Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลมารดาในระยะหลังคลอด, อ้างอิง : “การพยาบาลมารดาระยะหลังคลอด”[ออนไ…

- - - - แบ่งออกเป็น 3 ระยะ
        
        Taking – hold phase
        
        ระยะนี้จะอยู่ในช่วง 3 – 10 วันหลังคลอด มารดาจะเริ่มปรับตัวเข้าสู่ระยะนี้ โดยเริ่มเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมพึ่งพาเริ่มเข้าสู่พฤติกรรมพึ่งพาเป็นอิสระสามารถช่วยเหลือตนเองได้มากยิ่งขึ้น เริ่มสนใจที่จะเรียนรู้เกี่ยวกับการดูแลทารกสนใจบุคคลอื่นๆในครอบครัวเพิ่มขึ้น
        
        พยาบาลให้คำแนะนำเรื่องการปฏิบัติตัวหลังคลอดและการดูแลทารกรวมทั้งสามีและบุคคลต่างๆ คอยให้กำลังใจเป็นแรงเสริมในทางบวกที่จะช่วยให้สตรีหลังคลอดสามารถปรับตัวในการเป็น “มารดา”ได้ดี ยิ่งขึ้น
        
        Letting-go phase
        
        ระยะนี้เริ่มตั้งแต่ วันที่ 10 หลังคลอดเป็นต้นไปซึ่งเป็นช่วงที่สตรีหลังคลอดและทารกลับมาอยู่ที่บ้านต้องชี้แนะแนวทางให้มารดาหลังคลอดและสามีได้ร่วมกันวางแผนการ ดำเนินชีวิตการปรับตัวเข้าสู่บทบาทใหม่และการมีสมาชิกในครอบครัวเพิ่มขึ้นสมาชิกในครอบครัวแต่ละคนต่าง ก็ต้องมีพฤติกรรมพึ่งพาอาศัยกัน (Interdependent behavior) ในระยะนี้มารดาหลังคลอดเริ่มมีความ ต้องการที่จะพบหรือพูดคุยกับบุคคลภายนอก
        
        พยาบาลต้องแนะนำให้มารดาหลังคลอด สามีและสมาชิกภายในครอบครัวสามารถปรับตัวและวางแผนการดำเนินชีวิตตามพัฒนกิจของครอบครัวได้อย่างเหมาะสมช่วยประสานความสัมพันธ์ของสมาชิกให้แน่นแฟนยิ่งขึ้นเห็นอกเห็นใจช่วยเหลือซึ่งกันและกันโดยสนับสนุนให้สมาชิกในครอบครัวได้พูดคุยทำความเข้าใจกัน
        
        Taking – in phase
        
        เป็นระยะ 1 – 3 วันแรกหลังคลอดร่างกายมี ความอ่อนล้าไม่สุขสบายจากการปวดมดลูกเจ็บปวดแผลฝีเย็บและคัดตึงเต้านมบางรายอาจปวดร้าวกล้ามเนื้อ บริเวณตะโพกและฝีเย็บจนกระทั่งเดินไม่ได้ในช่วงวันแรกช่วยเหลือตนเองได้น้อยในช่วงนี้จึงสนใจแต่ตนเองมี ความต้องการพึ่งพาผู้อื่น (Dependency needs)
        
