โรคระบบทางเดินปัสสาวะ (Diseases of Urinary system)
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
Renal cystic diseases
1.ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน (Upper Urinary tract)
- ไตสองข้าง ( Kidney) เป็นอวัยวะสำคัญที่สุดของระบบนี้
- หน่วยไต (Nephron) ทำหน้าที่สร้างปัสสาวะ
- กรวยไต (renal pelvis) ส่งมาตามท่อไต (Ureter)
- ท่อไต (Urether) นำปัสสาวะออกจากไต ไปกระเพาะปัสสาวะ
2.ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง(Lower urinary tract)
กระเพาะปัสสาวะ (Urinary bladder) เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราว ในปริมาณที่พอเหมาะ หลังจากนั้นจะส่งที่ไปที่ ท่อปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะ (Urethra) เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะ ที่ออกนอกจากร่างกายซึ่งของเพศชายกับเพศหญิงจะมีความแตกต่างกัน
โครงสร้างของหน่วยไต (Nephron)
- Renal corpuscle
- Renal tubule
Renal malformations
ความผิดปกติของไต
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis
- ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
- Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือ2 ข้าง ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome ปอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูป
- Renal agenesis อาจจะเป็นข้างเดียวหรือ2 ข้าง ถ้าเป็นสองข้าง เรียกว่า Potter’s syndrome ปอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูป
- ไตฝ่อหรือภาวะที่ไม่มีเนื้อไต
Hypoplasia
- ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่า ร้อยละ 50
- ภาวะที่ไตมีขนาดเล็กกว่า ร้อยละ 50
Supernumerary kidney
- เป็นภาวะที่ไตมีมากกว่า 2 ก็คือไตคนเรามี2 ข้าง แต่ในภาวะนี้ จะเกิดไตแฝด คือ ข้างหนึ่งมีไต2 ชิ้นที่ร่วมกันเป็นชิ้นเดียวกันเรียกว่าไตแฝด ส่วนอีกข้างปกติ มี ข้างเดียว
- ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ Orientation
- Ectopia
- ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ อาจจะเป็นข้่งเดียว หรือ2 ข้าง
- Malrotation
- ภาวะที่ไตมีrenal pelvis และมี Ureter อยู่ทางด้านหน้า
- Fusion of kidneys
- การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไตทั้ง 2 ข้าง
- Ectopia
Potter’s syndrome - เกิดจากภาวะขาดน้ำคร่ำ ทำให้ร่ากายถูกกด และเซลล์ผิดปกติ ทำให้ถึงแกชีวิตได้ จะมีอาการแขนขาผิดรูป เป็น clubfoot โก่ง บิด ข้อเคลื่อน
เป็นโรคเกี่ยวกับทางพันธุกรรมที่เจริญผิดปกติ หรือเกิดขึ้นภายหลัง
- Polycystic kidney disease-
1.1 Adult type
1.2 Infantile type
- Medullary cyst
2.2 Uremic Medullary cystic disease
- Simple cyst
- พบได้บ่อยเป็นทั้งสองข้าง
- ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal dominant
- ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น บางครั้งหนักได้ถึง 4 กิโลกรัม แล้วก็ ผิวนอกตะปุ่มตะป่ะ
- พบได้ตั้งแต่ทารกแรกคลอด มักจะเสียชีวิตใน
ระยะแรกๆ - ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ autosomal
recessiveและไตมีขนาดใหญ่ทั้งสองข้าง ผิวหนังนอกเรียบ
หน้าตัดพบ cyst ทั้งที่ cortex และ medulla ทำให้เนื้อมีลักษณะพรุนคล้ายฟองน้ำ
2.1 Medullary sponge kidney
- มีการขยายใหญ่เป็ นถุงของcollecting tubule ของ medulla
- พบในผู้ใหญ่ ไตยังปกติ
- เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ มักมีอาการตั้งแต่เด็ก พบ cyst อยู่ที่ medullaที่สำคัญคือมี cortical tubularatrophy และinterstitial fibrosis ร่วมด้วย
- อาจพบ cyst เดียวหรือหลายอัน ขนาดอาจจะ
เล็กหรือใหญ่
Glomerular diseases
- พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน
- พยาธิสภาพที่ที่ไม่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน
1) การกรองเพิ่มขึ้น (hyperfiltration)
2) การเปลี่ยนแปลงกลไกการทำงานของ Renin
Tubulo-interstitial diseases
- Acute interstitial nephritis
