Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Biološki važni spojevi, image, image, image - Coggle Diagram
Biološki važni spojevi
Građa i dobivanje masti i ulja
Masti i ulja glavni su izvori energije u živim bićima te zajedno s ugljikohidratima i bjelančevinama čine biološki važne spojeve
Po kemijskom sastavu masti i ulja esteri su alkohola glicerola i viših masnih kiselina. Zovu se i trigliceridi
Ensencijalne masne kiselina ogranizam ne može sam sintenzirati, nego ih dobiva isključivo hranom
zasićene masne kiseline
butanska (maslačna) kiselina CH3(CH2)2COOH
oktanska (kaprilna) kiselina CH3(CH2)6COOH
tetradekadska (miristinska) kiselina CH3(CH2)12COOH
heksadekadska (palmitinska) kiselina CH3(CH2)14COOH
oktadekadska (stearinska) kiselina CH3(CH2)16COOH
Biljne se masti proizvode od ulja postupkom katalitičkog hidrogeniranja
Molekule triglicerida u sastavu masti sadržavaju veći udio zasićenih masnih kiselina.
Molekule triglicerida u sastavu ulja sadržavaju pretežizo nezasićene masne kiseline
Nezasićene masne kiseline
linoleinska CH3CH2CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH
arahidonska CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)3COOH
linolna CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH
oleinska CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH
Svojstva i uporaba masti i ulja
Masti i ulja su netopljivi u vodi, ali se otapaju u organskim otapalima,primjerice benzinu i tetraklormetanu, CCl4
Masti i ulja manje su gustoće od vode pa plivaju na njezinoj površini
Emulzija je nestabilna smjesa dviju tekućina koje se ne miješaju, tj. ne otapaju jedna u drugoj
Emulgatori su tvari koje emulziju čine postojanom
Margarin i majoneza su neki primjeri emulzije
Esteri koji nastaju reakcijom viših masnih kiselina i dugolančastih alkohola zovu se voskovi.
Oni se od masti i ulja razlikuju pop tome što ne sadržavaju alkohol glicerol
Indeks tjelesne mase ITM omjer je tjelesne mase i visine osobe,a okvirno pokazuje koliko je neka osoba pothranjena ili pretila. Izračuna se tako da se tjelesna masa podjeli s kvadratom visine osobe
1 more item...
Ugljikohidrati
Ugljikohidrati su jedna od najvažnijih skupina organskih spojeva koje nalazimo u prirodi.
U njima je pohranjena energija koju biljke dobivaju od sunca i koja je nužna za obavljanje fotosinteze.
fotosinteza nCO2 + nH2O → (CH2O)n + nO2
Budući da ugljikohidrate mogu sintezirati samo zelene biljke, ljudi i životinje te energijski visokovrijedne spojeve unose isključivo hranom
Stanično disanje (CH2O)n +n02 --> nCO2 +n H2O + energija
Ugljikohidrate možemo podijeliti na jednostavne i složene ugljikohidrate.
Jednostavni: Monosahridi
Glukoza i fruktoza oni se nazivaju šećerima jer su slatka okusa i topljivi su u vodi
Monosaharidi su ugljikohidrati čije se molekule ne mogu rastaviti na jednostavnije ugljikohidrate.
Složeni: Disharidi i polisaharidi
Disaharidi su sahoroza, laktoza i maltoza oni se nazivaju šećerima jer slatkog okusa i topljivi su u vodi
Disaharidi su ugljikohidrati čije su molekula izgrađene od dviju međusobno povezanih monosaharidnih jedinica
Polisaharidi su škrob, celuloza i glikogen oni su slabo topljivi ili netopljivi u vodi i nisu slatka okusa
Molekule polisaharida izgrađene su od velikoga broja međusobno povezanih monosaharidnih jedinica
Monosaharidi- Gluktoza i fruktoza
pri sobnoj temp. svi monosaharidi su kristalne tvari bijele boje
Najvažniji su monosaharidi glukoza i fruktoza. Imaju jednaku molekulsku formulu C6H12O6
Glukoza je poznata kao krvni ili grožđani šećer. Ima važnu biološku ulogu. Nalazi se otopljena u krvi sisavaca i osnovni je izvor energije za organe i mišiće
Fruktoza se nalazni u voću ,povrću i medu, a zove se i voćni šećer. No voće sadržava premale količine fruktoze da bi se iskorištavalo za dobivanje tog šećera. Fruktoza je dva put slađa od glukoze i jedna od najslađih šećera u prirodi
Disaharidi - saharoza
Ugljikohidrati koji se satoje od međusobno povezanih dviju molekula monosaharida zovu se disaharidi
Povezivanjem 3 do 10 molekula monosaharida nastaju oligosaharidi
Disaharidi su složeni šećeri građeni od dviju molekula jednostavnih šećera. Imaju zajedničku formulu C12H22O11
Saharoza je obični stolni ili konzumni šećer koji se dobiva od šećerne repe ili od šećerne trske
Hidrolizom molekule saharoze u zakiseljenoj otopini nastaje jedna molekula glukoze i jedna molekula fruktoze.
