Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
โรคของทางเดินปัสสาวะ Diseases of urinary system - Coggle Diagram
โรคของทางเดินปัสสาวะ Diseases of urinary system
ระบบขับถ่ายปัสสาวะ
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนบน Upper Urinary tract
ไตสองข้าง Kidney เป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุดในระบบนี้เป็นการกรองเอาน้ำและของเสียออกจากโลหิตเป็นน้ำปัสสาวะ
หน่วยไต Nephron ทำหน้าที่ สร้างปัสสาวะ
กรวยไต renal pelvis ส่งมาตามท่อไต Ureter
ท่อไต Ureter นำน้ำปัสสาวะออกจากไตไปสู่กระเพาะปัสสาวะ
โครงสร้างของหน่วยไตNephron
หน่วยไตแบ่งออกเป็น 2 ส่วน
Renal corpuscle
2.Renal tubule
ระบบขับถ่ายปัสสาวะส่วนล่าง
Lower urinary tract
เป็นที่เก็บพักปัสสาวะที่ สร้างจากไตและเป็นทางส่งปัสสาวะขับทิ้งออกนอกร่างกายคือ
กระเพาะปัสสาวะ Urinary bladder เป็นที่เก็บน้ำปัสสาวะไว้ชั่วคราวเมื่อได้จำนวนที่พอเหมาะสม จึงหดตัวบีบน้ำปัสสาวะไปสู่ท่อปัสสาวะ Urethra
ท่อปัสสาวะ Urethra เป็นทางผ่านของน้ำปัสสาวะจากกระเพาะปัสสาวะไปสู่นอกร่างกายซึ่งท่อปัสสาวะนั้นมีความแตกต่างกันระหว่างเพศหญิงและเพศชาย
ความผิดปกติของไต Renal malformations
ความผิดปกติในปริมาณของเนื้อไต
Agenesis
Renal agensis แาจจะเป็นข้างเดียวหรือสองข้างถ้าเป็น 2ข้างเรียกว่า Potter's syndrome ร่วมกับปอดไม่เจริญ แขนขาผิดรูปร่างและมีลักษณะใบหน้าที่เป็นแบบเฉพาะ
Potter's syndrome เกิดจากทารกในครรภ์อยู่ในภาวะน้ำคร่ำ ทำให้ร่างกายถูกกดการแบ่งตัวของcellผิดปกติ
แขนขาที่ปิดปกติ คือ รูปร่างผิดปกติ โก่ง บิด ข้อเคลื่อน clubfoot
Potter's facies หูติดดำ ผิวหนังย่น จมูกงุ้ม คางเล็ก มีสันนูนเด่นที่หัวคิ้วทั้งสองข้าง
Hypoplasia
ภาวะที่มีไตขนาดเล็กกว่าปกติมากกว่าร้อยละ 50-จำนวน renal lobule และ calyx ลดลงด้วย เนื้อไตไม่มีความผิดปกติ
Supernumerary kidney
ภาวะที่มีตำนวนไตมากกว่า 2 ส่วนใหญ่เป็น 3
ไตชั้นที่เกินจะแก่ออกจากไตที่ปกติหรือเป็นภาวะไตแฝดที่ไตสองส่วนอยู่ติดแน่นเป็นไตเดียว
ความผิดปกติในตำแหน่ง รูปร่าง และ Orintation
Ectopia
ภาวะที่ไตอยู่ในตำแหน่งที่ผิดปกติ เช่น อยู่ในอุ้งเชิงกรานออาจเป็นข้างเดียวหรือสองข้าง
Malrotation
ภาวะที่ไตมี renal pelvis และureter อยู่ทางด้านหน้า
Fusion of kidneys
การเชื่อมกันตรงกลางระหว่างเนื้อไต 2 ข้าง
ความผิดปกติใน differentiation
โรคไตเรื้อรัง Renal cystic diseases
1.Polycystic kidney disease
Adult type
พบได้บ่อย เป็น 2 ข้าง -ถ่ายทอดทางพันธุ์กรรมแบบ auotosomal dominant