        การพยาบาล - มุ่งเน้นที่จะประคับประคองทางด้านจิตใจ และร่างกายของมารดาหลังคลอดเป็นหลักแต่มารดาหลังคลอดก็ยังสนใจในตัวทารกดังนั้นพยาบาลจึงควรเริ่ม อธิบายถึงธรรมชาติของทารกให้มารดาได้รับทราบด้วย
    - - มีการลดลงทันทีของฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนในช่วง 72 ชั่วโมงแรกหลังคลอด
      - ผิดหวังเกี่ยวกับรูปร่างของตนเองในช่วงหลังคลอดเช่นหน้าท้องห้อยหย่อนยานรู้สึกเบื่อหน่ายคิดว่าตนเองมี รูปร่างที่ไม่น่าดูไม่เป็นที่ดึงดูดใจจากผู้อื่นและมักคิดว่าไม่สามารถท้ารูปร่างให้เหมือนเดิมได้
      - มีความเครียดทางร่างกายเช่นอ่อนเพลียเจ็บแผลฝีเย็บปวดจากเต้านมคัดตึงเจ็บริดสีดวงทวาร
      - มีความเครียดด้านจิตใจในช่วงรับบทบาทการเป็นมารดาแต่ขณะเดียวกันก็ต้องคงไว้ซึ่งบทบาทการเป็น ภรรยาที่ดี
      - มีความขัดแย้งระหว่างบุคคลเช่นมีความขัดแย้งระหว่างตนเองกับสามีกับสมาชิกคนอื่นๆภายในบ้านกับ เพื่อนหรือเพื่อนบ้าน
      - รู้สึกถูกละเลยไม่ได้รับความสนใจเนื่องจากช่วงหลังคลอดบุคคลแวดล้อมจะแสดงความชื่นชมยินดีกับทารก มากกว่าที่จะแสดงความชื่นชมยินดีหรือสนใจหญิงระยะหลังคลอดท้าให้หญิงระยะหลังคลอดมักมีความรู้สึก เศร้าและเสียใจ
    - - หญิงระยะหลังคลอดยังตอบสนองต่อ
        การปรับตัวในการแสดงบทบาทมารดาให้เข้ากับชีวิตครอบครัวรวมทั้งการดูแลทารกได้ไม่ดีพอถ้าเกิดความรู้สึก
        เศร้าตั้งแต่ 2สัปดาห์ขึ้นไปจะนำไปสู่ความรู้สึกหมดหวังและไม่สามารถเผชิญกับปัญหาในชีวิตประจ้าวันได
    - - ไม่มีการตอบสนองทางอารมณ์ต่อทารกเกิดใหม่ บางครั้งอาจมีความคิดที่จะทำร้ายลูกด้วย รวมทั้งมีอาการบางอย่างที่ดูคล้ายโรคซึมเศร้าหลังคลอด และจัดอยู่ในกลุ่มโรคทางจิตใจหลังคลอดที่เป็นภาวะฉุกเฉิน เนื่องจากผู้ป่วยมีโอกาสทำร้ายเด็กหรือทำร้ายตนเองได้
    - - ระยะเป็นกันเองกับทารก (The informal stage)
      - ระยะของการเป็นมารดาบิดาอย่างสมบูรณ์ (The personal stage)
      - ระยะที่คาดหวังไว้(The anticipatory stage)
      - ระยะหาข้อมูล (The formal stage)
  - - - ฮอร์โมนของรก(Placental hormone)
        
        ระดับฮอร์โมนจากรกในพลาสมา (Plasma) จะลดลงอย่างรวดเร็วภายใน24 ชั่วโมงจะตรวจหา Human Chorionic Somatomammotropin ไม่ได้ ปลายสัปดาห์แรกหลังคลอดระดับ Human Chorionic Gonadotropin จะลดลงดังนั้นถ้าทดสอบการตั้งครรภ์จากปัสสาวะจะได้ผลลบ ภายใน 3 ชั่วโมงหลังคลอดระดับเอสโตรเจนในพลาสมาจะลดลงประมาณร้อยละ 10ของค่าในระยะตั้งครรภ์ ระดับเอสโตรเจนจะลดลงต่ำสุดตรวจไม่พบในปัสสาวะวันที่ 4หลังคลอดระดับเอสโตรเจนในพลาสมา จะไม่เพิ่มเท่ากับระดับในระยะฟอลลิคิวลาจนกระทั่งประมาณ19–20 วันหลังคลอดแต่ในมารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยน้ำนมตนเองระดับเอสโตรเจนอาจกลับ เข้าสู่ระดับปกติค่อนข้างช้าระดับโปรเจสเตอโรนในพลาสมาจะลดลงต่ำกว่าระดับในระยะลูเทียลประมาณวันที่ 3 หลังคลอดหลังจากสัปดาห์แรกของการคลอดจะไม่สามารถตรวจพบโปรเจสเตอโรนใน ซีรัมได้และจะเริ่มมีการผลิตโปรเจสเตอโรนอีกครั้งเมื่อมีการตกไข่ครั้งแรกหลังคลอด
      - ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง(Pituitary hormone)
        
        ระยะหลังคลอดมารดาที่ไม่เลี้ยงบุตรด้วยน้ำนมตนเอง ระดับโพรแลคทินจะลดลงจนเท่ากับระดับก่อนตั้งครรภ์ภายใน 2สัปดาห์การให้บุตรดูดนมจะทำให้ความเข้มข้นของโพรแลคทินเพิ่มขึ้นระดับของโพรแลคทินในซีรัมจะสูงมากน้อยแค่ไหนขึ้นกับจำนวนครั้งที่ให้บุตรดูดนมใน แต่ละวันค่าของโพรแลคทินจะอยู่ในระดับปกติประมาณเดือนที่ 6 ถ้าให้บุตรดูดนมเพียง 1 – 3 ครั้งต่อวันและ ระดับโพรแลคทินจะยังคงสูงกว่า 1 ปีถ้าให้นมบุตรดูดนมสม่ำเสมอมากกว่า 6 ครั้งต่อวันระดับของFSHและ LH จะต่ำมากในวันที่ 10 – 12 หลังคลอด
      - ฮอร์โมนเกี่ยวกับการเจริญเติบโต(Growth hormone)
        
