Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลมารดา ที่มีปัญหาสุขภาพในระยะหลังคลอด,…
การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลมารดา
ที่มีปัญหาสุขภาพในระยะหลังคลอด
การติดเชื้อในระยะหลังคลอด
ความหมาย
การติดเชื้อของระบบสืบพันธ์ุสตรีระยะ 6 สัปดาห์เเรกหลังคลอดหรือภายใน 28 วันหลังเเท้ง
ประเภท
การติดเชื้อเฉพาะที่ เช่น ฝีเย็บช่องคลอด หรือภายในการติดเชื้อเกิดขึ้นเฉพาะที่ไม่ลุกลามต่อไป
การติดเชื้อแพร่กระจายการติดเชื้อลุกลามไปนอกมดลูก
อาการ
• มีไข้หลังคลอด
• ลักษณะของอุณหภูมิ จะสูง 38 องศาเซลเซียส
• ติดต่อกัน 2 วัน ในช่วง 10 วันแรกไม่นับ 24 ชม. แรกคลอด
• การวัดต้องถูกต้องตามเทคนิค วัดอย่างน้อยวันละ 4 ครั้ง
• ต้องแยกออกจากการติดเชื้อนอกระบบสืบพันธุ์
แหล่งที่มาของเชื้อ
แบคทีเรียที่พบตามปกติที่ช่องคลอดส่วนล่างปกติไม่ก่อให้เกิดพยาธิสภาพ ยกเว้นเมื่อร่างกายอ่อนแอและเนื้อเยื่อได้รับการชอกช้้ามาก
แบคทีเรียจากทางเดินหายใจ มือของเจ้าหน้าที่ ฝุ่นละออง เทคนิคการท้าคลอดและเครื่องมือไม่สะอาดปราศจากเชื้อ
ปัจจัยส่งเสริมให้เกิดการติดเชื้อหลังคลอด
ภาวะโลหิตจาง ภาวะทุพโภชนา ขาดอาหาร
เศรษฐกิจไม่ดี สุขวิทยาส่วนบุคคลไม่ดี
มีถุงน้้าแตกนานกว่า 12 ชม. หรือน้้าเดินก่อนก้าหนดนานเกิน 24 ชม.
การคลอดยาวนาน ติดขัด ต้องใช้สูติศาสตร์หัตถการ
PV บ่อยๆ ไม่ระวังเทคนิคปราศจากเชื้อ
เนื้อเยื่อช่องทางคลอดถูกกระทบกระเทือน
Hematoma
ตกเลือดมากกว่า 1,000 มล. มีรกค้าง
ประเมินบริเวณที่มีการติดเชื้อ
ฝีเย็บ : พบบ่อยมากถ้ามีการบวมเลือด
การอักเสบของปากมดลูก
เยื่อบุมดลูกอักเสบ : สังเกตจากน้้าคาวปลา
ผนังมดลูกอักเสบ : จากการท้าลายเชื้อโรคของเม็ดเลือดขาวจึงเกิดการอักเสบแต่จ้ากัดอยู่ภายในมดลูก
การติดเชื้อกระจายออกนอกมดลูก
หลักการพยาบาลผู้ป่วยที่ติดเชื้อหลังคลอด
ให้ ATB
ระบายออก
ลดสาเหตุที่ทำให้เกิด
อักเสบเป็นหนองในอุ้งเชิงกราน (Parametritis)
สาเหตุ
ติดเชื้อจากการฉีกขาดของปากมดลูก หรือแผลบริเวณมดลูกจากC/Sเชื้อที่เป็นสาเหตุจะผ่านทางต่อมน้้าเหลืองสู่อวัยวะในอุ้งเชิงกรานทำให้เกิดการอักเสบ
การฉีกขาดของปากมดลูกแผ่เข้าไปถึง Connective tissue ของBoard ligament ท้าให้ติดเชื้อโดยตรงจากช่องคลอด
เป็นผลตามมาของ Pelvic thrombopheibitis จากการอักเสบทะลุผ่านผนังหลอดเลือดด้าออกมาและเชื้อกระจายเข้าสู่ Connective tissue
อาการ
ไข้สูงลอย หรือขึ้นๆลงๆ T 38.9 – 39.4 องศาเซลเซียส
เบื่ออาหาร อาเจียน บางครั้งถ่ายเหลว
หนาวสั่น ชีพจรเบาเร็ว