ไตจะมีขนาดใหญ่ขึ้น บางครั้งหนักได้ถึง 4 กิโลกรัม ผิวนอกตะปุ่มตะป่ำ หน้าตัดประกอบดวย Cyst ขนาด 3-4 เซนติเมตร
lmfantile type
พบได้ตั้งแต่แรกคลอด มักเสียชีวิตในระยะแรกๆ ถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์แบบ auotosomal recessive ไตมีขนาดใหญ่ทั้ง2ข้าง ผิวหนังนอกเรียบ หน้าตัดพบ Cyst ทั้งที่ cortex และ medulla ทำให้เนื้อพรุนเหมมือนฟองน้ำ
2.Medullary cyst
Medullary sponge kidney
มีการขยายใหญ่เป็นถุงของ collecting tubule ของ medulla พบในผู้ใหญ่ไตทำงานปกติ
Uremic Medullary cystic disease
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุ์กรรม มีอาการตั้งแต่เด็ก
พบ Cyst อยู่บริเวณ Medulla สำคัญคือมี cortical tubular atrophy และ interstitial fibrosis ร่วมด้วยเป็นสาเหตุของภาวะไตวายในระยะต่อมา
โรคไต Glomerular diseases
1.พยาธิสภาพที่เกี่ยวข้องกับภูมิคุ้มกัน
การอักเสบภายนอกไตที่มีผลต่อไต ส่วนใหญ่เป็นภาวะภูมิแพ้ตัวเอง autoimmunity
เช่น Malaria, Syphilis, Hepatitis และ Systemic lupus Erythematosus (SLE)
2.พยาธิสภาพที่ไม่เกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน
พบได้บ่อย คือ โรคเบาหวาน (Diabetic nephropathy)
หรอื จากภาวะรกั ษาเบาหวาน เชน่ การใชย้ ากลุ่มซัลโฟนิวยูเรยี (sulfonylurea) ทําให้เ กิดภาวะโซเดียมในเลือดต่ำ จึงเกิดภาวะขาด ADH ตามมา
โรควัณ โรค (Tubulo-interstitial diseases)
โรคที่มีความผิดปกติในรูปร่างและหน้าที่ของ tubule และ interstiyium ของไต
เกิดจากสาเหตุหลายอย่าง ได้แก่ ยา การติดเชื้อ immunological reaction แบ่งเป็น
1.Acute interstitial nephritis พบ interstitial edema ร่วมกับ leukoytic infiltration และ tubular necrosis
Chronic interstitial nephritis พบ interstitial fibrosis , tubular atrophy และ mononuclear cell infiltration
โรคท่อ Tubular diseases
โรคที่สำคัญคือ Acute tubular necrosis (ATN)
ภาวะที่มีการถูกทำลายอย่างเฉียบพลันของ Renal tubule เกิดจากการขาดเลือดไปเลี้ยงไตเป็นเวลานาน
ชนิดของAcute tubular necrosis (ATN)
Nephrotoxic type : ได้รับสารพิษ
Ischemic type : shock
Acute tubular necrosis (ATN) มี 3 ระยะ
ระยะที่ 1 Oliguric phase
เกิดในช่วงแรกเมื่อมีการตายของ renal tubule ทําให้ renal cell หลุดมาอุดตันทางเดินปัสสสาวะ
ปัสสสาวะจึงออกน้อย และมีอาการบวมร่วมด้วย
ระยะที่ 2 Diuretic phase
เกิดในช่วงกลางเมื่อเวลาผ่านไป tubular cell ที่ตายมีการสลายไปและมีการสรา้ ง cell ใหม่ - Cell ใหม่ที่สร้างไม่สามารถดูดกลับน้ำได้เต็มที่ปัสสาวะจึงออกมา
ระยะที่ 3 Recovery phase
เกิดในช่วงหลังเมื่อนานเข้า tubular cell สามารถดูดน้ำกลับได้ปกติ ปัสสาวะจึงมีปริมาณปกติ
ท่อปัสสาวะอักเสบ (Urethritis)
เป็นการบาดเจ็บ อักเสบ บวม ของเซลล์ เยื่อเมือกบุท่อปัสสาวะ เกิดจากหลายสาเหตุ ที่พบบ่อยที่สุด คือ จากโรติดต่อทางเพศสัมพันธ์โดยเฉพาะจากเชื้อแบคทีเรีย
กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย
เกิดในผู้หญิง เนื่องจากท่อปัสสาวะอยู่ใกล้ถวารหนัก ทำให้เชื้อสามารถเข้าไปในท่อปัสสาวะได้
การติดเชื้อ ทางเดินปัสสาวะ (Urinary tract infection)
กรวยไตอักเสบ ( Pyelonephritis) อาจเป็นเพียงข้าเดียวหรือเกิดพร้อมกันทั้งสองข้าง แบ่งเป็น
Acute Pyelonephritis
รายทที่รุนแรง เช่น ผู้ป่วยโรคเบาหวาน หรือ ในรายที่
มีการอุดกั้นของทางเดินปัสสาวะรว่ มด้วยอาจมีการตายของ real papilla เรียกว่า Renal papillary necrosis
อาการ ไตบวม มีเลือดคั่งมาก พบจุดหนองกระจายเป็นทางจากผิว
ลึกลไปในส่วน cortex,medulla และ renal pelvis
เกิดทันที และรุนแรง แต่เมื่อได้รับการรกั ษาจะหายได้ใน 2-3 สัปดาห์
Chronic Pyelonephritis
เป็นการอักเสบไม่รุนแรง แต่เป็นๆหายๆ
ไตจะมีขนาดเล็กลง ผิวขรุขระ เนื่องจากรอยแผลเป็น(scar) รูป “U” ที่เกิดจากการทําลายของเนื้อไตแล้วแทนที่ ด้วย fibrosis ร่วมกับ deformity ของ calyx ที่อยู่ใกล้ เคียง
มักเกิดจากการควบคุมสาเหตุของโรคไม่ ได้ เช่นนิ่ว ในไตเรื้อรังหรือต่อมลูกหมากโต
นิ่วในทางเดินปัสสาวะ (Urolithiasis , urinary calculi)
ปัจจัยส่งเสริม ได้แก่
Crystalloidconc เพิ่มขึ้นในปัสสาวะ:ปัสสาวะน้อย
crystalloid ตกตะกอนมากขึ้น : การคั่งของปัสสาวะ
Foreignbodies:แบคทีเรียการมีระดับแคลเซียมในเลือดสูง
ประกอบด้วย amorphous crystalloid ได้ แก่ uric acid, calcium , oxalate และ magnesium phosphate
Nephrocalinosis กลไกการเกิด
เมื่อเลือดกรองที่ไตแคลเซียมส่วนหนึ่งจะถูกดึงไว้ ในกระดูกเพื่อใช้ในยามจําเป็นส่วนที่ เหลือใช้ จะถูกขับออกทางปัสสาวะ
เมื่อเลือดมีแคลเซียมสูงร่างกายขับแคลเซียมออกไม่หมด เกิดการตกตะกอนของแคลเซียมในเนื้อไต
ภาวะที่มีการอุดกั้น ของทางเดินปัสสาวะ (Urinary tract obstruction)
สาเหตุ
1.ความพิการแต่กำเนิด
2.การอุดกั้นจากรอยโรคที่ เกิดขึ้นภายหลังได้แก่ นิ่ว เนื้องอก การอักเสบ ก้อน Renal papillae ที่ตายหรือก้อนเลือด การตั้งครรภ์
3.ความผิดปกติของระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
ความผิดปกติในส่วนของ Ureter
พยาธิสภาพที่สำคัญ คือ การอุดกั้น เนื้องอก vesicoureteral reflux
สาเหตุ
1.นิ่วหลุดมาจากส่วนของไต
หลอดไตตีบ striture อาจเป็นมาแต่ กำเนิด หรือเป็นผลจากการอักเสบ
เนื้องอก Ureter
เนื้องอกของอวัยวะใกล้เคียง เช่น ปากมดลูกและมดลูก