        1 สัปดาห์หลังคลอดประกอบกับการลดลงอย่างรวดเร็ว ของHuman Placental Lactogen, Estrogen ,ฮอร์โมนคอร์ติชอลเอนไซม์จากรกและน้ำย่อยอินสุลิน (Insulinase) ซึ่งจะลดปัจจัยต่อต้านอินสุลิน (Anti insulin factors) ดังนั้นหญิงระยะหลังคลอดจะมีระดับน้ำตาลในเลือดต่ำภายในสัปดาห์แรกหลังคลอดและหญิงระยะหลังคลอดที่เป็นเบาหวานก็ต้องการอินสุลินต่ำลงในช่วงนี้จะเห็นว่าในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอดเป็นช่วงระยะปรับเปลี่ยนฮอร์โมนและฮอร์โมนต่างๆที่ เกี่ยวกับการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรทให้เข้าสู่ภาวะปกติดังนั้นการแปลผลค่ากลูโคสทอลเลอแรนช์เทสท์อาจผิดพลาดได้ในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอดมีระดับของฮอร์โมนหลายตัวขึ้นและลงอย่างรวดเร็วจนมีผลทำให้ ประเมินผลการทำงานของต่อมไทรอยด์สับสนไปด้วยโดยอาจเกิดภาวะต่อมไทรอยด์ขับน้ำคัดหลั่งไม่เพียงพอ (Postpartum hypothyroidism) ถ้าหญิงระยะหลังคลอดฟื้นจากการคลอดช้าเกินไปหรือร่างกายไม่สามารถ เปลี่ยนแลคเตท (Lactate) ให้เป็นไพรูเวท (Pyruvate) จึงท้าให้ร่างกายมีพลังงานต่ำกว่าภาวะปกติเมื่อเทียบ กับภาวะปกติของตัวหญิงระยะหลังคลอดเองถ้าไม่เกิดปัญหาใดๆต่อมไทรอยด์จะกลับสู่ภาวะปกติเหมือนตอน ไม่ตั้งครรภ์ภายใน 6 สัปดาห์หลังคลอดนอกจากนี้ระดับของฮอร์โมนคอร์ติโคสตีรอยด์ในพลาสมาก็จะลดลงสู่ ระดับปกติในช่วงปลายสัปดาห์แรกหลังคลอดส่วนระดับของReninและ Angiotensin llในพลาสมาจะเข้าสู่ระดับปกติภายใน 2 ชั่วโมงหลังคลอด
    - - ช่องคลอดปากช่องคลอด
        
        ลดลงและยืดขยายได้มากการ เปลี่ยนแปลงในช่องคลอดเกิดขึ้นค่อนข้างช้าและไม่เหมือนสภาพเดิมทั้งหมดขนาดจะค่อยๆลดลงรอยย่นจะเกิด ปรากฏขึ้นใหม่ประมาณสัปดาห์ที่ 3 แต่จะไม่นูนชัดเจนเหมือนรายยังไม่เคยผ่านการคลอดหญิงที่เลี้ยงบุตรด้วย นมตนเองรอยย่นอาจจะแบนเยื่อบุอาจยังบางอยู่จนกระทั่งเริ่มมีประจ้าเดือนจึงหนาขึ้นพร้อมกับรังไข่เริ่มทำหน้าที่ปกติระยะหลังคลอดสิ่งที่ถูกขับออกมาจากช่องคลอดจะไม่มากเว้นแต่จะมีการอักเสบติดเชื้อของช่อง คลอดร่วมด้วยการมีเอสโตรเจนลดลงทำให้ช่องคลอดแห้งและหากมีเพศสัมพันธ์จะรู้สึกไม่สุขสบาย (Dyspareumia) อาการเหล่านี้อาจคงอยู่จนกระทั่งมีการตกไข่หรือมีประจำเดือนปากช่องคลอดใน ระยะแรกๆจะบวมช้ำโดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณที่ถูกตัดหรือมีการฉีกขาดแล้วได้รับการซ่อมแซมด้วยความ ระมัดระวังและรักษาความสะอาดดีปากช่องคลอดจะกลับคืนเหมือนก่อนคลอดภายใน 2 สัปดาห์
      - เต้านม
        