- Chronic interstitial nephritis
click to edit
พบ interstitial edema
ร่วมกับ leukocytic infiltration
และ tubular necrosis
พบ interstitial fibrosis , tubular atrophy และ
mononuclear cell infiltration
Tubular diseases
เป็นภาวะที่มีการถูกทำลายเฉียบพลันของ Renal tubule ทำไห้เกิดการขาดเลือดไปเลี้ยงไตนาน
โรคที่สำคัญ คือ Acute tubular necrosis (ATN)
ระยะที่ 1 Oliguric phase
ระยะที่ 2 Diuretic phase
ระยะที่ 3 Recovery phase
Urinary tract infection
กรวตไตอักเสบ อาจจะเกิดข้างเดียวหรือ2 ข้างก็ได้
Acute Pyelonephritis - เกิดทันที และรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรักษา จะหายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์
Chronic Pyelonephritis - เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
urinary calculi - Urolithiasis
ประกอบด้วย amorphous crystalloid ได้แก่ uric
acid, calcium , oxalate และ magnesium phosphate
ปัจจัยส่งเสริม ได้แก่
- crystalloid conc. เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ : ปัสสาวะน้อย
- crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
- Foreign bodies : แบคทีเรีย
Nephrocalcinosis
กลไกการเกิด
การมีระดับแคลเซียมในเลือดสูง
เมื่อเลือดกรองที่ไต แคลเซียมส่วนหนึ่งจะถูกดึงไว้ในกระดูกเพื่อใช้ในยามจำเป็น ส่วนที่เหลือขับออกในรูปน้ำปัสสาวะ
เมื่อแคลเซียมในเลือดสูง ร่างกายขะขับออกไม่หมด ทำให้เกิดตะกอนในเนื้อไต
เป็นกลุ่มโรคที่มีคามผิดปกติ ในรูปร่างเกิดจากสาเหตุได้หลายสาเหตุ เช่น ยา การติดเชื้อ immunological reaction
Urinary tract obstruction
ภาวะที่มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ
ทำให้ทางเดินปัสสาวะส่วนที่เหนือตำแหน่งมรการอุดกั้นขึ้นไปขยายตัว dilatation
มีโอกาศเกิดนิ่วและการติดเชื้อเพิ่มมากขึ้นและทำลายเนื้อไตอย่างถาวร
สาเหตุ - เกิดจาก ความพิการแต่กำเนิด การอุดกั้นของรอยโรคที่เกิดขึ้นในภายหลัง ความคิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
Hydronephrosis
- ภาวะที่มี dilatation ของ renal pelvis และ Calyx ร่วมกับมีProgressive atrophy ของเนื้อไต
- สาเหตุจากการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ อาจเป็นข้างเดียวหรือ 2 ข้างก็ได้
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
การอุดกั้น
เนื้องอก
vesicoureteral reflux
Ureteric Obstrucyion
สาเหตุ
-นิ่วที่หลุดมาจากส่วนของไต
-หลอดไตตีบ เป็นแต่กำเนิด หรือเกิดการอักเสบ
-เนื้องอกของ Ureter
-เนื้องอกที่อวัยวะใกล้เคียง
การอุดกั้นเหล่านี้ท าให้ปัสสาวะที่สร้างแล้วขับถ่ายออก
จากร่างกายไม่ได้หรือได้น้อยทำให้เกิดHydronephrosis
ของไตข้างนั้น
เป็นความผิดปกติที่เกิดจากการไหลย้อนกลับของน้ำปัสสาวะเข้าไปในไต
- พบมากในเด็ก อาจจะเกิดการติดเชื้อได้ และเป็นสาเหตุของ PYELONEPHRITIS
สาเหตุ
- เกิดจากพันธุกรรม , มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะ , การบาดเจ็บภายนอก
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
มักจะเกิดในเพศหญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะสั้น ทำให้ติดเชื้อได้ง่าย
สาเหตุ เกิดจากการกลั้นปัสสาวะ การมีสิ่งแปลกปลอมเข้าไปในท่อปัสสาวะ ดื่มน้ำน้อย การมีเพศสัมพันธ์
ท่อปัสสาวะ
ท่อปัสสาวะของเพศหญิงและเพศชายต่างกันเพศชายจะมีท่อปัสสาวะที่ยาว ส่วนเพศหญิงจะมีท่อปัสสาวัที่สั้น
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็นการบาดเจ็บ อักเสบ บวม ของเซลล์เยื่อเมือกบุ
ท่อปัสสาวะ เกิดจากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อยที่สุด
สาเหตุ
- โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- ติดเชื้อจากโรคหนองใน หรือโกโนเรีย
- จากเชื้อที่ไม่ใช่หนองใน เช่น โรคเริม โรคซิฟิลิสจาก
การติดเชื้อHIV
อาการในเพศชายและเพศหญิงจะเหมือนๆกัน
- อาจจะมีหนองออกจากปลายท่อปัสสาวะ
- อาจจะคลำเจอต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบ