลหิตให้คงที่เพื่อให้สมองได้รับการกำซาบเพียงพอ
ประเมินอาการทางระบบประสาท
ติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เพื่อประเมินการทำงานของหัวใจ
ติดตามค่าความอิ่มตัวของออกซิเจนในร่างกาย
ลดภาวะหลอดเลือดหดตัว
การผ่าตัด
Aneurysm Clipping
Endovascular Therapy and Embolization (Coiling)
Arteriovenous Malformation (AVM)
สาเหตุ
ขาดหลอดเลือดฝอยเชื่อมระหว่าง Artery กับ Vein จึงเกิดทางลัด ตรงกลางเป็นเส้นแดงใหญ่ เรียกว่า “nidus”
เกิดขึ้นตั้งกำเนิด
อาการแสดง
ปวดศีรษะ
ชัก
มีเลือดออกในสมองน้อย
SAH
ผู้ป่วยที่เคยมี AVM แตกแล้ว มีโอกาสแตกซ้ำถึง 25 %
การรักษา
การรักษาคล้ายกับผู้ป่วย Cerebral Aneurysm
การผ่าตัด
Therapy and Embolization
Radiosurgery
Endovascular
ภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง (IICP)
ปัจจัยส่งเสริม
cerebral autoregulation สูญเสียไป
ภาวะคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดสูง (>45); vasodilatation
เนื้อเยื่อสมองมีเลือดไปเลี้ยงลดลง; ท่านอนไม่เหมาะสม
ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ (<60)
ภาวะการบาดเจ็บต่อเนื้อเยื่อสมอง
Mechanisms that increase intrathoracic or intraabdominal pressure > valsalva’ s maneuver > IICP
Body temperature > Cerebral metabolic rate > IICP
กลุ่มอาการที่เป็นผลจากการมีความพร่องของสมดุลระหว่างปริมาตรและความดันภายในกะโหลกศีรษะ
ความดันในกะโหลกศีรษะ (ICP) ~ 0–15 mm.Hg
ความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้นจะทำให้เกิดอันตรายต่อเนื้อสมอง (brain injury) (>20 mm.Hg)
Nursing diagnosis
แรงดันกำซาบเนื้อเยื่อสมองเปลี่ยนแปลง
แบบแผนการหายใจไม่มีประสิทธิภาพ
ความสามารถในการทำทางเดินหายใจโล่งไม่มีประสิทธิภาพ
แบบแผนการขับถ่ายเปลี่ยนแปลง
ไม่สุขสบายจากอุณหภูมิร่างกายสูง
เสี่ยงต่อภาวะไม่สมดุลของสารน้ำ อิเลคโตรไลท์ และสารอาหาร
Clinical Manifestations IICP
ระดับความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง (ซึมลงหรือสับสน)
Cushing's triad; hypertension, bradycardia, irregular respiration
ความสามารถในการเคลื่อนไหวลดลง มี decorticate, decerebrate และกล้ามเนื้ออ่อนแรง
อาการอื่นๆ เช่น ปวดศีรษะมาก อาเจียนพุ่ง รูม่านตาบวม (papilledema)
อาการระยะท้าย
coma หยุดหายใจหรือหายใจแบบ Cheyne- strokes
อุณหภูมิร่างกายจะเพิ่มขึ้น
รูม่านตาขยายหรือไม่มีปฏิกิริยาต่อแสง
การพยาบาล
ติดตามค่า ICP, CPP, V/S & arterial pressure
การรักษาด้วยการผ่าตัด
craniotomy or craniectomy > decompression
Ventriculostomy > ระบาย CSF
การรักษาด้วยยา
**ระวังภาวะ hypotention
การดูแลเรื่องการหายใจ โดยใส่ท่อช่วยหายใจและใช้เครื่องช่วยหายใจ**
temperature control ; ยาลดไข้ และใช้ผ้าห่มเย็น ติดตามอุณหภูมิร่างกาย สังเกตอาการสั่น สวนล้างกระเพาะอาหารด้วยน้ำเย็น
restrict fluids