        ฮอร์โมนโปรแลคตินกระตุ้นเซลล์ผลิตน้้านม
        ให้มีการสร้างน้้านม
        
        ขณะเดียวกันกับที่ทารกดูด นมมารดายังมีผลไป
        กระตุ้นต่อมใต้สมองส่วนหลังให้มีการหลั่ง
        Oxytocin ซึ่งมีผลต่อเซลล์กล้ามเนื้อรอบๆ
        ถุงผลิตน้ำนมและท่อน้ำนมให้มีการบีบรัดตัว
        ขับน้ำนมออกมาเรียกกลไกนี้ว่า
        let-down reflex หรือ mill ejection reflex
      - ฝีเย็บ (Perineum)
        
        ในระยะคลอดศีรษะทารกจะกดดันและยืดฝีเย็บดังนั้นมารดาหลังคลอดจะมีอาการปวดบริเวณฝีเย็บฝีเย็บจะมี ลักษณะบวมและอาจมีเลือดออกใต้ผิวหนังจากการที่หลอดเลือดฝอยฉีกขาด Labia minora และ labia majera เหี่ยวและอ่อนนุ่มมากขึ้นหากมารดาหลังคลอดได้รับการทำความสะอาดบริเวณฝีเย็บและอบแผลด้วย แสง Infrared นาน 15- 20 นาทีโดยตั้งไฟห่าง 1 – 2 ฟุตก็จะกระตุ้นให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้นลดอาการปวด ลงได้สำหรับมารดาหลังคลอดที่มีการยืดขยายของกล้ามเนื้อฝีเย็บแต่ช่องทางคลอดแคบเกินไปอาจทำให้เกิด การหย่อนสมรรถภาพของกล้ามเนื้อบริเวณนี้เกิดภาวะ Rectocele หรือCystocele ขึ้นส่วนมารดาที่ได้รับการ ตัดฝีเย็บและได้รับการเย็บซ่อมแซมฝีเย็บจะหายเป็นปกติภายใน 5 – 7 วัน
      - การเปลี่ยนแปลงของปากมดลูก
        
        ระยะหลังคลอดบริเวณจากปากช่องคลอดจนกระทั่งถึงมดลูกส่วนล่าง (Lower uterinesegment) ยังคงบวม เป็นเวลาหลายวันส่วนของปากมดลูกที่ยื่นเข้าไปในช่องคลอดจะอ่อนนุ่มมีรอยช้ำและมีรอยฉีกขาดเล็กๆซึ่งเสี่ยงต่อการติดเชื้อได้ง่ายประมาณ 18 ชั่วโมงหลังคลอดปากมดลูกจะสั้นลงแข็งขึ้นและกลับคืนสู่รูปเดิมประมาณ 2 – 3 วันหลังคลอดปากมดลูกยังคงยืดขยายได้ง่ายอาจสอดนิ้วเข้าไปได้ 2 นิ้วประมาณปลายสัปดาห์ที่ 1 จะ กลับคืนเหมือนสภาพเดิมเกือบสมบูรณ์
      - มดลูก (Uterus)
        
        ขนาดและน้ำหนักของมดลูก
        
        มดลูกที่มีการยืดขยายมากขณะตั้งครรภ์ (ประมาณ 11 เท่าของก่อนตั้งครรภ์) จะลดขนาดลงในทันทีที่ เด็กและรกคลอดแล้วมดลูกจะมีน้ำหนักประมาณ 1,000 กรัมกว้าง 12 ซม ยาว 5 ซม หนา 8 – 10 ซม
        
        การลดระดับของมดลูก
        
        ภายหลังคลอดทันทีจะอยู่ระหว่างสะดือกับ
        หัวเหน่าและมีน้ำหนักประมาณ1,000 กรัม
        
        ใน 1 ชั่วโมงต่อมามดลูกจะลอยตัวสูงขึ้นมาอยู่ระดับ
        สะดือเนื่องจากการหดรัดตัวของกล้าม
        เนื้อมดลูกส่วนบน และส่วนล่างไม่เท่ากัน
        
        ต่อจากนั้น 2 วันหลังคลอดมดลูกจะหดรัดตัว
        และลดขนาดลงวันละ ½ - 1 นิ้ว
        หรือประมาณ 1 fingerbreadth (FB)
        
        7 วันหลังคลอดระดับมดลูกจะอยู่กึ่งกลาง
        ระหว่างหัวเหน่ากับสะดือหรือ
        ประมาณ 3 นิ้วฟุตเหนือหัวเหน่า
        หนักประมาณ 500 กรัม
        