Osim saharoze važniji su disaharidi laktoza i maltoza
Laktoza je građena od glukoze i galaktoze
Maltoza se dobiva razgradnjom škroba i drugih polisaharida
Polisaharidi - škrob i celuloza
polisaharidi su ugljikohidrati s velikim brojem molekula monosaharida
male molekule koje se mogu međusobno povezivati i graditi molekule velike relativne molekulske mase nazivaju se monomeri
a molekule koje nastaju njihovim povezivanjem nazivaju se polimerima
Jedna molekula polimera naziva se makromolekula
Polimeri su makromolekule nastale povezivanjem velikoga broja manjih molekula - monomera.
Polisaharidi su makromolekule
Škrob i celuloza građeni su od monosaharidnih jedinica glukoze. Opća je formula škroba i celuloze (C6H10O5)n. Imaju različite strukture pa se razlikuju u svojstvima
Škrob je prirodni polimer i nastaje povezivanjem molekula glukoze u dugačke lance
1 more item...
Celuloza je najrašireniji polisaharid i jedan odnajrasprostanjenih organskih spojeva u prirodi.
1 more item...
Glikogen je skladišni polisaharid koji se stvara iz glukoze u čovjeku i u životinjama. Glikogen je po strukturi nalik amilopektinu, ali je više razgranat
Aminokiseline i bjelančevine
Bjelančevine su osnovne tvari prijeko potrebne za razvoj i rast te za obnavljanje tkiva
Bjelančevine se još zovu i
Proteini
Uz škrob i celulozu, bjelančevine su najvažniji prirodni polimeri. Nastaju povezivanjem velikoga broja aminokiselina.
Aminokiseline su organske molekule koje sadržavaju amino-skupinu (-NH2) i karboksilnu skupinu (-COOH)
Aminokiseline se međusobno povezuju peptidnom vezom, uz izdvajanje molekule vode.
Povezivanjem nekoliko stotina ili tisuća aminokiselina nastaju polimerne molekule koje nazivamo bjelančevinama ili proteinima.
Bjelančevine se na povišenoj temperaturi zgrušaju ili koaguliraju
Enzimi
Enzimi su biološki katalizatori. Oni ubrzavaju kemijske reakcije u živim organizmima
Pojedini enzimi ubrzavaju kemijske reakcije i do nekoliko milijuna puta.
Poremećaj u radu ili nedostatak samo jednog enzima u tijelu može urokovati razne bolesti
Enzimi su po kemijskom sastavu uglavnom proteini
Dio enzima koji je odgovoran za njegovo djelovanje zove se aktivno mjesto enzima. Molekula koja se veže za aktivno mjesto zove se supstat
Enzimi kataliziraju procese izgradnje i razgradnje tvari u organizmu. Približno 20000 enzima sudjeluje u procesima koji su nužni za održavanje života
Aktivnost enzima ovisi o unosu vitamina i iona metala s hranom jer su oni sastavni djelovi strukture mnogih enzima.
Imena većine enzima završavaju nastavkom -aza
Ureaza je enzim koji se nalazi u krvi i u mokraći. Utječe na brzinu razgradnje uree na ugljikov dioksid i amonijak
Znanost o enzimima (enzimologija) počela se razvijati prije četrdesetak godina.Bavi se proučavanjem i određivanjem enzimske aktivnosti te moguće primjene enzima u medicinskoj dijagnostici
Glicerol