ซีด
กดหน้าท้องไม่เจ็บถ้ามดลูกเข้าอู่แล้ว น้้าคาวปลาอาจไม่มากอาจเจ็บหน้าท้อง
อาจมี endotoxic shock
Cross of death เป็นสัญญาณอันตราย T ต่้ากว่า 36 องศาเซลเซียส ชีพจรเร็วมากกว่า 100 ครั้ง/นาที
เต้านมอักเสบ (Mastitis)
สาเหตุ
หัวนมแตก ถลอกหรือมีรอยแตก ซึ่งส่วนมากจะเกิดจากการที่ทารกดูดนมนานเกินไป หรือดูดไม่ถูกวิธี เชื้อจะเข้าไปตามหลอดน้้าเหลืองของท่อน้้านม
การบีบนวดเต้านมมากๆ เช่น ในรายที่นมคัด
เต้านมคัดมาก ท่อน้้านมอุดตัน ท้าให้น้้านมไหลออกมาไม่ได้
การดูดนมของทารกที่มีเชื้อในจมูก และคอ โดยเชื้อเข้าสู่ท่อนมโดยตรง
อาการ
• ไข้สูง 38.5-40 c ชีพจรเร็ว อาการหนาวสั่น ปวดศีรษะอ่อนเพลีย
• เจ็บปวดบริเวณเต้านม
• ผิวหนังบริเวณเต้านมมีลักษณะ แดง ตึง แข็ง เจ็บ ปวด (Infeanation) ผิวหนังจะนุ่ม เป็นมัน
• ต่อมน้ าเหลืองที่รักแร้อาจโต และเจ็บ
ความหมาย
เป็นการอักเสบของต่อมน้ านม ส่วนใหญ่จะพบในช่วง 3-4 สัปดาห์หลังคลอด มักจะเป็นข้างเดียว และบางต าเแหน่ง เต้านมจะแดงและแข็งมากขึ้น มีอาการปวดบริเวณที่อักเสบ อาจจะมีไข้สูง หนาวสั่นร่วมด้วยประมาณ 10% ของภาวะเต้านมอักเสบจะกลายเป็นฝีบริเวณเต้านมตามมาได
การพยาบาล
• รักษาความสะอาดของเต้านม มือ เสื้อผ้า ท าความสะอาดเต้านมก่อนและหลังให้นมทารก
• ถ้ามีหัวนมแตกต้องรีบแก้ไขไม่ปล่อยทิ้งไว้
• ให้ยาปฏิชีวนะ พวก Penicillin ควรให้อย่างน้อย 10 วัน
• ประคบด้วยน้ าแข็งถ้าปวดมาก เพื่อบรรเทาอาการปวด
• ให้ยาแก้ปวด ใส่ยกทรงพยุงไว้
• ถ้ามีหนองเกิดขึ้น จะต้องท า I / D เพื่อเอาหนองออก
• ให้นมบุตรได้ตามปกติ แต่มักจะมีปัญหาลูกไม่ค่อยดูดนมข้างที่มีการอักเสบ เนื่องจากเต้านมจะคัดและแข็งทำให้ดูดยากกว่าปกติ
• ควรประคบอุ่นบริเวณเต้านมก่อนให้นม และแนะนำให้ดูดข้างที่ปกติก่อน เมื่อน้ านมไหลดีแล้ว จึงค่อยให้ดูดนมข้างทีอักเสบ
• หากน้ำนมยังค้างอยู่ให้บีบออกจนเกลี้ยงเต้า
การบวมเลือดหรือก้อนเลือดคั่ง (hematoma)
สาเหตุ
• เกิดจากการบาดเจ็บจากการคลอดในรายที่คลอดเองหรือท้าสูติศาสตร์หัตถการ
• การเย็บซ่อมแซมแผลฝีเย็บหรือแผลฉีกขาดที่ฝีเย็บไม่ดี
• การบีบคลึงมดลูกรุนแรง ท้าให้เลือดคั่งใต้เยื่อบุช่องท้องและใน broad ligament
อาการและอาการแสดง
• เจ็บปวดบริเวณฝีเย็บหรือทวารหนักมากหลังคลอด
• ถ้าเกิดการบวมเลือดบริเวณอื่นๆมารดาก็มีอาการปวดบริเวณนั้น
ตามแรงกดของก้อนเลือด
• หากก้อนเลือดมีขนาดใหญ่ก็จะท้าให้มารดาเกิดภาวะตกเลือดตามมาได้ โดยอาการตกเลือดอาจไม่สัมพันธ์กับจ้านวนเลือดทีออกทางช่องคลอด
การพยาบาล