        2 สัปดาห์หลังคลอดระดับมดลูกจะอยู่ที่
        ระดับหัวเหน่าหรือคล้ำไม่พบทางหน้าท้อง
        มีน้ำหนักประมาณ 300 กรัม
        
        6 สัปดาห์หลังคลอดมดลูกจะมีน้ำหนัก
        เท่ากับระยะก่อนตั้งครรภ์คือประมาณ 50 กรัม
        ขนาด 3 X 2 X 1 ซม. ถือว่าสิ้นสุดกระบวนการ
        ลดขนาดของมดลูกในระยะหลังคลอด
        
        อาการปวดมดลูก (Afterpain)
        
        อาการปวดมดลูกมีสาเหตุจากการหดรัดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อมดลูกประมาณ 70 เปอร์เซ็นต์เกิดในหญิงครรภ์หลังส่วนในครรภ์แรกปกติจะไม่มีอาการปวดมดลูกเนื่องจากกล้ามเนื้อมดลูกยังมีความตึงตัวสูงยกเว้นว่าจะมีการยืดขยายของมดลูกมากเช่นครรภ์แฝดหรือครรภ์แฝดน้ำเด็กตัวโตอาการปวดมดลูกอาจรุนแรง เมื่อมารดาให้บุตรดูดนมเพราะการดูดนมจะกระตุ้นต่อมพิทูอิทารีส่วนหลัง (Posterior pituitary gland) หลั่งฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin)ไปกระตุ้นมดลูกให้หดรัดตัวระยะเวลาที่เกิดอาการปวดมดลูกปกติจะไม่เกิน 72 ชั่วโมงถ้าอาการปวดมดลูกมีนานเกิน 72 ชั่วโมงหรืออาการเจ็บปวดรุนแรงอาจเกิดจากมีเศษรกค้างหรือมี ก้อนเลือดค้างอยู่
        
        การเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุโพรงมดลูกและบริเวณรกเกาะ
        
        หลังจากรกและเยื่อหุ้มเด็กคลอดแล้วจะเกิดรอยแผลที่บริเวณรกลอกตัวมีขนาดประมาณ 8 X 9 เซนติเมตรการหายของแผลเกิดจากเยื่อบุมดลูก (Endometrial tissue)เจริญขึ้นมาแทนที่ดิซิดิวอะเบซัลลิส (Decidua basalis) ซึ่งยังคงอยู่ในมดลูกหลังจากรกและเยื่อหุ้มเด็กแยกออกไปแล้วในระยะ 2 – 3 วันหลังคลอดดิซิดิว (Decidua) ที่เหลืออยู่ในโพรงมดลูกจะแบ่งตัวเป็น 2 ชั้นคือชั้นผิวใน (Superficial layer) จะหลุดออกมาเป็นส่วนของน้ำคาวปลาส่วนชั้นใน (Functional layer) ซึ่งอยู่ติดกับเนื้อมดลูกมีต่อมเยื่อบุโพรงมดลูกเนื้อเยื่อคอน เน็คทิฟว์(Connective tissue) จำนวนเล็กน้อยจะงอกขึ้นมาใหม่การเสื่อมของหลอดเลือดและการมีลิ่มเลือดที่ด้านบนจากการเจริญของเยื่อบุมดลูกจะป้องกันไม่ให้เกิดรอยแผลเป็น (Scar) กระบวนการเหล่านี้ทำให้เยื่อบุมดลูกกลับคืนสู่วงจรการเปลี่ยนแปลงตามปกติ
        
        น้้าคาวปลา (Lochia)
        
        น้ำคาวปลาคือสิ่งที่ขับออกมาจากแผลภายในโพรงมดลูกตรงบริเวณที่รกเคยเกาะอยู่มีลักษณะเป็นน้ำเลือดปนน้ำเหลืองคล้ายน้ำคาวปลาลักษณะเปลี่ยนแปลงไปตามสภาพของแผลที่มีการซ่อมแซมเพื่อเกิดเป็นเยื่อบุโพรงมดลูก ตามปกติมีฤทธิ์เป็นด่างประกอบด้วยเลือดเยื่อบุมดลูกน้ำคร่ำและสิ่งต่างๆที่ค้างอยู่ในโพรงมดลูกมีกลิ่น เฉพาะไม่เหม็นเน่าจำนวนแตกต่างกันไปประมาณ 240 – 480 ซีซีและจะค่อยๆจางลงจนหมดไปภายใน 7 – 21 วันหลังคลอด
        
        น้ำคาวปลาแบ่งออกเป็น 3 ระยะคือ
        
        Lochia serosa มีประมาณวันที่ 4 – 9 ลักษณะน้ำคาวปลาสีจะจางลงเป็นสีชมพูสีน้ำตาล
        หรือค่อนข้างเหลืองมีมูกปนทำให้ลักษณะ
        ที่ออกมาเป็นเลือดจางๆยืดได้เนื่องจากบริเวณ
        แผลมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้นมีเม็ดเลือดขาว
        มีน้ำเหลืองที่ออกมาจากแผลซึ่งกำลัง
        จะหายประกอบด้วยเลือดน้ำเหลืองจากแผล
        เม็ดเลือดขาวเศษเยื่อบุโพรงมดลูกที่สลายตัว
        แล้วมูกจากปากมดลูก
        
        Lochia alba มีประมาณวันที่ 10 หลังคลอด
        น้ำคาวปลาจะค่อยๆน้อยลงเป็นสีเหลืองจางๆ
        หรือสีขาว ประกอบด้วยเม็ดเลือดขาว
        เยื่อบุโพรงมดลูกที่สลายตัวแล้ว
        มูกจากปากมดลูกหรือน้ำเมือกและจุลินทรีย์เล็กๆ
        
        Lochia rubra น้ำคาวปลาที่ออกมาในระยะ
        2 – 3 วันแรกหลังคลอดเนื่องจากในระยะนี้
        แผลภายในโพรง มดลูกยังใหม่อยู่
        การซ่อมแซมยังเกิดขึ้นน้อยสิ่งที่ขับออกมา
        มีลักษณะสีแดงคล้ำและข้นประกอบด้วย
        เลือดเป็นส่วนใหญ่น้ำคร่ำเศษเยื่อหุ้มเด็ก
        เยื่อบุมดลูกไขและขนของเด็ก
        ขี้เทาลักษณะเลือดไม่เป็นก้อน
    - - ระบบเลือด
        
        ปริมาณเลือดจะลดลงทันทีจากการสูญเสีย
        เลือดภายหลังคลอดโดยปริมาณเลือดจะ
        ลดลงจากระดับ 5 – 6 ลิตรในระยะ
        ก่อนคลอดจนถึงระดับ 4 ลิตรเท่า
        คนปกติใน 4 สัปดาห์
        
        การไหลเวียนเลือดใน 2–3 วันแรกหลัง
        คลอดจะเพิ่มขึ้นประมาณ15–30เปอร์เซ็นต์
        จากการไหลกลับของเลือดหลังรกคลอด
        
        3 วันแรกหลังคลอดค่าฮีมาโตคริตอาจ
        สูงขึ้นเล็กน้อยเนื่องจากมีการลดระดับ
        ของปริมาณPlasmaมากกว่าจำนวนของ
        เม็ดเลือดจำนวนเหล่านี้จะลดลงสู่สภาพ
        ปกติเหมือนก่อนคลอด
        ภายใน 4 – 5 สัปดาห์
        
        หลังคลอดเม็ดเลือดขาวอาจสูงขึ้น
        ถึง 20,000 – 25,000 เซลล์/มิลลิตร
        การที่จำนวนเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้นพร้อม
        กับอัตราการตกตะกอนของเม็ดเลือดแดง
        เพิ่มขึ้นอาจทำให้สารที่เป็นองค์ประกอบ
        ในการแข็งตัวของเลือด ยังคงมีค่าสูงอยู่
        และจะลดลงสู่ระดับปกติใน 2 – 3สัปดาห์
        หลังคลอดซึ่งจะมีผลเสียถ้าไม่มีการ
        เคลื่อนไหวและร่วมกับสภาวะติดเชื้อ
        หรือได้รับความชอกช้ำจากการคลอด
        ก็จะกระตุ้นให้เกิดหลอดเลือดอุดตัน
        ได้ง่ายขึ้น
        อาการแสดงของหลอดเลือดดำอุดตันคือ
        เจ็บปวดรู้สึกร้อนกดเจ็บเส้นเลือดแดงบวม
        รู้สึกแข็งเวลาสัมผัส
      - ความดันเลือดและชีพจร
        
        อาจมีค่าความดันโลหิตต่ำได้จากการเสียเลือด
        มากกว่าปกติจนทำให้ปริมาณเลือดน้อย
        เกินไปจากการมีการขยายตัวของหลอดเลือด
        จากอิทธิพลของฮอร์โมนเอสโตรเจน
        