ป้องกันการบวมเลือดโดยวางกระเป๋าน้้าแข็งที่ฝีเย็บในชั่วโมงแรกหลังคลอด
พยาบาลต้องประเมินขนาดของก้อนเลือดตั้งแต่แรกเพื่อใช้
เปรียบเทียบอาการ
ตามขนาดก้อนเลือด ประคบเย็น ผ่าตัดอระบายไว
4.ให้การดูแลตามอาการ
ภาวะมดลูกไม่เข้าอู่ (Subinvolution)
ความหมาย
เป็นภาวะที่ขบวนการกลับคืนสู่สภาพเดิมของมดลูกใช้เวลานานหรือขบวนการนั้นหยุดไปก่อนที่มดลูกจะกลับคนสู่สภาพเดิมอย่างสมบูรณ์
สาเหตุ
• ภาวะที่ท้าให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี จากสาเหตุต่างๆ
• การผ่าตัดคลอด
• ทารกไม่ได้ดูดนมมารดา
• มีการติดเชื้อภายในมดลูก
• มดลูกคว่้าหน้าหรือคว่้าหลังมาก
อาการและอาการแสดง
• น้้าคาวปลาออกมากกว่าปกติ มีสีแดงตลอด มีกลิ่นเหม็น
• มดลูกนุ่มและใหญ่กว่าปกติ ระดับยอดมดลูกไม่ลดลง กดเจ็บหรือมีอาการปวดมดลูก
• มีไข้
• อาจเกิดการตกเลือดระยะหลัง (Late PPH)
การพยาบาล
• ให้ยาปฏิบัติชีวนะเมื่อมีการติดเชื้อร่วมด้วย แนะน้าการดูแลรักษาและการปฏิบัติตัว
• ถ้าไม่มีการติดเชื้อร่วมแพทย์อาจให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก จึงต้องประเมินระดับยอดมดลูกทุกวัน
• กรณีที่เกิดจากมีรกค้าง แพทย์จะท้าการขูดมดลูกเพื่อเอาเศษรก
ออก พยาบาลจึงต้องเตรียมมารดาส้าหรับการขูดมดลูก
• แนะน้าให้พักผ่อน การรับประทานอาหาร การส่งเสริมให้
น้้าคาวปลาไหลได้สะดวก การรักษาความสะอาด
ภาวะจิตแปรปรวนหลังคลอด
อารมณ์เศร้าหลังคลอด (Postpartum blue)
เป็นการปรับตัวทางจิตใจและอารมณ์ที่ผิดปกติชนิดไม่รุนแรงหลังคลอด เพราะมีความรู้สึกกดดันต่างๆ ผ่านเข้ามาอย่างรวดเร็ว เกิดความสับสน ไม่รู้จะท้าตัวอย่างไร
แต่ถ้าไม่สามารถเผชิญ (Coping) ได้ อาการจะอยู่เป็นเวลานานและพัฒนาไปขั้นที่รุนแรงขึ้น
• พบได้ร้อยละ 50-60 มักเกิดในวันที่ 2-3 หลังคลอด
โรคจิตหลังคลอด (Postpartum psychosis)
เป็นปัญหาทางจิตที่เกิดขึ้นได้ในระยะหลังคลอด โดยมากพัฒนามาจากภาวะอารมณ์เศร้า และภาวะซึมเศร้าหลังคลอด ถ้าได้รับการดูแลเอาใจใส่ไม่ดีพอ หรือให้การรักษาพยาบาลล่าช้าเกินไป
ภาวะซึมเศร้าหลังคลอด (Postpartum depression)
• เป็นภาวะที่จิตใจหม่นหมอง หดหู่ ท้อแท้ หมดหวัง มองโลกในแง่ร้าย
• ความรุนแรงของภาวะนี้ เริ่มตั้งแต่ความเหนื่อยหน่าย รู้สึกหมดหวังหมดอาลัยในชีวิต ต้องการหนีความล้าบากด้วยการฆ่าตัวตาย
• ภาวะซึมเศร้า จะมีความรู้สึกรุนแรงกว่าอารมณ์เศร้า จะแสดงให้เห็นว่าพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปจากเดิม
นางสาวฐานิต ทฤาชัย เลขที่ 22 (603101022)