        ต้องใช้เวลานาน 2 – 3 ชั่วโมงเพื่อปรับ
        ปริมาณเลือดในร่างกายให้อยู่ใน
        ภาวะสมดุล
        
        การเปลี่ยนแปลงของปริมาณเลือดยังมีผลให้
        ชีพจรในช่วงสัปดาห์แรกหลังคลอดจะต่ำกว่า
        ค่าเฉลี่ยปกติคือประมาณ 50 – 70 ครั้ง/นาที
        
        การเต้นของชีพจรค่อยๆเพิ่มขึ้นจนกระทั่งเข้าสู่
        ระดับปกติภายใน 7 – 10 วันหลังคลอด
      - การเปลี่ยนแปลงของปริมาณเลือดขึ้นกับองค์ประกอบหลายประการเช่นการสูญเสียเลือดระหว่างคลอดการขับ น้ำออกนอกหลอดเลือด หลังคลอดปริมาณเลือดจะลดลงทันทีแล้วค่อยๆลดลงเรื่อย ประมาณ 3 – 4 สัปดาห์หลังคลอดปริาณเลือดจึงจะลดลงสู่ระดับปกติเหมือนก่อนตั้งครรภ์ ปริมาณเลือดที่เพิ่มขึ้นเนื่องจากการตั้งครรภ์ช่วยให้ผู้คลอดสามารถปรับตัวในการสูญเสียเลือดระหว่างคลอดได้ ส่วนมากระหว่างคลอดจะเสียเลือดประมาณ 300 – 400 ซีซีในการคลอดทางช่องคลอด ระยะหลังคลอดการปรับตัวหรือการเปลี่ยนแปลงเพื่อกลับสู่สภาพเดิมเป็นไปอย่างรวดเร็วดังนั้นการปรับตัวของ หญิงหลังคลอดต่อการเสียเลือดจะแตกต่างจากหญิงที่ไม่ได้ตั้งครรภ์
        
        การเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาในระยะหลัง คลอดมี3 ประการคือ
        
        หน้าที่ในการผลิตฮอร์โมนของรกสิ้นสุดเป็น
        การตัดตัวกระตุ้นที่ทำให้หลอดเลือดขยาย
        
        มีการเคลื่อนย้ายของน้ำนอกหลอดเลือดที่
        สะสมระหว่างตั้งครรภ์
        
        การไหลเวียนของเลือดระหว่างมดลูกกับรกสิ้นสุด
        ลงลดขนาดของVascularbedของมารดา
        10 – 15 เปอร์เซนต์
    - - ท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะ
        
        ขณะทารกผ่านช่องทางคลอดจะทำให้เกิดการบาดเจ็บของท่อปัสสาวะและกระเพาะปัสสาวะกระเพาะปัสสาวะจะบวมและมักมีอาการบวมและช้ำรอบๆรูเปิดของท่อปัสสาวะความตึงตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะลดลงทำให้มีความจุมากขึ้นแต่ความไวต่อแรงกดจะลดลงด้วยเหตุนี้หลังคลอดใหม่ๆมารดาจึงมักถ่ายปัสสาวะ ลำบากและจะเป็นมากขึ้นถ้ามีอาการบวมของฝีเย็บถ้ามารดาได้รับยาระงับความรู้สึกในระยะคลอดอาการจะ ยิ่งเพิ่มมากขึ้นเพราะประสาทถูกรบกวนมารดาบางคนอาจถ่ายได้แต่ไม่หมดมีปัสสาวะค้างอยู่หลังถ่ายปัสสาวะ ทุกครั้งจึงมีแนวโน้มที่จะเกิดการอักเสบของทางเดินปัสสาวะสูงในรายเช่นนี้ควรหลีกเลี่ยงการลดการคั่งของปัสสาวะโดยการสวนปัสสาวะให้และการที่มีกระเพาะปัสสาวะเต็มอาจส่งเสริมให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดีเพราะตัวมดลูกถูกเบียดทำให้อยู่ผิดตำแหน่งและขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก เป็นสาเหตุให้มีการตกเลือดหลังคลอดได้จึงควรกระตุ้นให้ถ่ายปัสสาวะทุก 4 – 6 ชั่วโมง
      - การท้างานของไต(Renal function)
        
        ในระยะหลังคลอดเมื่อ ระดับฮอร์โมนลดลงไตก็จะทำงานลดลงด้วยกลูโคสยูเรียที่เกิดขึ้นในระยะตั้งครรภ์จะหายไปคริเอ ทินินเคลียแรนซ์จะเป็นปกติในปลายสัปดาห์แรกหลังคลอดยูเรียไนโตรเจนในเลือดจะเพิ่มขึ้นในระยะหลังคลอดเนื่องจากมีการแตกตัวของใยกล้ามเนื้อมดลูกอาจพบแลคโตยูเรียในมารดาที่เลี้ยงบุตรด้วยน้ำนมตนเองในระยะตั้งครรภ์อัตราของ Renal plasma flowและ Glumerular filtrationจะเพิ่มขึ้นประมาณ 25 – 50 เปอร์เซ็นต์และในสัปดาห์แรกหลังคลอดยังคงสูงอยู่ภายใน 12 ชั่วโมงหลังคลอดมารดาจะเริ่มถ่ายปัสสาวะมากปัสสาวะที่ออกจากร่างกายรวมกับน้ำที่สูญเสียทางเหงื่อจะท้ำให้น้ำหนักของมารดาลดลงในระยะแรกหลัง คลอดประมาณ 2 - .25 กิโลกรัมหลังจากนั้นน้ำหนักจะลดลงอีกเนื่องจากมีการขับน้ำและอิเล็คโทรลัยที่สะสม ตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์การทำงานของไตจะกลับสู่สภาพปกติใน 4 – 6 สัปดาห์
    - - มารดามักจะกระหายน้ำในระยะ 2 – 3 วันแรกมัก
        มีความอยากอาหารและดื่มน้ำมาก
        เพราะสูญเสียน้ำระหว่าง
        
        ระยะแรกหลังคลอดมารดามีแนวโน้มที่จะ
        ท้องผูกจากการที่
        สูญเสียแรงดันภายในช่องท้องทันที
        กล้ามเนื้อหน้าท้องหย่อนตัวประกอบกับมี
        การเคลื่อนไหวของลำไส้ช้าตั้งแต่ในระยะ
        ตั้งครรภ์และได้รับการสวนอุจจาระ
        ในระยะที่ 1 ของการคลอด
        
        มารดาอาจไม่กล้าเบ่งเพราะกลัวแผลแยก
        หรือกลัวเจ็บแผลทำให้เกิดอาการท้องผูก
        ภายหลังคลอดได้และลำไส้จะทำงานได้ดี
        ประมาณปลายสัปดาห์แรกหลังคลอด
    - - กล้ามเนื้อช่วง 1 – 2 วันแรกจะมีอาการเมื่อยและปวดกล้ามเนื้อ
        เพราะต้องออกแรงเบ่งขณะคลอด
        ความตึงตัวของกล้ามเนื้อเริ่มลดลง
        กล้ามเนื้อหน้าท้องจะนุ่มหยุ่น
        ไม่แข็งแรงบางรายอาจมีกล้ามเนื้อหน้าท้อง
        แยก
        
        บริเวณข้อต่อจะแข็งแรงมั่นคงจนเข้าสู่สภาพ
        ปกติต้องใช้เวลาประมาณ 6 – 8 สัปดาห์
        หลังคลอด
- - - - ในโพรงมดลูกหลังคลอดมีสภาพเหมาะสมแก่การเจริญของเชื้อโรค
      - ฝีเย็บที่ฉีกขาดและแยกมีโอกาสติดเชื้อได้ง่าย
      - ช่องคลอดและปากมดลูกยังปิดไม่สนิททำให้เชื้อโรคเข้าได้ง่าย
      - มารดามีความต้านทานต่ำเพราะเสียกำลังและเสียเลือดขณะคลอดทำให้ร่างกายอ่อนเพลีย
      - น้ำคาวปลามีฤทธิ์เป็นด่างจะทำให้ภาวะเป็นกรดของช่องคลอดลดลงง่ายแก่การเจริญของเชื้อจุลินทรีย์
  - - - ประโยชน์ของการลุกขึ้นเร็ว
        
        ทำให้มดลูกเข้าอู่ดีเพราะน้ำคาวปลาไหลออกสะดวก
        
        ป้องกันโรคเส้นเลือดดำอักเสบ (Thrombophlebitis)
        
        ทำให้ถ่ายอุจจาระและถ่ายปัสสาวะได้เร็วขึ้น
        
        ทำให้มารดาแข็งแรงขึ้น
      - โทษของการลุกขึ้นเร็วเกินไป
        
        ทำให้มารดาคิดว่าตนเองแข็งแรงดีจึง
        ทำงานไม่มีเวลาได้พักผ่อนทำให้
        อ่อนเพลีย
        
        ทำให้พื้นเชิงกรานและมดลูกหย่อนได้ง่าย
        
        ทำให้เกิดการตกเลือดหลังคลอดในระยะหลัง